Chuyên gia VEPR: Việt Nam là nền kinh tế ngược dòng khá ngoạn mục trong năm 2022

Tăng trưởng kinh tế có thể cán đích 8%

Còn chưa đến một tháng nữa sẽ kết thúc năm 2022, VEPR dự báo tăng trưởng kinh tế và lạm phát năm 2022 là bao nhiêu, thưa ông?

Chúng ta có thể nhìn thấy, so với các nền kinh tế ở các nước trên thế giới, Việt Nam tương đối lạc quan về mục tiêu tăng trưởng năm 2022, bên cạnh đó Chính phủ cũng đã làm tốt về mặt ổn định kinh tế vĩ mô.

Mặc dù trong tháng 10, nền kinh tế Việt Nam xuất hiện những bất ổn xung quanh một số loại thị trường như thị trường năng lượng, thị trường vốn. Đặc biệt, thị trường vốn xuất hiện nhiều bất ổn về tỷ giá, căng thẳng thanh khoản trong hệ thống tài chính ngân hàng, ảnh hưởng đến cả thị trường bất động sản và thị trường trái phiếu.

Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện nay, với một loạt giải pháp linh hoạt của Ngân hàng Nhà nước và của Chính phủ thì thanh khoản của ngân hàng đã bớt căng thẳng. Tôi đánh giá Chính phủ và đặc biệt Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã có những điều hành khá linh hoạt và hiệu quả trong việc ổn định tỷ giá cũng như ổn định về thị trường tài chính.

Trước những bối cảnh bất ổn trong và ngoài nước, Chính phủ đã phải thận trọng “dò đá qua sông” và cân đối để đưa ra những giải pháp quyết liệt, phù hợp.

Về mặt tăng trưởng, với thông tin và dữ liệu của Tổng cục Thống kê đưa ra trong tháng 11 và 11 tháng của năm 2022, khả năng tăng trưởng kinh tế Việt Nam về đích ở mức tiệm cận khoảng 8% (trên 7,5-8%).

Về lạm phát trong năm nay, VEPR trong tháng 10 đã dự báo mức lạm phát khoảng 3,5%, tôi cho rằng kết thúc năm 2022, lạm phát của Việt Nam cũng sẽ chỉ dao động xung quanh con số này. Nếu các dữ liệu của Tổng cục Thống kê đã công bố không có sự điều chỉnh nào khác, VEPR dự báo mức lạm phát cơ bản năm 2022 cũng chỉ khoảng 2,5%.

TS. Nguyễn Quốc Việt, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR)

Ông đánh giá các tác động của các gói hỗ trợ phục hồi kinh tế đến nền kinh tế Việt Nam trong năm 2022 như thế nào?

Ngay từ đầu năm, VEPR đã có những báo cáo đánh giá tác động của các gói hỗ trợ phục hồi kinh tế của Chính phủ. Chúng tôi dự báo những gói hỗ trợ này sẽ có tác động rất tích cực đến nền kinh tế và có thể hỗ trợ phục hồi tăng trưởng từ 1,5-2 điểm phần trăm nếu thực hiện tốt.

Tuy nhiên, những bối cảnh phức tạp của tình hình kinh tế trong và ngoài nước đã ảnh hưởng đến việc thực hiện các gói hỗ trợ phục hồi kinh tế. Ví dụ, khi các nghị quyết được ban hành và bắt đầu được triển khai thì xuất hiện xung đột giữa Nga – Ukraine. Điều này làm căng thẳng các chuỗi cung ứng, gia tăng chi phí logistic, dẫn đến một loạt các hoạt động từ gói hỗ trợ cũng phải dừng lại, đặc biệt là những gói liên quan đến xây dựng cơ sở hạ tầng, đầu tư công.

Trong báo cáo đánh giá vào tháng 10, VEPR cho rằng các gói miễn giảm các loại thuế phí dành cho người dân và doanh nghiệp, đặc biệt là gói giảm thuế VAT có tác động nhiều nhất và hiệu quả nhất đối với nền kinh tế. Việc giảm thuế, phí giúp kìm các chi phí đầu vào, ổn định kinh tế vĩ mô trong giai đoạn xuất hiện những yếu tố bất lợi và xuất hiện những yếu tố khủng hoảng.

Bên cạnh đó, cũng có một số gói hỗ trợ chưa thực sự đi vào cuộc sống, hỗ trợ cho nền kinh tế. Trong báo cáo đầu năm của VEPR, chúng tôi kỳ vọng và đánh giá cao tác động lan tỏa các ngành, lĩnh vực khác của đầu tư công. Tuy nhiên, trong nửa đầu năm 2022, đầu tư công vẫn chưa thực sự được triển khai một cách quyết liệt. Chỉ khi có sự chỉ đạo, vào cuộc quyết liệt của các cấp lãnh đạo nhất thì vốn đầu tư công mới được giải ngân một cách nhanh chóng. Chính phủ đã ban hành nhiều nghị quyết thúc đẩy tiến độ giải ngân vốn đầu tư công những tháng cuối năm 2022 và đầu năm 2023.

Ngoài ra, chúng tôi đánh giá gói hỗ trợ lãi suất 2%, khoảng 40.000 tỷ đồng cũng chưa được thực hiện một cách quyết liệt ngay từ đầu, đảm bảo tiến độ để tạo ra hiệu ứng tốt kích thích nguồn vốn tín dụng phù hợp cho các cái doanh nghiệp, lan tỏa đến những lĩnh vực khác.

Không nhiều doanh nghiệp có thể để đảm bảo được những tiêu chí đặt ra từ phía ngân hàng cũng như là bản thân các cái quy định của nhà nước trong việc thụ hưởng gói hỗ trợ lãi suất do đã kiệt quệ sau dịch bệnh Covid-19. Điều này cũng khiến gõ hỗ trợ chưa thực sự giúp đỡ cho các doanh nghiệp, tác động tích cực cho nền kinh tế.

3 yếu tố cản trở kinh tế Việt Nam năm 2023

Một số các tổ chức kinh tế, thể chế tài chính lạc quan về tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2023, tuy nhiên trong tháng 11, IMF lại hạ dự báo tăng trưởng Việt Nam còn 5,8%, thấp hơn mục tiêu của Quốc hội 6,5%, ông đánh giá sao về điều này?

Theo tôi, việc IMF hạ dự báo tăng trưởng của Việt Nam năm 2023 cũng chỉ là một xu thế chung để phù hợp với thế giới. Trước đó, đầu năm 2022, các tổ chức, định chế tài chính quốc tế đều dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu khoảng 3,5-4%. Tuy nhiên, sau khi thế giới có những biến động, hầu hết các tổ chức đều đã hạ dự báo tăng trưởng toàn cầu xuống khoảng 2%, thậm chí có những tổ chức dự báo chỉ khoảng 1%.

Chưa kể, khi IMF đưa ra dự báo tăng trưởng vào tháng 11, họ dựa trên những thông số đầu vào của tháng 10. Thời điểm này xuất hiện nhiều yếu tố bất ổn của kinh tế toàn cầu, đồng USD lúc đó tăng cực điểm, lạm phát trên toàn cầu cũng đã đạt đỉnh, mọi người sẽ chỉ thấy “mây u ám và những cơn gió ngược” cản trở kinh tế Việt Nam trong thời gian này cũng bị ảnh hưởng, căng thẳng từ thanh khoản ngân hàng cho đến việc Ngân hàng Nhà nước tăng 2 lần lãi suất điều hành.

Mặc dù, Việt Nam là một trong những điểm sáng tăng trưởng nhưng chúng ta cũng không nên quá lạc quan về tăng trưởng kinh tế năm 2023. Nhìn chung, việc IMF có đánh giá lại tốc độ tăng trưởng Việt Nam cũng là một xu thế chung của toàn cầu. Trên thực tế, Việt Nam là nền kinh tế ngược dòng khá ngoạn mục trong năm 2022. Tăng trưởng kinh tế năm 2022 có thể đạt ở mức tiệm cận 8% nhưng cần phải hiểu rõ tăng trưởng kinh tế đạt được trên nền tăng trưởng thấp của năm 2021.

Tuy nhiên, với những số liệu được công bố vào tháng 11 và chuẩn bị của tháng 12, với những chính sách cởi mở hơn, quyết liệt giải quyết những tồn đọng trong việc giải ngân các gói cứu trợ của Chính phủ, tôi tin rằng tăng trưởng của Việt Nam vào năm 2023 vẫn có thể đạt 6,5%.

Những yếu tố nào sẽ là “cơn gió ngược” mà Việt Nam cần chú ý trong năm 2023, thưa ông?

Theo báo cáo của VEPR, với khó khăn kinh tế toàn cầu trong năm sau, người dân thế giới sẽ có xu hướng “thắt lưng buộc bụng”, hạn chế tiêu dùng những cái mặt hàng cơ bản. Nhưng đây lại là những thế mạnh xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Việt Nam vẫn xuất khẩu chủ lực những mặt hàng như chế biến chế tạo, điện tử, điện thoại, da giày may mặc, đồ gỗ… những mặt hàng này phụ thuộc nhiều vào cầu tiêu dùng trên thế giới.

Trong tháng 9/2022, VEPR đã dự báo những căng địa chính trị toàn cầu cùng với lạm phát, các ngân hàng chạy đua lãi suất chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến các đơn hàng xuất khẩu của Việt Nam. Xuất khẩu có thể có những con số đẹp, ví dụ giá trị xuất khẩu 11 tháng đầu năm đã vượt cả năm 2021 tuy nhiên phần nhiều do tăng giá hàng hóa. Khối lượng hàng hóa xuất khẩu không tăng thậm chí khối lượng nhập khẩu hàng hóa qua các cảng biển trong hai quý đầu năm có sự sụt giảm.

Thứ hai, những xung đột địa chính trị, đặc biệt xung đột giữa Nga - Ukraine vẫn chưa có dấu hiệu suy giảm cũng sẽ là một trong những “cơn gió ngược” chúng ta cần quan sát.

Thứ ba, các ngân hàng vẫn có xu hướng chạy đua huy động lãi suất dẫn đến việc lãi suất cho tiếp tục tăng cao có thể sẽ bào mòn lợi nhuận của các doanh nghiệp. Mặc dù được nới room tín dụng nhưng với việc dòng vốn quá cao thì các doanh nghiệp sẽ rất khó để tiếp cận, dù có cho vay cũng không dám vay.

Cảm ơn ông!