Cục Viễn thông trả lời vì sao phải chụp ảnh khách hàng đến đăng ký thông tin thuê bao?

Bà Lê Thị Ngọc Mơ, Phó Cục trưởng Cục Viễn thông cho biết, trong bối cảnh dịch vụ viễn thông di động đang có ảnh hưởng sâu rộng trong mọi hoạt động của nền kinh tế, xã hội thì trước tiên phải khẳng định rằng việc có được một cơ sở dữ liệu thông tin thuê bao đầy đủ và đúng qui định là vô cùng cần thiết để phục vụ công tác bảo đảm an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội, và bảo vệ quyền lợi người mỗi người dân.

Giả sử nếu bỏ quản lý thông tin thuê bao thì xã hội sẽ như thế nào? Chủ thuê bao sẽ thoải mái điện thoại, nhắn tin lừa đảo, đe dọa, khủng bố, quấy rối, phát tán thông tin độc hại; mọi người sẽ thoải mái tổ chức các hoạt động vi phạm pháp luật, tấn công đến an ninh quốc gia và sự ổn định của xã hội mà không có cách gì ngăn chặn, kiểm soát.

Bà Lê Thị Ngọc Mơ dẫn chứng, trên thế giới, hầu hết các quốc gia đều rất coi trọng và có những qui định quản lý nghiêm ngặt công tác quản lý thông tin thuê bao. Những quốc gia đã phát triển như Mỹ, Đức, Nhật đã thiết lập hệ thống cơ sở dữ liệu thông tin cá nhân điện tử, và mỗi khi thực hiện đăng ký thông tin thuê bao, người dân cần xuất trình giấy tờ để doanh nghiệp đối chiếu, xác nhận trên hệ thống này.

Ở các nước đang phát triển như Ấn Độ, Thái Lan, Pakistan, Ả Rập Xê út, Bangladesh thì dưới sức ép của công cuộc chống khủng bố và bảo đảm an ninh quốc gia gần đây đã yêu cầu triển khai hệ thống nhận diện vân tay của người đến đăng ký thông tin thuê bao. Một số quốc gia như Nigeria ngoài áp dụng hệ thống nhận diện vân tay thì cũng yêu cầu chụp ảnh các cá nhân đến đăng ký SIM. Việc ngoài thông tin về giấy tờ tùy thân vẫn cần thu thập các thông tin gắn liền với một người cụ thể như vân tay hoặc ảnh chụp như vậy là cần thiết để xác định một giao dịch là có thật, bởi ảnh chụp giấy tờ tùy thân của thuê bao trong cơ sở dữ liệu của doanh nghiệp có thể làm giả, có thể được (nhân viên giao dịch) lấy của người này gắn cho người khác mà vô cùng khó để kiểm soát.

Cục Viễn thông cho biết, ở nước ta những năm qua mặc dù đã có các qui định quản lý thông tin thuê bao rất chặt chẽ qui định tại Luật Viễn thông (2006) và Nghị định số 25/2011/NĐ-CP ngày 06/4/2011 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Viễn Thông, tuy nhiên tính đến đầu năm 2016 thì thông tin của hơn 80 triệu thuê bao di động trong tổng số gần 120 triệu thuê bao di động là sai. Thông tin sai ở rất nhiều dạng khác nhau, từ tên tuổi ngày tháng năm sinh hoặc số chứng minh nhân dân sai, cho đến bản chụp chứng minh nhân dân giả và đặc biệt rất nhiều chứng minh nhân dân của người này được gán cho số điện thoại của người khác.

Chính vì những lý do trên, nhằm hướng tới một cơ sở dữ liệu thông tin thuê bao đầy đủ và chính chủ, Nghị định 49/2017/NĐ-CP đã quy định yêu cầu bổ sung thêm ảnh chụp người trực tiếp đến giao kết hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung. Ảnh chụp người đến trực tiếp sẽ là bằng chứng xác thực nhất để bảo đảm đúng người, đúng thời gian thực hiện, tránh được tình trạng các điểm cung cấp dịch vụ viễn thông cố tình sử dụng giấy tờ của một cá nhân để đăng ký thông tin thuê bao cho các SIM thuê bao khác (mà cá nhân đó không biết) trong khi doanh nghiệp chưa có đủ công cụ để phát hiện như đã xảy ra trong thời gian qua, đặc biệt là trong bối cảnh Nghị định 49/2017/NĐ-CP đã bỏ quy định về giới hạn số SIM thuê bao.

Doanh nghiệp sẽ có 12 tháng kể từ ngày Nghị định có hiệu lực để rà soát cơ sở dữ liệu của mình, thông báo cho các chủ thuê bao có thông tin sai với qui định tại Nghị định đến đăng ký lại (trong đó có việc chụp ảnh). Đối với các thuê bao trả trước mà doanh nghiệp có sở cứ là thông tin đã chính xác (ví dụ thuê bao trả sau) thì không cần đăng ký lại thông tin nhưng phải bổ sung ảnh chụp và các thông tin cần thiết khác, và doanh nghiệp phải chịu hoàn toàn trách nhiệm về điều đó.

“Theo cân nhắc của Ban soạn thảo, so với yêu cầu lấy vân tay của một số nước, thì qui định này tạo điều kiện cho doanh nghiệp và người dân rất nhiều, vì việc đầu tư thiết bị và qui trình lấy, lưu trữ dấu vân tay phức tạp hơn nhiều so với việc chụp ảnh. Từ góc độ doanh nghiệp, qui định này là hoàn toàn khả thi vì việc chụp ảnh rất dễ dàng, đơn giản và nhanh gọn, chỉ cần sử dụng điện thoại thông minh, iPad, webcam, hoặc camera phù hợp” bà Lê Thị Ngọc Mơ cho biết.

Bà Mơ cũng cho rằng, từ góc độ người dân, đây là một qui định mới mà có thể bước đầu một số người có thể phản ứng vì nói rằng có liên quan đến quyền riêng tư. Tuy nhiên trong thực tế, việc xuất trình chứng minh thư nhân dân để làm thẻ và ảnh chụp để kiểm soát cũng đã và đang được xã hội dần dần chấp nhận, ví dụ như câu lạc bộ Elite Fitness với hàng chục ngàn hội viên.

Việc chụp ảnh hội viên chỉ liên quan đến an toàn an ninh của một phòng tập mà vẫn làm được, thì việc chụp ảnh người sử dụng dịch vụ viễn thông di động vì mục đích an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội, bảo vệ người dân nếu cần thiết thì cũng phải làm. Tất cả chỉ là thói quen và nếu được truyền thông tốt thì người dân sẽ hợp tác.

Ngoài ra khi Nghị định 49 với những qui định quản lý chặt chẽ và qui củ hơn trước đươc triển khai, cùng với việt kiểm soát tốt chính sách khuyến mại, thì đa phần người dân cũng chi mỗi người một SIM, và việc đăng ký một lần cho cả đời không phải là việc nặng nề. Số lượng thuê bao đăng ký lại chắc chắn không phải là 120 triệu thuê bao, vì trong số đó rất nhiều người sử dụng nhiều SIM chỉ bởi tận dụng các chương trình khuyến mại.

Cũng cần nói thêm rằng Nghị định 49 cũng qui định rõ cá nhân được thực hiện giao kết hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung cho con đẻ hoặc con nuôi dưới 14 tuổi và những người thuộc quyền giám hộ của mình theo quy định của pháp luật, nghĩa là trẻ em hoặc người già có thể được bố mẹ hoặc con mình giao kết hợp đồng giúp.

Đặc biệt, Nghị định đã cho phép các doanh nghiệp ngoài việc thiết lập các điểm cung cấp dịch vụ viễn thông cố định như truyền thống thì có quyền các điểm cung cấp dịch vụ lưu động để phục vụ tốt và nhanh hơn cho người dân. Doanh nghiệp có thể triển khai các điểm lưu động tại các khu dân cư động người, toàn nhà chung cư, ủy ban nhân dân xã phường, trường học, bệnh viện, chợ phiên, … và với việc tích cực triển khai các điểm này đặc biệt trong 12 tháng đầu để phục vụ người sử dụng thì các qui định tại Nghị định này sẽ thuận lợi đi vào cuộc sống.

Đại diện Cục Viễn thông cũng đề cập đến trách nhiệm của doanh nghiệp viễn thông trong việc bảo đảm an toàn và bí mật thông tin thuê bao trong đó có ảnh chụp. Cụ thể trách nhiệm này đã qui định trong Nghị định 49 này, trong Luật An toàn thông tin mạng và trong Nghị định số 174/2013/NĐ-CP ngày 13/11/2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, công nghệ thông tin và tần số vô tuyến điện. Doanh nghiệp viễn thông nếu tiết lộ thông tin cá nhân của người sử dụng dịch vụ viễn thống sẽ bị phạt tiền từ 30-50 triệu đồng; nếu mua bán hoặc trao đổi thông tin cá nhân sẽ bị phạt tiền từ 50-70 triệu đồng, và tùy theo mức độ vi phạm, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo qui định của Bộ Luật hình sự.