Chỉ làm tổng thống một nhiệm kỳ duy nhất nhưng ông Bush "cha" giúp định hình nước Mỹ suốt nhiều thập kỷ

Dù chỉ giữ chức vụ tổng thống trong 4 năm, nhưng George H.W. Bush là người định hình lịch sử nước Mỹ sau nhiều thập kỷ, đảm nhiệm những chức vụ chủ chốt từ Bắc Kinh cho tới CIA, chiến đấu với các lực lượng Iraq từ Kuwait, giành chiến thắng tại cuộc bầu cử tổng thống năm 1988 và chứng kiến cảnh con trai mình cũng trở thành tổng thống.

Sự nghiệp chính trị của ông khởi sắc rõ nét từ năm 1971, khi ông lần lượt được bổ nhiệm các chức vụ quan trọng.

Nhiệm kỳ của ông là từ năm 1989 đến năm 1993, gắn liền với hai sự kiện quan trọng. Đó là, phản ứng cứng rắn của ông đối với cuộc tấn công vào Kuwait của Tổng thống Irắc Saddam Hussein năm 1990 và khẩu hiệu nổi tiếng "read my lips, no new taxes" (đọc theo tôi, không có thêm mức thuế mới nào cả).

Vào thời điểm Chiến tranh lạnh kết thúc và ảnh hưởng của chủ nghĩa cộng sản theo Xô Viết đang phai nhạt, các chính sách quân sự và ngoại giao rất vững chắc của Bush đã đưa Mỹ trở thành siêu cường của thế giới.

Sau khi Bush nhấn mạnh rằng hành động xâm lăng Kuwait của ông Saddam Hussein "sẽ không thể kéo dài, ông tập hợp một liên minh toàn cầu tấn công vào Iraq để buộc nước này rút quân khỏi Kuwait trong Chiến tranh vùng Vịnh, ngăn chặn cuộc xâm lăng tại Kuwait và thủ đô Baghdad. Chiến thắng trong cuộc chiến đưa tỷ lệ ủng hộ ông lên mức kỷ lục là gần 90%

Hình ảnh Bush "cha" tái đắc cử vào năm 1988

20 tháng sau đó, vào năm 1992, đảng Cộng hoà của ông đã thất bại trong cuộc tái đắc cử do những chính sách kinh tế không hiệu quả, chiếc ghế tổng thống do ứng viên đảng Dân chủ - Bill Cliton - nắm giữ. Tuy nhiên, sau đó, ông cũng rất hạnh phúc khi chứng kiến con trai mình George W. Bush (Bush "con") nhậm chức vào tháng 1 năm 2001.

Bush "cha" là người có quan điểm ngược lại với vị tổng thống đương nhiệm thuộc đảng Cộng hoà - Donald Trump - người đã đả kích cả Bush "cha" và Bush "con" trong chiến dịch bầu cử năm 2016. Theo nhiều nguồn tin, Bush "cha" đã bỏ phiếu cho ứng viên đảng Dân chủ là bà Hillary Clinton.

Thành tựu cùng những ý kiến trái chiều

George H.W. Bush là một thành viên của đảng Cộng hoà nổi tiếng với khả năng ngoại giao và thoả hiện với đảng Dân chủ. Khi ông trở thành ứng viên tổng thống của đảng Cộng hoà vào năm 1988, lúc đó là phó tổng thống dưới thời của Ronald Reagan, Bush "cha" đã cố gắng để thuyết phục những người có quan điểm bảo thủ - những người ủng hộ nhiều hơn cho ông Reagan. Ông trả lời các câu hỏi về chủ nghĩa bảo thủ với một lời tuyên bố đầy mạnh mẽ: "Đọc theo tôi. Không có thêm mức thuế mới nào."

Sau khi trở thành tổng thống, Bush đã đồng ý nâng mức thuế lên để giúp giảm thâm hụt của chính phủ. Những người thuộc đảng bảo thủ giận dữ và đã phản đối ông trong chiến dịch tái tranh cử năm 1992, bầu cho ứng viên của đảng Dân chủ.

"Đọc theo tôi. Không có thêm mức thuế mới nào." ("Read my lips. No new taxes")

Ở thời điểm đó, ông có thể dễ dàng đánh bại ông Buchanan cho vị trí ứng viên của đảng Cộng hoà, nhưng lập trường của ông về thuế, nợ của quốc gia và nền kinh tế tụt hậu đã khiến cả hai đảng đều than phiền rằng ngay giữa thời điểm kinh tế Mỹ tồi tệ nhất kể từ Thế chiến 2, ông Bush không có chương trình nghị sự nào. Cuối cùng, ông Clinton giành được 43% lượng phiếu bầu, Bush "cha" rời khỏi Nhà Trắng chỉ sau một nhiệm kỳ.

Sự thất bại của ông là một câu chuyện cảnh tỉnh đối với các thành viên của đảng Cộng hoà và cũng là một bài học có ý nghĩa tới ngày nay về ngân sách và chi tiêu liên bang.

Nhiều năm sau đó, ông được Quỹ John F. Kennedy Library vinh danh với giải thưởng Can đảm vì sự thoả thuận ngân sách năm 1990. Quỹ này cho hay: "Dù biết rõ thoả thuận ngân sách năm 1990 có thể phá vỡ triển vọng tái tranh cử nhưng ông đã thực hiện những điều ông cho là tốt nhất đối với nước Mỹ, tạo nên sự tăng trưởng kinh tế cho những năm sau đó."

Một thành tựu không thể không kể đến của ông đó là đạo luật Người Mỹ tàn tật, giúp những người tàn tật có việc làm và được đối xử công bằng tại nơi làm việc.

Một số nhà phân tích nhận định ông "thiếu tầm nhìn" đối với các vấn đề trong nước. Họ cũng cho rằng ông đã không tận dụng được những lợi thế sau chiến thắng ở Kuwait để thúc đẩy những sáng kiến trong nước, tạo cơ hội giành chiến thắng tại cuộc tái đắc cử.

Sáng kiến duy nhất sau chiến tranh của ông liên quan đến vấn đề quốc tế. Ông đã cử ngoại trưởng James Baker đến Trung Đông để đề xuất tiến trình tới hội nghị hòa bình Madrid năm 1991 và hiệp ước hòa bình năm 1993 giữa Israel và Tổ chức Giải phóng Palestine. Sau đó, ông cùng Clinton, các cựu tổng thống Ford và Carter, thúc đẩy thông qua Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA).

Mối quan hệ tốt đẹp với ông Bill Clinton

Sau khi thất bại trong cuộc tái đắc cử năm 1992, ông và vợ trở về căn nhà ở Houston (Texas). Nữ hoàng Anh Elizabeth danh hiệu hiệp sĩ danh dự vào tháng 11 năm 1993 cho thành tựu của ông trong Chiến tranh vùng Vịnh.

Bush "cha" và ông Bill Clinton sau này trở thành những người bạn tốt, hai vị cựu tổng thống này cùng gây quỹ cho những nạn nhân của thảm hoạ sóng thần tại Ấn Độ Dương ngày 16 tháng 12 năm 2004. Năm 2011, ông được Tổng thống Barack Obama trao tặng huân chương Tự do, giải thưởng công dân danh giá nhất tại Mỹ.

Bush "cha" và ông Bill Clinton có mối quan hệ rất tốt đẹp

Dù tuổi cao, ông rất đam mê các hoạt động thể thao như bóng chày, chạy bộ, chơi golf và đua thuyền. Ông còn rất thích đóng móng ngựa, săn cá và dành thời gian cho gia đình bên căn nhà ở bờ biển Maine. Ông thậm chí còn nhảy dù để kỷ niệm sinh nhật lần thứ 75, 80, 85 và 90 của mình.

Trong cuốn sách "Chân dung cha tôi: Tổng thống thứ 41 của Mỹ" xuất bản năm 2014, cựu tổng thống George W. Bush (Bush "con") ca ngợi cha mình là một người táo bạo, dũng cảm, luôn tìm kiếm những cuộc phiêu lưu và thử thách mới. "Ông là một con người khiêm nhường và luôn quyết tâm sống hết mình đến cùng."

Tổng thống thứ 41 của Mỹ qua đời lúc 22 giờ 10 phút ngày 30 tháng 11 tại bệnh viện thành phố Houston (Texas) hưởng thọ 94 tuổi. Lãnh đạo Thượng viện và Hạ viện Mỹ cho biết, lễ tưởng niệm vị Tổng thống thứ 41 của Mỹ sẽ được tổ chức tại Mái vòm Rotunda vào tối ngày 3 tháng 12.