Cứng rắn như Indonesia: Tất cả thiết bị điện tử phải nội địa hóa 35%, Samsung đã phải đầu tư 20 tỷ USD, Apple cam kết 100 triệu USD bị từ chối thẳng thừng

Như tin đã đưa, Indonesia đã từ chối đề xuất gần đây của Apple về việc đầu tư 100 triệu USD vào nước này và duy trì lệnh cấm bán iPhone 16 tại đây.

Nguyên nhân cốt lõi của vấn đề nằm ở yêu cầu về "mức độ nội địa hóa" của Indonesia và sự miễn cưỡng của Apple trong việc xây dựng các cơ sở sản xuất tại nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á.

Chính phủ lập luận rằng đề xuất của Apple không phù hợp với "nguyên tắc công bằng", đồng thời chỉ ra rằng các nhà sản xuất điện thoại thông minh khác, như Samsung và Oppo, đã thành lập các cơ sở sản xuất tại địa phương.

Vậy tại sao đề xuất này bị từ chối? Tại sao Apple lại ngần ngại đầu tư vào Indonesia? Sau đây là năm điều cần biết về tranh chấp giữa Apple-Indonesia.

Indonesia muốn gì? Yêu cầu về mức độ nội địa hóa là gì?

Quốc gia đông dân thứ tư thế giới không muốn bị coi là thị trường mục tiêu đơn thuần cho các gã khổng lồ công nghệ đổ xô đến khu vực này. Họ muốn phát triển năng lực sản xuất công nghệ của riêng mình.

Chính sách “mức độ nội địa hóa” của Indonesia áp dụng cho nhiều ngành công nghiệp khác nhau, từ tấm pin mặt trời đến xe điện. Chính sách này được thiết kế để cân bằng sân chơi cho tất cả các nhà đầu tư và tạo ra chuỗi cung ứng có giá trị gia tăng trong nước.

Đối với thiết bị điện tử, quốc gia này yêu cầu tất cả các thiết bị điện tử có kết nối di động phải chứa ít nhất 35% linh kiện được sản xuất trong nước.

Chính phủ cho phép các cơ chế thay thế để đáp ứng các yêu cầu, vì việc tuân thủ được đánh giá dựa trên ba tiêu chí. Có một cơ sở sản xuất giúp công ty đạt điểm cao, còn một đơn vị nghiên cứu và phát triển và phần mềm phát triển trong nước sẽ được đánh giá thấp hơn.

Apple đã chọn phương án không sản xuất và thay vào đó là xây dựng Học viện Apple tại ba địa điểm ở Indonesia. Công ty đã cam kết đầu tư 1,7 nghìn tỷ rupiah (106,7 triệu USD) để đáp ứng các yêu cầu này vào năm 2023, nhằm đảm bảo sản phẩm của mình có mặt trên thị trường Indonesia.

Vậy tại sao đề xuất đầu tư mới trị giá 100 triệu USD của Apple bị từ chối?

Apple đã thiếu 300 tỷ rupiah so với cam kết cho năm 2023 và chính phủ đã phản ứng bằng cách giữ lại giấy phép bán iPhone 16. Để có được giấy phép, ban đầu Apple cho biết họ sẽ trả khoản thiếu hụt bằng tiền mặt và đề xuất khoản đầu tư bổ sung 10 triệu USD. Chính phủ không hài lòng với số tiền đầu tư bổ sung được đề xuất.

Tuần trước, Apple đã sửa đổi đề xuất của mình và đưa ra khoản đầu tư mới trị giá 100 triệu USD. Các quan chức Bộ Công nghiệp Indonesia cho biết đề xuất bao gồm việc thành lập Học viện Apple mới và xây dựng cơ sở sản xuất miếng đệm được sử dụng trong tai nghe AirPods Max vào tháng 7/2025. Đề xuất này cũng đã bị bác bỏ.

Bộ trưởng Công nghiệp Agus Gumiwang Kartasasmita phát biểu với các phóng viên tại Jakarta vào thứ hai rằng chính phủ đã so sánh đề xuất sửa đổi của Apple với các đóng góp từ các thương hiệu điện thoại thông minh khác có cơ sở sản xuất tại Indonesia và thấy rằng đề xuất đó không đầy đủ.

"Chúng tôi cũng đang đánh giá giá trị gia tăng, doanh thu của tiểu bang và tác động tạo việc làm" của đề nghị này, Bộ trưởng cho biết. Ông nói thêm rằng đề xuất hiện tại của Apple không phù hợp với "các nguyên tắc công bằng".

Tại sao Apple lại ngần ngại xây dựng cơ sở sản xuất tại Indonesia?

Apple sẽ gặp thách thức trong việc đáp ứng “mức độ nội địa hóa” của Indonesia vì thiếu hệ sinh thái cung cấp hiệu quả sản xuất và chi phí cần thiết.

Apple đã tập trung nỗ lực phát triển chuỗi cung ứng ngoài Trung Quốc vào Việt Nam, Thái Lan và Ấn Độ. Theo danh sách nhà cung cấp năm 2023 của Apple, chỉ có một nhà cung cấp linh kiện Yageo có cơ sở được chỉ định cho Apple tại Indonesia.

Mặt khác, theo thống kê của Nikkei, Việt Nam có 35 nhà cung cấp, từ nhà sản xuất linh kiện và phụ tùng đến nhà lắp ráp sản phẩm. Ấn Độ, một quốc gia khác nơi chuỗi cung ứng iPhone đang được phát triển bên ngoài Trung Quốc, tự hào có khoảng 14 nhà cung cấp.

Một số nhà cung cấp chính của Apple, chẳng hạn như Pegatron và Flex, có nhà máy trên đảo Batam của Indonesia, nhưng họ không sản xuất linh kiện hoặc sản phẩm cho Apple tại quốc gia này.

Nếu Apple muốn nội địa hóa sản xuất tại Indonesia, sẽ cần phải đầu tư đáng kể và gã khổng lồ công nghệ Mỹ sẽ cần xác định xem việc tiếp cận thị trường Indonesia có xứng đáng với chi phí hay không.

Theo dữ liệu của Canalys, iPhone của Apple chỉ chiếm 1% thị trường điện thoại thông minh Indonesia trong ba quý đầu năm 2024. Nhưng quốc gia này cũng là một trong số ít quốc gia còn lại mà công ty thấy tiềm năng tăng trưởng mạnh mẽ. Bộ công nghiệp ước tính rằng Apple đã tạo ra 30 nghìn tỷ rupiah từ doanh số bán sản phẩm tại Indonesia vào năm ngoái.

Indonesia đối xử thế nào với các nhà sản xuất điện thoại thông minh khác?

Gã khổng lồ công nghệ Hàn Quốc Samsung đã chi ít nhất 20 tỷ USD để xây dựng nhà máy tại Indonesia. Nhà sản xuất điện thoại thông minh Trung Quốc Oppo gần đây đã mở rộng và nâng cấp cơ sở bên ngoài Jakarta, biến Indonesia thành cơ sở sản xuất lớn thứ hai ở nước ngoài.

Các thương hiệu khác như Xiaomi và Asus với dòng Zenfone đang hợp tác với các nhà sản xuất địa phương để sản xuất linh kiện.

Heru Sutadi, giám đốc điều hành của Viện nghiên cứu CNTT Indonesia cho biết chính phủ đã hạ tiêu chuẩn chính sách của mình khi cho phép các giải pháp thay thế không phải sản xuất đáp ứng các yêu cầu về nội địa hóa.

"Cách tiếp cận này đã khiến các nhà sản xuất điện thoại thông minh khác lo ngại", Sutadi nói với Nikkei Asia. "Nếu Apple được phép đáp ứng các yêu cầu chỉ bằng cách thành lập các trung tâm đào tạo như Apple Academies, các nhà sản xuất khác sẽ thích làm theo".

Chuyện gì có thể xảy ra tiếp theo?

Bộ công nghiệp Indonesia đã triệu tập Apple để đàm phán thêm về các đề xuất đầu tư của công ty. "Chúng tôi khuyến nghị Apple cân nhắc việc thành lập các cơ sở sản xuất tại Indonesia", Kartasasmita, bộ trưởng Bộ công nghiệp cho biết. "Điều này sẽ loại bỏ nhu cầu phải nộp các kế hoạch đầu tư mới sau mỗi ba năm".

Ông cho biết mặc dù chỉ có một nhà cung cấp linh kiện cho Apple tại Indonesia, "chúng tôi có 17 công ty đủ điều kiện để trở thành một phần" trong chuỗi cung ứng của công ty công nghệ này tại quốc gia này.

Kartasasmita cho biết thêm rằng Bộ đang xem xét việc sửa đổi các phương pháp tính toán hàm lượng nội địa hóa để thích ứng với sự thay đổi liên tục của sản xuất công nghệ cao và đảm bảo duy trì các nguyên tắc công bằng.

Bộ trưởng Bộ Đầu tư Rosan Roeslani cho biết chính phủ sẽ thiết kế các giải pháp "công bằng nhất" cho tất cả các công ty. "Tôi chắc chắn vấn đề này sẽ được giải quyết trong thời gian ngắn", ông nói.

Theo: Nikkei