Chênh lệch mức lương hưu trước và sau 1/1/2018 được xử lý như thế nào?

Theo cử tri tại TP Cần Thơ và Tỉnh Tây Ninh gửi kiến nghị đến kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XIV xem xét điều chỉnh mức lương hưu của lao động nữ từ ngày 1/1/2018 sao cho phù hợp với tình hình thực tiễn và đảm bảo quyền lợi chính đáng cho lao động nữ.

Theo quy định của Luật BHXH năm 2014, từ ngày 1/1/2018 bắt đầu áp dụng lộ trình thay đổi cách tính tỷ lệ % hưởng lương hưu. Theo đó, lao động nữ đủ 55 tuổi nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi phải có đủ 30 năm đóng BHXH mới được hưởng tối đa 75% (so với trước năm 2018 chỉ cần đủ 25 năm đóng BHXH); lao động nam nghỉ hưu năm 2018 phải có đủ 31 năm đóng BHXH, nghỉ năm 2019 có đủ 32 năm, nghỉ năm 2020 phải có đủ 33 năm, nghỉ năm 2021 phải có đủ 34 năm và nghỉ từ năm 2022 trở đi phải có đủ 35 năm đóng BHXH mới được hưởng tỷ lệ tối đa là 75% (so với trước năm 2018 chỉ cần đủ 30 năm đóng BHXH).

Cử tri cho rằng, việc thay đổi cách tính lương hưu mà không có lộ trình ảnh hưởng đến lao động nữ rất nhiều, nhất là đối với lao động nữ có dưới 30 năm đóng BHXH, số năm đóng BHXH càng ít thì tác động càng lớn.

Trả lời kiến nghị trên của nhiều cử tri, cụ thể thời gian qua Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã chủ động phối hợp với BHXH Việt Nam nghiên cứu, đánh giá tác động của sự thay đổi này.

Công thức tính tỷ lệ hưởng lương hưu đối với lao động nữ theo Luật BHXH năm 2014 không phải là mới mà đã thực hiện trong giai đoạn từ năm 1995 đến năm 2002 theo quy định tại Nghị định số 12/CP ngày 26/1/1995 của Chính phủ về việc ban hành Điều lệ BHXH.

Trong thời gian từ khi thực hiện Luật BHXH năm 2006 đến thời điểm Luật BHXH năm 2014 có hiệu lực, có trên 70% số người nghỉ hưu thực tế đã có trên 30 năm đóng BHXH đối với nam, trên 25 năm đóng BHXH đối với nữ, đạt được tỷ lệ hưởng lương hưu tối đa 75% nên dự báo số người chịu tác động là không nhiều.

Đối tượng chịu tác động của quy định này chủ yếu ở nhóm có thời gian đóng BHXH ngắn do tham gia BHXH muộn hoặc đã hưởng BHXH 1 lần. Cùng với đó, Luật BHXH năm 2014 cũng đưa ra các giải pháp về hạn chế đối tượng hưởng BHXH 1 lần.

Việc quy định điều chỉnh công thức tính lương hưu trong Luật BHXH năm 2014 có ưu điểm là bảo đảm tốt nguyên tắc đóng – hưởng, tăng khả năng cân đối của quỹ hưu trí và tử tuất, công bằng hơn giữa các đối tượng tham gia BHXH (tỷ lệ hưởng lương hưu tính thêm cho mỗi năm đóng BHXH sau năm thứ 20 của nam và sau năm thứ 15 của nữ cùng là 2% so với quy định 2% đối với nam và 3% đối với nữ tại Luật BHXH năm 2006).

Tuy nhiên, hạn chế trong quy định của Luật BHXH năm 2014 là đối với nam thì việc điều chỉnh được thực hiện theo lộ trình nhưng đối với nữ thì không, dẫn đến sự chênh lệch lớn giữa mức lương hưu của lao động nữ có cùng thời gian đóng BHXH (có dưới 30 năm đóng BHXH) nghỉ hưu trước và sau thời điểm ngày 1/1/2018.

Trên cơ sở đó, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã trình Chính phủ báo cáo với Quốc hội tại Báo cáo số 548/BC-CP ngày 21/11/2017 về xử lý chênh lệch giữa mức lương hưu đối với người nghỉ hưu trước và sau thời điểm ngày 1/1/2018 theo quy định của Luật BHXH năm 2014.