Cứu giá cổ phiếu bằng… lời hứa

Tuy vậy, không phải giải pháp nào cũng phát huy hiệu quả nếu NĐT chưa thấy được triển vọng sáng sủa của doanh nghiệp trong tương lai.

NĐT thất vọng

Cuối tháng 6, CTCP Đầu tư và Công nghiệp Tân Tạo (ITA) tổ chức ĐHCĐ thường niên 2017, với sự chủ trì của ông Đặng Thành Tâm, Chủ tịch HĐQT Tổng CTCP Phát triển đô thị Kinh Bắc (KBC), thay cho bà Đặng Thị Hoàng Yến, Chủ tịch HĐQT ITA. Đáng chú ý, tại ĐHCĐ ông Tâm đưa ra nhận định cho rằng giá CP của ITA trong thời gian tới chỉ lên không thể xuống.

Thậm chí, ITA có nhiều khả năng sẽ tăng trở lại bằng đúng mệnh giá (10.000 đồng/CP) ngay trong năm 2017. Ông Tâm còn hùng hồn tuyên bố sẽ mua vào CP ITA trong thời gian tới. Thực tế, ngay sau đó ITA đã có chuỗi tăng giá ấn tượng, từ 3.440 đồng/CP lên mức 4.940 đồng/CP (tương đương gần 15%).

Sau đợt tăng nóng này, ITA lại quay đầu giảm khi NĐT nhận ra tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp vẫn chưa đủ lực để kéo CP về mệnh giá. Cụ thể, theo BCTC quý III, doanh thu và lợi nhuận chỉ đạt lần lượt 94,5 tỷ đồng và 1,4 tỷ đồng. Lũy kế 9 tháng ITA đạt 354 tỷ đồng doanh thu thuần và lợi nhuận sau thuế đạt 39,2 tỷ đồng. Cải thiện lớn nhất trong 9 tháng qua của ITA là dòng tiền thuần từ hoạt động kinh doanh đạt 158 tỷ đồng, thay vì âm 888 tỷ đồng như năm 2016 (chủ yếu nhờ người mua trả tiền trước ngắn hạn và chi phí phải trả ngắn hạn tăng vọt).

Thế nhưng, những yếu tố này chưa thể thay thế chỉ số quan trọng để có thể vực dậy CP là EPS (lãi cơ bản trên mỗi CP) vẫn ở mức rất thấp (chỉ đạt gần 41 đồng/CP). Ngoài kết quả kinh doanh không như ý, NĐT càng thêm thất vọng khi ông Tâm không hề mua vào CP như tuyên bố trước đó. Đến cuối phiên giao dịch cuối tuần vừa qua, ITA quay lại đúng bằng mức giá thời điểm cuối tháng 6 là 3.400 đồng/CP.

Điều đáng nói, trường hợp ITA đã không còn là chuyện cá biệt trên TTCK. Đơn cử là CTCP Nông nghiệp và Thực phẩm Hà Nội - Kinh Bắc (HKB). Tháng 6 vừa qua, nhằm vực dậy CP HKB, 2 thành viên HĐQT là ông Trương Danh Hùng và ông Đỗ Thái Anh đã đăng ký mua tổng cộng 6 triệu CP HKB (tương đương 11,6% vốn điều lệ). Thông tin này lập tức giúp HKB có vài phiên tăng điểm lên sát vùng 5.700 đồng/CP.

Tuy vậy, hết thời hạn đăng ký giao dịch, cả 2 thành viên HĐQT vẫn không hề có động thái mua CP như thông báo trước đó với “lý do cá nhân”? Trước sự bội tín của ban lãnh đạo, NĐT quyết định bán ra khiến CP HKB lao dốc về vùng giá 2.000 đồng/CP. Không chỉ 2 thành viên HĐQT thất hứa, mà ngay cả Chủ tịch HĐQT là ông Dương Quang Lư cũng có hành động tương tự khi đăng ký mua 3 triệu CP cuối tháng 8 nhưng sau đó lờ luôn. Lý do ông Lư đưa ra là “ưu tiên nguồn vốn cá nhân hỗ trợ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty”.

Hiệu quả nhất vẫn là CP quỹ

Liên tục những tháng gần đây, nhiều doanh nghiệp niêm yết công bố mua lại CP quỹ với số lượng rất lớn. Đơn cử, CTCP Mía đường Thành Thành Công Tây Ninh (SBT) công bố phương án mua lại 83,5 triệu CP (tương đương 15% cổ phần đang lưu hành) làm CP quỹ. Phương thức giao dịch là đăng ký mua lại CP tại các phiên giao dịch hàng ngày của HOSE và nguồn tiền lấy từ thặng dư vốn cổ phần.

Với mức giá hiện tại của SBT khoảng 21.000 đồng/CP, doanh nghiệp dự chi khoảng 1.778 tỷ đồng để mua đủ số CP này. Tương tự, CTCP Mía đường Lam Sơn (LSS) mua 6 triệu CP, CTCP Everpia (EVE) mua 3 triệu CP, CTCP Tư vấn - Thương mại dịch vụ - Địa ốc Hoàng Quân (HQC) mua tối đa 10 triệu CP, CTCP Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình (HBC) mua 3,5 triệu CP, CTCP Đầu tư dịch vụ tài chính Hoàng Huy (TCH) mua tối đa 18 triệu CP, Ngân hàng TMCP Quốc tế (VIB) mua 57 triệu CP.

Chi mạnh nhất cho CP quỹ ở thời điểm hiện tại là CTCP Tập đoàn Masan (MSN). Tập đoàn này vừa công bố hoàn tất mua vào hơn 100 triệu CP quỹ, nâng số lượng CP quỹ nắm giữ lên xấp xỉ 109,9 triệu CP (tương đương 9,5% vốn điều lệ). Với mức giá bình quân 58.352 đồng/CP, tổng số tiền doanh nghiệp phải bỏ ra để sở hữu số CP này lên đến 5.874 tỷ đồng.

Tuy nhiên, trong các doanh nghiệp trên duy nhất MSN công bố mục đích mua lại CP nhằm tạo sự linh hoạt cho kế hoạch huy động vốn và hạn chế tối đa việc pha loãng CP. Còn mục tiêu chung của các doanh nghiệp là cứu giá CP đang đi xuống. Theo nhận định của các chuyên gia tài chính, động thái mua CP quỹ là giải pháp không mới nhưng đến thời điểm hiện tại vẫn là giải pháp hữu hiệu nhất trong việc giải cứu CP. Thông thường, việc tổ chức phát hành mua CP của chính công ty có thể tác động tới thị trường, giúp giao dịch CP sôi động hơn và hạn chế tốc độ giảm giá của CP, thậm chí giúp CP tăng giá trở lại sau chuỗi giảm giá trước đó.

Thực tế, giải pháp này thỏa mãn được kỳ vọng của NĐT hơn so với lời hứa suông của lãnh đạo doanh nghiệp. Ngoài giải pháp chính là cứu giá, nếu doanh nghiệp đang sở hữu lượng tiền mặt lớn, động thái mua CP quỹ từ nguồn vốn đầu tư phát triển được ví như “của để dành”. Đây có thể là khoản đầu tư sinh lợi đáng kể nếu doanh nghiệp có đủ niềm tin về hiệu quả kinh doanh và sự hồi phục của giá CP trong tương lai.

Tuy vậy, NĐT cần lưu ý những vấn đề khi đón sóng CP quỹ. Chẳng hạn, do thực hiện mua CP quỹ từ nguồn vốn hợp pháp, việc doanh nghiệp mua CP đang lưu hành sẽ làm giảm nguồn vốn chủ sở hữu hay giá trị sổ sách một lượng bằng giá trị CP công ty đã mua vào. Khi doanh nghiệp bán ra số CP quỹ đó, giá trị sổ sách của doanh nghiệp sẽ tăng lên một lượng bằng giá trị CP bán ra. Chênh lệch giữa 2 khoản đó được ghi vào thặng dư vốn cổ phần của doanh nghiệp.