"Cổ phần hoá chậm vì có doanh nghiệp muốn bán nhưng nhà đầu tư không mua"

Sáng ngày 28/3, Bộ Tài chính đã tổ chức họp báo chuyên đề về "Kết quả cơ cấu lại, cổ phần doanh nghiệp nhà nước năm 2018, giải pháp đẩy mạnh công tác cơ cấu lại, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước trong giai đoạn tới".

Ông Đặng Quyết Tiến, Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính) cho biết, theo công văn số 991 ngày 10/7/2017 của Thủ tướng Chính phủ, giai đoạn 2017 – 2020 sẽ thực hiện cổ phần hóa 127 doanh nghiệp.

Cụ thể, năm 2017 cổ phần hóa 44 doanh nghiệp, năm 2018 cổ phần hóa 64 doanh nghiệp, năm 2019 cổ phần hóa 18 doanh nghiệp và năm 2020 cổ phần hóa 1 doanh nghiệp.

"Trong năm 2018, đã có 23 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa với tổng giá trị doanh nghiệp là 31.706 tỷ đồng, trong đó giá trị vốn nhà nước là 16.739 tỷ đồng", ông Tiến nói.

Tổng vốn điều lệ theo phương án được cấp có thẩm quyền phê duyệt là 20.278 tỷ đồng, trong đó Nhà nước nắm giữ 12.118 tỷ đồng; bán cho nhà đầu tư chiến lược 2.540 tỷ đồng; đấu giá công khai 5.429 tỷ đồng, số còn lại bán cho người lao động là 179 tỷ đồng và tổ chức công đoàn 7 tỷ đồng.

Lũy kế giai đoạn 2016 - 2018, đã có 159 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa với tổng giá trị doanh nghiệp là 442.275 tỷ đồng, trong đó giá trị vốn nhà nước là 206.024 tỷ đồng.

Cũng theo đại diện Bộ Tài chính, trong năm 2018 đã có 28 doanh nghiệp thực hiện bán cổ phần lần đầu với giá trị cổ phần bán ra là 13.950 tỷ đồng, thu về 21.827 tỷ đồng.

Trong năm 2018, theo kế hoạch sẽ phải cổ phần hoá được 64 doanh nghiệp, tuy nhiên đến hết năm mới chỉ cổ phần hoá được 23 doanh nghiệp. Việc chậm tiến độ sẽ tạo áp lực sang năm 2019. Cụ thể, năm 2019 theo kế hoạch là cổ phần hoá 19 doanh nghiệp, nhưng sẽ phải cộng dồn thêm 40 doanh nghiệp chưa cổ phần hoá xong năm 2018.

"Nếu không có biện pháp quản lý thì sẽ không thể hoàn thành được", lãnh đạo Cục Tài chính doanh nghiệp nhấn mạnh.

Về tình hình thoái vốn, ông Đặng Quyết Tiến cho biết, theo Quyết định số 1232 ngày 17/8/2017 của Thủ tướng Chính phủ, giai đoạn 2017 – 2020 thực hiện thoái khoảng 60.000 tỷ đồng vốn nhà nước tại các doanh nghiệp.

Trong đó, năm 2017 thực hiện thoái vốn tại 135 doanh nghiệp; năm 2018 thực hiện thoái vốn tại 181 doanh nghiệp; năm 2019 thực hiện thoái vốn tại 62 doanh nghiệp và năm 2020 thực hiện thoái vốn tại 28 doanh nghiệp.

Năm 2018, các doanh nghiệp đã thoái được 8.640 tỷ đồng, thu về 19.618 tỷ đồng. Trong đó, thoái vốn nhà nước tại 54 doanh nghiệp theo Quyết định số 1232 ngày 17/8/2017 của Thủ tướng Chính phủ với giá trị 1.707 tỷ đồng, thu về 3.327 tỷ đồng. Thoái vốn nhà nước tại 3 doanh nghiệp không thuộc danh sách tại Quyết định số 1232 với giá trị 334 tỷ đồng, thu về 404 tỷ đồng.

Ngoài ra, các Tập đoàn, Tổng công ty nhà nước thực hiện thoái 6.598 tỷ đồng, thu về 15.887 tỷ đồng.

Như vậy, lũy kế giai đoạn 2016 – 2018, cả nước đã thoái được 22.064 tỷ đồng, thu về 165.956 tỷ đồng.

"Việc triển khai thoái vốn nhà nước còn chậm, chưa đạt kế hoạch đề ra. Một số bộ, ngành, địa phương có nhiều doanh nghiệp phải thực hiện thoái vốn vẫn đang triển khai thực hiện nhưng kết quả đạt thấp hoặc chưa có kết quả, tuy nhiên vẫn chưa báo cáo cấp có thẩm quyền điều chỉnh tiến độ thực hiện", ông Tiến nói.

Đề cập đến nguyên nhân cổ phần hoá, thoái vốn chậm, ông Đặng Quyết Tiến cho rằng, có nguyên nhân khách quan và nguyên nhân chủ quan. Nguyên nhân khách quan ví dụ như các doanh nghiệp nhà nước có quy mô lớn, quản lý nhiều tài sản nhà nước, nhất là đất đai. Quy mô lớn nên cũng tồn tại nhiều tính chất phức tạp, nếu là doanh nghiệp nhỏ, đất đai không có thì sẽ cổ phần hoá dễ hơn.

"Cho nên, hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước là thu gọn tập đoàn, tổng công ty, chuyển sang mô hình công ty cổ phần. Một số doanh nghiệp nhà nước đang triển khai kế hoạch này như Tập đoàn Than khoáng sản Việt Nam, Ngân hàng Agribank,  Tập đoàn Bưu chính viễn thông Việt Nam…", đại diện Bộ Tài chính cho biết.

Ngoài ra, tiến độ cổ phần hoá chậm còn do doanh nghiệp vướng mắc. Ông Tiến lấy ví dụ như việc cổ phần hoá Mobifone, phải xử lý xong vụ AVG thì mới tiến hành cổ phần hoá được.

Bên cạnh những nguyên nhân khách quan thì có nguyên nhân chủ quan là có người làm sai. Chẳng hạn như cổ phần khoá Ngân hàng Agribank, là hệ thống ngân hàng lớn nên khởi động 1,5 năm rồi mà phương án sử dụng đất vẫn chưa thể hoàn thành theo quyết định, nên chưa cổ phần hoá được.

Đối với công tác thoái vốn, nguyên nhân chậm là do các doanh nghiệp còn lúng túng. Một số dự án bất động sản thua lỗ nên xử lý không dễ. Ví dụ như Tổng công ty Giấy Việt Nam, có nhà máy bột giấy Phương Nam, đấu giá 3-4 lần nhưng không có nhà đầu tư nào mua.

Hay như Tổng công ty Thép, muốn thoái vốn ở dự án Gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2, có thể bán cả doanh nghiệp nhưng muốn bán lại phải xử lý tồn tại tranh chấp pháp lý giữa nhà thầu và chủ đầu tư.

"Rõ ràng vấn đề này là khách quan, không xử lý một sớm một chiều được. Có doanh nghiệp không mặn mà, có doanh nghiệp nhà đầu tư không mua, có doanh nghiệp có dư địa bán thì lại vướng mắc", ông Tiến phân trần.