Cú rơi 200.000 tỷ chóng vánh của chứng khoán Việt: "Black Friday" hay "vực sâu"

Theo dữ liệu của HOSE, ngày 6/11 VN-Index đạt đỉnh năm khi chạm mức 1.025 điểm. Tuy nhiên, VN-Index đã không thể giữ được mốc này mà lao dốc chóng vánh sau đó. Chỉ 15 phiên giao dịch VN-Index đã giảm 55 điểm, xuyên thủng nhiều mốc hỗ trợ xuống 970 điểm chốt phiên 28/11.

Theo dữ liệu từ HOSE, vốn hóa thị trường ngày 6/11đạt 3.494.222 tỷ đồng, nhưng đến ngày 28/11 giảm xuống chỉ còn 3.308.311 tỷ đồng, "bốc hơi" 186.000 tỷ đồng.

Trên sàn HNX, chốt phiên 28/11, HNX-Index có quy mô vốn hóa 98.169 tỷ đồng, giảm khoảng 4.000 tỷ so với ngày 6/11. Tương tự, sàn UpCoM, 28/11 giá trị vốn hóa đạt 125.635 tỷ đồng, giảm, 21.000 tỷ đồng.

Tổng cả 3 sàn, chứng khoán Việt đã "bốc hơi" tổng cộng 211.000 tỷ đồng chỉ trong 15 phiên giao dịch.

Diễn biến của cú rơi 200.000 tỷ này, VnEconomy có tham vấn ý kiến của ông Dương Văn Chung - Giám đốc khu vực miền bắc Công ty Chứng khoán MB (MBS) và ông Nguyễn Chí Hiếu, Giám đốc Tư vấn đầu tư Công ty Cổ phần Chứng khoán Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng (VPS).

Giảm chóng vánh đến mức "trở tay không kịp" là những từ mà nhà đầu tư nói về cú lao dốc đột ngột của VN-Index sau khi chạm mốc 1.025 điểm những ngày qua. Cú rơi 200.000 tỷ này của chứng khoán Việt, theo ông là cơ hội săn hàng giảm giá của "Black Friday" hay tiếp tục là "vực sâu"?

Ông Dương Văn Chung: Đợt sụt giảm này cũng khiến tôi rất bất ngờ. Trước đây tôi chỉ cho rằng VN-Index về đến 985 là cùng và đó sẽ là cơ hội tốt để mua vào. Nhưng thực tế lực bán rất mạnh, "uptrend" hình thành từ tháng 6 đến nay đã chính thức bị gãy. Rất khó để thị trường hồi phục ngay vì nhà đầu tư đã mất niềm tin vào thị trường.

Về nguyên nhân, chắc chắn là không phải đến từ thế giới, doanh nghiệp niêm yết vẫn kinh doanh tích cực. Theo kinh nghiệm của tôi thì có vẻ như đang có một thông tin xấu tiềm ẩn mà số đông chưa thể biết được, và khi tìm được lý do giải thích thì thị trường đã giảm rất sâu rồi.

"Black Friday" thì tôi nghĩ rằng sẽ có một nhịp hồi ngắn từ vùng 965 nhưng chỉ là hồi kỹ thuật sau một một cú bốc hơi chóng vánh chứ không phải là một cơ hội lớn. Khi không tìm được nguyên nhân lý giải cho thị trường tăng hoặc giảm, đặc biệt là khi tin tốt ra mà thị trường vẫn xuống thì tốt nhất là đứng ngoài thị trường quan sát để tránh mất tiền.

Ông Nguyễn Chí Hiếu: Hiệp định thương mại Mỹ Trung vẫn đang chưa có hồi kết và sự căng thẳng ở Hồng Kông tiềm ẩn rủi ro. Việc chứng khoán Mỹ đang ở vùng đỉnh thời đại là rủi ro làm các nhà đầu tư lo ngại. Ngoài ra, năm sau là bầu cử tổng thống Mỹ cũng là thời điểm nhạy cảm, dòng tiền đứng ngoài nghe ngóng.

Về nội tại Việt Nam, nếu nhìn sâu vào các cổ phiếu sẽ thấy nhiều blue-chips có đà tăng tốt trong 4 tháng qua như VCB, MWG, FPT, VJC,…do đó dòng tiền chốt lời là điều dễ hiểu. Nhà đầu tư hãy nên coi đây là một đợt điều chỉnh lớn và đó là sự cần thiết để các cổ phiếu về mức định giá hợp lý hơn. Trong đợt sụt giảm sâu vừa qua vẫn có những cổ phiếu "có câu chuyện" tăng bất chấp như TNA, VRC, TCH...

Tôi nghĩ rằng tháng 12 sẽ là thời điểm vàng để các nhà đầu tư lưu ý lựa chọn các cổ phiếu cơ bản tốt, tăng trưởng và về vùng giá hợp lý. Ngoài ra là thống kê của bản thân tôi với hơn 10 năm tham gia thị trường, thì 10 năm trở lại đây tháng 12 luôn là thời điểm mua cổ phiếu tốt nhất, vì thường đầu năm sẽ có nhịp tăng mạnh.

Khi tìm ra lý do của cú rơi thì thị trường đã ở đáy

Liệu có hay chăng một vài thế lực đang thao túng thị trường chứng khoán qua những diễn biến có phần "lộ liễu" của chứng khoán phái sinh, phiên ATC trong đợt sụt giảm vừa qua, thưa ông?

Ông Dương Văn Chung: Hiện nay có rất nhiều người lý giải cho đợt sụt giảm vừa qua là do kiếm lợi dựa trên chênh lệch giá (arbitrage) của tự doanh các công ty chứng khoán. Nhưng nếu là arbitrage thì ngay sau ngày đáo hạn hợp đồng phái sinh 21/11 thì thị trường đã có thể hồi phục ngay. Nhưng sau đó còn rơi mạnh hơn nên lý do này không thuyết phục.

Có một lý giải khác đó là chúng ta đã có 3 bộ chỉ số mới cho các cổ phiếu tài chính và sắp hết room, trong khi các cổ phiếu trong rổ VN30 đều có mức định giá rất cao rồi nên sẽ có hiện tượng rút chứng chỉ quỹ các ETF mô phỏng VN30 để chuyển sang bộ chỉ số mới có định giá hợp lý hơn. Tuy nhiên đây cũng chỉ là phỏng đoán chưa thực sự có căn cứ thuyết phục.

Hiện tượng bán mạnh vào cuối phiên ATC thì tôi cho rằng đó là hành động mua hoặc bán của các quỹ ETF. Các quỹ ETF tracking theo một bộ chỉ số nào đó và họ xác định bằng giá đóng cửa nên họ yêu cầu các công ty chứng khoán khi đặt lệnh cho họ không cần mua thấp bán cao trong phiên mà chỉ cần biết giá mua hoặc giá bán của họ bằng đúng giá đóng cửa. Vì vậy khi Uptrend sẽ có những phiên mua ồ ạt vào giờ ATC và khi downtrend thì sẽ có những phiên bán ồ ạt vào phút cuối. Khi Uptrend thì nhà đầu tư sẽ vui vẻ tiếp nhận nhưng khi downtrend thì số đông nhà đầu tư đổ lỗi.

Đến giờ, tôi vẫn chưa tìm được một nguyên nhân thực sự nào để giải thích cho đợt sụt giảm mạnh vừa qua. Vì vậy tôi cho rằng có thể đang tiềm ẩn một rủi ro rất lớn nào đó mà có khi sau một thời gian dài nữa nó mới lộ diện. Và đó là đặc thù rất hấp dẫn của thị trường chứng khoán: Thị trường chứng khoán luôn đi trước nền kinh tế khoảng 2 – 6 tháng.

Ông Nguyễn Chí Hiếu: Tôi đánh giá rằng chúng ta nên có cách nhìn khách quan. Thị trường chứng khoán Việt Nam đang ngày càng phát triển với nhiều sản phẩm mới như phái sinh, chứng quyền…đó là điều tốt. Việc một quỹ nào đó dựa vào arbitrage cơ sở và phái sinh để tìm kiếm lợi nhuận là điều thường dễ gặp ở các nước trên thế giới. Khi thị trường phái sinh đã đưa vào vận hành lâu thì chắc chắn việc ngày càng có nhiều tổ chức tham gia thì việc biến động đó là bình thường, dựa trên cung cầu thị trường.

Dù phiên ATC tuần trước biến động lớn nhưng ngay sau đó thị trường đã lấy lại đà tăng lấp lại GAP hôm trước rồi mới giảm tiếp. Việc thao túng giá tôi đánh giá đó là cái nhìn chưa đúng hoàn toàn ở một số lượng nhà đầu tư vì như phân tích trên đa số các cổ phiếu Blue-chips tăng mạnh cả năm thì việc điều chỉnh là tất yếu. Chỉ số giảm mạnh cũng bởi việc tất cả cổ phiếu blue-chips cùng giảm.

Codotel, trái phiếu có "domino" tới chứng khoán?

Tự doanh là mảng kinh doanh rất quan trọng đối với các công ty chứng khoán, song việc mua bán hiện nay dường như đang thiếu một khuôn khổ, hành lang pháp lý. Thực tế những phiên mua bán vừa qua nhiều nhà đầu tư có ý kiến rằng tự doanh các công ty chứng khoán mua bán cần phải công bố trước để đảm bảo tính khách quan, minh bạch của thị trường?

Ông Dương Văn Chung: Theo tôi thì công ty chứng khoán không có nghĩa vụ phải công bố thông tin trước khi mua bán, bởi công ty chứng khoán hay công ty quản lý quỹ cũng là một nhà đầu tư và hơn nhà đầu tư cá nhân ở năng lực phân tích. Quá khứ cũng đã chứng minh rằng kể cả quỹ hay công ty chứng khoán cũng đã từng thất bại rất nặng nên nếu bắt họ phải công bố thông tin trước thì chắc sẽ không có công ty chứng khoán nào dám hoạt động tự doanh nữa.

Tuy nhiên qua hiện tượng tự doanh bán mạnh vừa qua thì tôi cho rằng cơ quan quản lý cần có hoạt động giảm sát chặt chẽ giữa mảng môi giới, đặc biệt là môi giới cho các tổ chức lớn như quỹ với hoạt động tự doanh. Khi các quỹ đặt lệnh lớn, họ sẽ gửi lệnh trước cho công ty chứng khoán một khoảng thời gian vì vậy công ty chứng khoán sẽ biết trước và sẽ có hiện tượng hành động mua hoặc bán theo hoạt động của các quỹ này. Đây là lý giải của tôi cho việc tự doanh bán mạnh đợt vừa qua đi cùng với hoạt động bán mạnh của các quỹ.

Ông Nguyễn Chí Hiếu: Luật Chứng khoán sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua, có thể thời gian tới sẽ có nhiều hơn khuôn khổ, hành lang pháp lý cho việc mua bán của tự doanh các công ty chứng khoán. Tuy nhiên trước khi đưa vào vận hành chúng ta cũng cần nên nhìn sang các nước phát triển xem có triển khai hay không và áp dụng vào thị trường chứng khoán Việt Nam một cách phù hợp và đảm bảo sự minh bạch, khách quan giữa các đối tượng tham gia.

Hiện tượng Cocobay Đà Nẵng vỡ trận cam kết lãi suất 12% liệu có ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán? Tương tự Condotel, gần đây nhiều doanh nghiệp cũng huy động trái phiếu lãi suất trên 12% rất nhiều, thậm chí 18-20%. Khi bong bóng nổ ra, ông có nghĩ sẽ gây "domino" cho cả chứng khoán?

Ông Dương Văn Chung: Tôi cho rằng đây là một trong những nguyên nhân của đợt sụt giảm vừa qua và thậm chí nó còn tác động sâu rộng nữa trong thời gian tới.

Ông Nguyễn Chí Hiếu: Theo quan điểm cá nhân tôi là không, vì mỗi doanh nghiệp luôn có những sản phẩm khác nhau và không thể đánh đồng tất cả được. Với condotel thì hành lang pháp lý chưa có và đó là rủi ro luôn khó định lượng. Ngoài ra nhìn ra thế giới việc cam kết mức lợi nhuận từ 8-12%/năm như một số chủ đầu tư condotel ở Việt Nam là không tưởng.

Tôi có dịp nói chuyện với nhiều quỹ đầu tư nước ngoài và có đầu tư bất động sản nghỉ dưỡng tại Việt Nam họ nói không nơi nào như Việt Nam về sự cam kết ưu đãi cực kỳ hấp dẫn.

Với trái phiếu thì cần phải xem xét xem sản phẩm của doanh nghiệp đó là gì: quỹ đất phát triển dự án trong 3-5 năm tới tốt không, vị trí, đất nền, chung cư, doanh số...

Tôi cho rằng việc sụp đổ ở thị trường bất động sản ở thời điểm này là không mà sẽ phân hóa các sản phẩm. Sự điều tiết của Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước ở thời điểm này tôi đánh giá là rất kịp thời và cần thiết. Chắc chắn sẽ khó lặp lại cú đổ vỡ bong bóng như 10 năm trước khi mà thị trường chưa nhiều hành lang pháp lý và các chính sách tiền tệ chặt chẽ như hiện nay. Như việc vài năm trước đất Phú Quốc, Đà Nẵng sốt…việc Chính phủ can thiệp kịp thời đã làm dịu phần nào bong bóng đó để tránh đổ vỡ. Nên nhà đầu tư có thể an tâm về sự điều hành của Chính phủ ở thời điểm này.