Cú sốc của Gen Z: Đối diện lạm phát tăng nóng, đâu là tương lai cho thế hệ trẻ bước vào cuộc sống trưởng thành?

Giá cả tăng cao nhất trong 4 thập kỷ đang đón chào thế hệ những người từ 18-25 tuổi, hay còn gọi là Gen Z, ngay khi họ vừa tốt nghiệp đại học. Họ là những người bắt đầu ra ở riêng và tìm kiếm những công việc đầu tiên. Thêm vào đó, giá bất động sản khiến ước mơ sở hữu nhà của người trẻ trở nên xa vời. Cổ phiếu đột ngột giảm giá sau 2 năm tăng là một lời chào tàn khốc của thế giới.

Jeff McDermott, nhà hoạch định tài chính đã được chứng nhận tại Create Wealth Financial Planning cho biết: "Lạm phát đang là thách thức đối với các thế hệ trẻ, vì họ phải chịu mọi chi phí của lạm phát".

Đối với những người chưa từng trải qua các chu kỳ thị trường trong quá khứ, sự thay đổi đột ngột của thị trường chứng khoán và nền kinh tế sẽ khiến nhiều người bối rối.

Về mặt lý thuyết, lạm phát được định nghĩa là sự sụt giảm sức mua của một loại tiền tệ. Lạm phát biểu hiện qua mức giá hàng hoá và dịch vụ liên tục gia tăng. Lạm phát không phải lúc nào cũng tệ, thậm chí còn có thể thúc đẩy tăng trưởng, miễn là lạm phát được duy trì ở mức tương đối thấp. Trên thực tế, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đặt mục tiêu giữ lạm phát ở mức khoảng 2%.

Tuy nhiên, thước đo lạm phát phổ biến nhất ở Mỹ là chỉ số giá tiêu dùng (CPI) đã tăng 8,3% trong tháng 4 so với một năm trước đó, nằm trong những chỉ số cao nhất kể từ đầu thập niên 1980.

Điều đó có nghĩa là người tiêu dùng mất nhiều tiền hơn để mua cùng một lượng hàng hoá. Khoản tiết kiệm tiền mặt của họ cũng giảm giá trị so với một năm trước.

Chỉ số CPI qua các năm. Nguồn: Bloomberg

Tại Đức, lạm phát đã đạt mức cao nhất trong nhiều thập kỷ. Dữ liệu từ Tổ chức Lao động Quốc tế cho thấy tỷ lệ lạm phát trên toàn thế giới vào tháng 3/2022 đã tăng gần gấp 3 lần so với cùng kỳ năm trước.

Nguyên nhân gây ra lạm phát khá phức tạp. Đại dịch khiến các máy và xí nghiệp phải đóng cửa hoặc sản xuất ít hàng hóa hơn. Đồng thời, chuỗi cung ứng bị gián đoạn khiến việc giao hàng hoá đến tay người tiêu dùng trở nên khó khăn.

Trong khi đó, khoản tiết kiệm tăng lên sau nhiều tháng phong toả vì Covid-19 khiến người tiêu dùng sẵn sàng mở hầu bao, đặc biệt là khi đại dịch ở nhiều nơi đã dần lui. Sự kết hợp giữa nguồn cung thấp và nhu cầu tăng cao đang đẩy giá lên.

Cuộc chiến ở Ukraine và các lệnh trừng phạt đối với Nga khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn. Giá dầu và các mặt hàng thực phẩm xuất khẩu chủ chốt như lúa mì và ngô tăng cao. Điều này khiến việc đổ xăng, sưởi ấm nhà cửa và mua hàng hoá trở nên đắt đỏ hơn.

Việc khắc phục lạm phát phụ thuộc vào Fed. Một trong những công việc chính của Fed là giữ ổn định giá cả bằng cách tăng hoặc giảm lãi suất. Gần đây nhất, Fed đã tăng lãi suất chuẩn thêm nửa điểm phần trăm, mức tăng lớn nhất kể từ năm 2000.

Mặc dù đã giảm nhẹ trong tháng 4 so với tháng trước, nhưng lạm phát vẫn rất cao và Fed gần như chắc chắn sẽ tăng lãi suất thêm vài lần nữa trong năm nay. Điều này làm dấy lên lo ngại về suy thoái kinh tế, đôi khi là hậu quả không mong muốn của việc tăng lãi suất.

Đối với Gen Z, đây là lần đầu tiên trong đời họ trải qua sự thay đổi giá cả nhanh chóng như vậy. Nhưng điều này sẽ ảnh hưởng đến họ như thế nào?

Giáo sư Enzo Weber, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Việc làm Đức cho biết: "Lạm phát tác động khác nhau đối với mỗi cá nhân. Điều đó phụ thuộc vào các yếu tố như lối sống, thói quen tiêu dùng và tình hình tài chính".

Ví dụ, nghiên cứu của các tổ chức quốc tế như Ngân hàng Thế giới (WB) cho thấy tỷ lệ lạm phát cao thường gây thiệt hại lớn hơn cho các hộ gia đình có thu nhập thấp, trong khi nó có thể mang lại lợi ích cho chủ sở hữu tài sản.

Những người trẻ tuổi thường có ít tiền tiết kiệm hơn và được trả lương thấp hơn so với các đồng nghiệp lớn tuổi và dày dặn kinh nghiệm. Điều đó khiến họ gặp nhiều khó khăn hơn khi các nhu cầu thiết yếu hàng ngày như xăng và hàng tạp hóa đột nhiên tăng giá.

Thêm vào đó, nhiều người đang phải vật lộn với khoản nợ từ thời sinh viên, với 34% người lớn từ 18-29 tuổi đang vay nợ sinh viên, theo Education Data Initiative. Trong khi đó, tiền lương không bắt kịp lạm phát và chỉ tăng 4,7% trong quý đầu tiên so với cùng kỳ năm trước.

Những người thuộc Gen Z cũng đang nhận thấy một phần lớn số tiền lương khó kiểm của họ đang phải đổ vào chi phí nhà ở. Cho đến nay, giá thuê nhà ở Mỹ trong năm 2022 đã tăng gần gấp đôi so với năm 2021. Đặc biệt ở các khu vực đô thị lớn như New York City, giá đã tăng 38% lên mức 3.420 USD cho một căn hộ một phòng ngủ vào tháng 4.

Thị trường chứng khoán lao dốc gần đây chỉ làm cho vấn đề trở nên tồi tệ hơn. Về lâu dài, các cố vấn tài chính cho rằng đầu tư vào cổ phiếu là một động thái thông minh. Nhưng thật khó để chứng kiến các khoản đầu tư khó kiếm bị thu hẹp lại, thậm chí là khó khăn hơn khi khoản tiền đó được chuẩn bị để mua một ngôi nhà hoặc tổ chức một đám cưới.

Sự sụt giảm của thị trường xảy ra sau 2 năm tăng kỷ lục. Nguồn: Bloomberg

Đối với những người đặt tiền vào Chỉ số S&P 500 trong đợt giảm sâu hồi đại dịch tháng 3/2020, họ thu được 80% tổng lợi nhuận từ khoản đầu tư của mình. Những người đầu tư vào đầu năm nay thì đang phải đối mặt với khoản lỗ gần 20%.

Câu chuyện tương tự cũng diễn ra trên thị trường nhà ở. Những người sở hữu nhà trước đại dịch kéo theo một đợt bùng nổ giá nhà trên toàn nước Mỹ. Nhưng cũng chính xu hướng đó đã khiến cho việc sở hữu nhà của nhiều người trẻ trở nên xa vời.

Vào tháng 2, một thước đo giá nhà tại 20 thành phố lớn nhất của Mỹ đã tăng 20,2% so với cùng kỳ năm trước. Đồng thời, lãi suất thế chấp hiện đang ở mức cao nhất kể từ năm 2009, đẩy các khoản thanh toán hàng tháng lên cao.

Mặc dù có nhiều khó khăn, người trẻ tuổi vẫn có lợi thế khi đối mặt với lạm phát. Những vấn đề trên có thể xảy ra với mọi nhóm tuổi khác nhau. Mọi lứa tuổi đều có những cá nhân phải chịu đựng nhiều hơn khi tỷ lệ lạm phát tăng cao. Nhưng những người trẻ tuổi có thể linh hoạt hơn, điều này cho phép họ chịu đựng tốt hơn trước những khó khăn kinh tế.

Một ưu điểm đối với người trẻ tuổi là linh hoạt trong chỗ ở. Giáo sư Weber cho biết hầu hết những người ở độ tuổi 30-40 không thể cắt giảm chi phí theo cách của những người trẻ. Người có gia đình khó có thể chuyển nơi ở nhanh chóng để phù hợp với công việc lương cao hơn.

Giáo sư nói thêm rằng những người trẻ thường sống trong những ngôi nhà nhỏ hơn, tiêu thụ ít năng lượng hơn so với những người trung niên.

Ở các nước công nghiệp phát triển thời gian gần đây, tình trạng thiếu hụt lao động bắt đầu xảy ra khi các doanh nghiệp mở cửa trở lại sau đại dịch. Những người tham gia thị trường việc làm có thể chọn những công việc được trả lương hậu hĩnh nhất.

Giáo sư Wanber cho biết những người ở độ tuổi 20 có thể dễ dàng thay đổi và tìm kiếm công việc tốt hơn so với những người đã gắn bó hàng thập kỷ với sự nghiệp hiện tại.

Giáo sư Weber nói: "Chúng ta đang sống trong một thời kỳ chuyển đổi nền tảng. Công nghệ, công việc và yêu cầu công việc của chúng ta đang thay đổi. Điều đó vừa tạo ra khó khăn, vừa mang lại cơ hội". Lời khuyên của vị giáo sư dành cho những người trẻ là luôn tìm kiếm những cơ hội khác nhau và giữ cho mình một tinh thần cởi mở.

Song, ở các quốc gia kém phát triển hơn, giá lương thực thực phẩm đã tăng vọt và vẫn chưa có dấu hiệu phục hồi hậu Covid-19. Điều đó khiến những người trẻ ở các quốc gia này không còn nhiều cơ hội để có thể kiên cường như những bạn trẻ ở các nền kinh tế tiên tiến.

Điều cốt lõi mà các cố vấn nhấn mạnh đó là đừng hoảng sợ. Mặc dù cổ phiểu sụt giảm và giá cả tăng cao có thể khiến ngân sách của nhiều người gặp căng thẳng, nỗi đau có thể chỉ là tạm thời.

Jonathan Huss, nhà hoạch định tài chính được chứng nhận tại Hussmen Financial cho biết chứng khoán trong lịch sử từng tăng theo thời gian. Điều đó có nghĩa là ngay bây giờ nên đầu tư vào các chỉ số như S&P 500. Ông cũng khuyên người trẻ nên kiểm tra lại ngân sách của mình và cắt giảm các khoản có thể.

Theo Eric Walters, người sáng lập của Summit Hill Wealth Management, một chiến thuật khác đó là chia sẻ. Ông tiết lộ rằng đây là thời điểm tốt để chia tiền thuê nhà với một người bạn hoặc san sẻ chi phí khách sạn với bạn bè khi đi du lịch.

Cuối cùng, việc hiểu rõ mặt hàng nào bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi lạm phát có thể giúp ích cho người trẻ. Ví dụ, giá xăng và vé máy bay đang tăng vọt, trong khi giá vé vào cửa các sự kiện thể thao và vé xem phim thì không.

Joseph Brady, người sáng lập của Rock Financial Planning, cho biết: "Hãy đảm bảo lập ngân sách chi tiêu cho thú vui của bạn, không chi tiêu quá nhiều cho những thứ không mang lại cho bạn niềm vui và không phải là nhu cầu thiết yếu".

Theo Bloomberg, DW