Có dấu hiệu thị trường dầu mỏ bước vào đợt tăng giá mới

EU bước vào tuần lễ ngoại giao căng thẳng. Bộ trưởng Ngoại giao các nước EU bắt đầu tiến hành thảo luận nội bộ trước khi Tổng thống Mỹ Joe Biden đến Brussels vào ngày 4/3 để tham dự hội nghị thượng đỉnh với các nước NATO, cũng như EU và Nhóm các nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7), trong đó có Nhật Bản.

EU các đồng minh phương Tây đã áp đặt một loạt các biện pháp trừng phạt Nga, bao gồm cả việc đóng băng các tài sản của ngân hàng trung ương Nga. Các Bộ trưởng Ngoại giao Lithuania và Ireland có ý kiến rằng khu vực này nên áp đặt lệnh trừng phạt đối với lĩnh vực năng lượng của Nga, trong khi đó Đức cảnh báo không nên hành động quá vội vàng vì giá năng lượng ở Châu Âu vốn đang rất cao. Tất cả các quyết định trừng phạt của EU đều cần có sự đồng thuận.

Đây thực sự là một lựa chọn khó khăn nhất về mặt kinh tế bởi EU phụ thuộc khoảng 40% khí đốt, 25% dầu mỏ và 45% than đá từ Nga. Trong EU, Đức là một trong những nền kinh tế lớn nhất phụ thuộc nhiều nhất vào nguồn khí đốt của Nga. Đức cũng là nước mua nhiều dầu thô Nga nhất trong khối EU. Bulgaria, quốc gia gần như hoàn toàn phụ thuộc vào nguồn cung cấp khí đốt từ Gazprom của Nga, cho biết nước này có thể tìm cách từ chối tham gia vào vòng trừng phạt này. Nhà máy lọc dầu duy nhất của Bulgaria thuộc sở hữu của hãng Nga Lukoil và cung cấp hơn 60% nhiên liệu được sử dụng ở quốc gia vùng Balkan này.

Mối quan hệ ràng buộc

Nga cảnh báo các lệnh trừng phạt của EU tới dầu mỏ của Nga có thể khiến nước này phải đóng cửa một đường ống dẫn khí đốt lớn tới châu Âu, chắc chắn ảnh hưởng đến sự cân bằng năng lượng của lục địa này.

Người phát ngôn của Điện Kremlin, Dmitry Peskov, nói với các phóng viên trong cuộc họp hội nghị hàng ngày: "Một lệnh cấm vận như vậy sẽ ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến thị trường dầu mỏ toàn cầu, tác động rất xấu đến cân bằng năng lượng ở lục địa châu Âu".

Sau thông tin về việc EU xem xét cấm nhập khẩu năng lượng Nga, giá dầu phiên đầu tuần đã tăng trở lại. Giá dầu Brent lúc tối thứ Hai (21/3) tăng lên 111,32 USD/thùng, tiếp nối đà tăng của phiên thứ Sáu (18/3); dầu ngọt nhẹ Mỹ (WTI) cũng tăng lên 108,35 USD/thùng.

Giá dầu đang tăng nhanh trở lại.

Giá dầu đã biến động mạnh liên tục trong những tuần gần đây - tăng vọt lên mức cao kỷ lục vào đầu tháng 3 trước khi giảm hơn 20% vào tuần trước xuống dưới 100 USD. Tuy nhiên, giá đã đảo chiều tăng trở lại từ giữa tuần qua, khi các quan chức Ukraine và Nga đã gặp nhau để đàm phán nhưng không đạt được những nhượng bộ quan trọng.

Dịch Covid-19 bùng phát ở Trung Quốc dẫn đến những biện pháp phong tỏa chặt chẽ trên toàn quốc trong mấy tuần qua – yếu tố làm giảm nhu cầu tiêu thụ xăng dầu ở nước này – cũng không làm giảm nỗi lo thiếu cung nghiêm trọng.

Nguồn cung thắt chặt tiếp tục khiến thị trường lo lắng, buộc Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) hôm 18/3 phải lên tiếng kêu gọi "các biện pháp khẩn cấp" nhằm giảm sử dụng dầu. IEA đưa ra lời kêu gọi này sau khi công bố báo cáo cho rằng sản lượng dầu thô của Nga có thể giảm tới 3 triệu thùng/ngày trong tháng 4, tương đương 3% tổng sản lượng của thế giới, và cảnh báo thế giới có thể đang ở trong "cuộc khủng hoảng nguồn cung [dầu] lớn nhất trong nhiều thập kỷ".

Thị trường trở nên rắc rối

Ngân hàng Mizuho trong thông điệp vừa công bố cho biết có hai yếu tố đang đẩy giá dầu tăng. Đó là sự không chắc chắn kéo dài giữa Nga-Ukraine cũng như hy vọng rằng những ảnh hưởng từ dịch Covid-19 ở Trung Quốc có thể ít nghiêm trọng hơn dự đoán, khi nước này đang dần nới lỏng các biện pháp hạn chế. Trung tâm quan trọng của Thâm Quyến đã mở cửa một phần vào thứ Sáu (18/3), với 5 quận được phép khởi động lại công việc và nối lại các phương tiện giao thông công cộng.

Việc tính toán tác động từ các lệnh trừng phạt đối với nguồn cung cấp năng lượng của Nga - nhà xuất khẩu dầu thô và sản phẩm dầu mỏ lớn nhất thế giới – đã trở nên phức tạp bởi những yếu tố khó đoán như: cuộc đàm phán hòa bình giữa Moscow và Kyiv, khả năng nới lỏng các hạn chế đối với các nhà xuất khẩu dầu mỏ Venezuela và Iran, chính sách phong tỏa chống Covid-19 ở Trung Quốc – nhà nhập khẩu xăng dầu lớn nhất thế giới.

Giám đốc công ty tư vấn năng lượng Enverus, Bill Farren-Price, cho biết: "Sự biến động giá dầu đi đôi với các cuộc xung đột liên quan đến các nhà sản xuất dầu lớn. Rủi ro nguồn cung là một chuyện, nhưng nghi ngờ về nhu cầu lại tác động theo chiều ngược lại. Dấu hiệu quan trọng tiếp theo sẽ là cách tiếp cận của châu Âu đối với các biện pháp trừng phạt năng lượng Nga và các cuộc đàm phán hạt nhân Iran, điều này có thể khiến dầu Iran tràn ngập thi trường. Nếu điều đó xảy ra sẽ khiến giá dầu lao dốc mạnh".

Trong khi đó, nhiều nhà phân tích khác cho biết mức tăng giá sẽ bị hạn chế cho đến khi các nhà giao dịch có thể định lượng được mức độ thiệt hại về nguồn cung từ Nga.

Florian Thaler, giám đốc điều hành của OilX, công ty theo dõi dòng chảy dầu toàn cầu, cho biết sản lượng dầu của Nga đã thực sự tăng trong tháng 3 này, ít nhất cho đến thời điểm hiện tại", và thêm rằng: "Doanh số bán các sản phẩm tinh chế bắt đầu giảm, nhưng xuất khẩu dầu thô vẫn tăng mạnh".

Các nước EU và những nước khác bao gồm cả Trung Quốc tiếp tục mua dầu của Nga, bất chấp lệnh cấm của Mỹ. Ông Thaler cho biết Ấn Độ, quốc gia thường nhập khẩu khoảng 150.000 thùng dầu thô của Nga mỗi ngày, có thể tăng lên hơn 500.000 thùng/ngày trong tháng Tư.

Các nhà phân tích tại Morgan Stanley cho biết giá dầu thô xuất khẩu của Nga hiện đang bán với giá thấp hơn nhiều so với Brent để thu hút người mua, "và lịch sử cho thấy rằng khi được chiết khấu đầy đủ, dầu thô có xu hướng tìm được thị trường".

Tuy nhiên, không ít nhà phân tích tin rằng bất kỳ sự mất mát nào về sản lượng của Nga sẽ "bóp chết" một thị trường mong manh, trong đó nguồn cung dầu toàn cầu đã không theo kịp với nhu cầu tăng cao sau đại dịch.

Hôm thứ Năm (17/3), Morgan Stanley đã nâng dự báo giá dầu Brent trong quý III/2022 thêm 20 USD/thùng lên 120 USD/thùng. Goldman Sachs đã nâng dự báo lên 135 USD/thùng trong năm nay, cho biết giá dầu Brent có thể lên tới 175 USD.

IEA cho biết các kho dự trữ dầu thương mại ở các nước phát triển đã giảm nhanh chóng do nguồn cung không đủ đáp ứng nhu cầu. Các nước phương Tây cũng đã giải phóng dầu từ nguồn dự trữ khẩn cấp nhằm hạ nhiệt nhưng giá dầu vẫn cao hơn gấp đôi so với mức trung bình dài hạn trong lịch sử.

Một số nhà phân tích đã nói rằng sự tăng giá gây ra bởi một cú sốc nguồn cung đột ngột có thể kéo giảm nhu cầu dầu, từ đó sẽ khiến giá giảm. Chỉ riêng cuộc khủng hoảng Ukraine có thể "làm suy giảm đáng kể tăng trưởng kinh tế toàn cầu", IEA cho biết, và cắt giảm khoảng 1/3 mức dự báo về lượng dầu thô thế giới sẽ sử dụng vào năm 2022.

Ông Thaler của OilX đã chỉ ra rằng tại Trung Quốc, nhập khẩu và nhu cầu từ các nhà máy lọc dầu hiện có xu hướng thấp hơn nhiều so với năm 2021. Song ngược lại, tiêu thụ ở Mỹ, thị trường xăng dầu lớn nhất thế giới, vẫn ở gần mức cao lịch sử, trên 20 triệu thùng/ngày trong những tuần gần đây mặc dù giá xăng trong nước tăng kỷ lục.

Tham khảo: Ft, Cnbc, Reuters