Đại biểu Lê Quân: 'Phải đảm bảo học phí cũng là một rào cản kỹ thuật, để tránh việc học sinh lao vào học đại học'

Theo Đại biểu Lê Quân, về vấn đề tự chủ đại học và tự chủ các cơ sở dạy nghề, nhiệm kỳ vừa qua đã đạt được rất nhiều thành công và Chính phủ đã quan tâm, Quốc hội cũng quan tâm với nhiều đạo luật mới và nhiều nghị định mới. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, chúng ta còn khá nhiều vướng mắc. 

Ông Quân cho rằng trong 6 tháng cuối năm cũng như trong 5 năm tới, Chính phủ có thể quan tâm hơn đến vấn đề này. Chỉ khi triển khai tốt vấn đề tự chủ của các cơ sở giáo dục đại học và nghề nghiệp thì mới có nhanh được nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển. Đại biểu Cà Mau chỉ ra 3 vấn đề cần có điều chỉnh.

Thứ nhất, thời gian qua, cơ sở giáo dục cũng như các cơ sở y tế đóng góp rất quan trọng vào cắt giảm chỉ tiêu biên chế hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Chủ trương và tư duy của Chính phủ cũng đã thay đổi và rất nhiều chính sách cũng đã thay đổi, không còn hiểu rằng tự chủ đi liền với cắt giảm chi thường xuyên của ngân sách nữa. 

Tuy vậy, trong quá trình triển khai còn rất lúng túng. Trong thời gian qua, có một thực tế, là rất nhiều cơ sở giáo dục đại học và nghề nghiệp chuyển sang tự chủ nhưng không nhận được chi thường xuyên. Như vậy, ưu tiên cho phát triển giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp đòi hỏi ngân sách của Nhà nước phải tăng cao lên hằng năm, chứ không có nghĩa là giảm đi được. Do đó, Đại biểu Lê Quân kiến nghị với Chính phủ trong thời gian tới, cần có quan điểm chuyển chi thường xuyên của các cơ sở sang tự chủ thành chi đầu tư. Có thể không chi lương, nhưng hoàn toàn chi đầu tư để giúp nâng cao chất lượng và thu hút được người học.

Thứ hai, về vấn đề tự chủ, Đại biểu Lê Quân bày tỏ mối quan tâm về chính sách và các quan điểm về học phí. Hiện nay vẫn có quan điểm phải quy định một mức trần học phí, tức là mức học phí cao nhất. Mức trần này thường đáp ứng rất thấp so với kỳ vọng và yêu cầu của các cơ sở giáo dục. 

"Do đó, chúng ta cần có quan điểm tư duy là làm sao có chính sách thật tốt để con em nghèo học giỏi hoặc các em học giỏi có thể tiếp cận được học bổng và được đảm bảo quyền học đại học. Chúng ta cũng phải đảm bảo học phí cũng là một rào cản kỹ thuật để tránh việc học sinh lao vào học đại học và trở thành học đại. Chúng ta phải coi học phí đối với người học là một nguồn đầu tư" - ông Quân nói và chỉ ra, thông lệ quốc tế học phí bao giờ cũng bằng gần 2 năm tiền lương sau khi tốt nghiệp. Như vậy, mới đảm bảo được chính sách này. 

"Tôi kiến nghị làm sao để cho các cơ sở giáo dục không nhất thiết phải tự chủ hoàn toàn mới được xác định học phí trên cơ sở định mức kinh tế kỹ thuật" - ông Quân kiến nghị.

Thứ ba, đại biểu này nhấn mạnh, tư duy về tự chủ, nhưng cũng phải thay đổi tư duy về quản lý nhà nước. 

Tự chủ thì phải làm sao quản lý chất lượng đầu ra, đánh giá được bộ chỉ số để đánh giá được hiệu quả cũng như chất lượng của từng cơ sở, của từng ngành nghề, vấn đề việc làm, chất lượng việc làm và đáp ứng nhu cầu của xã hội. Tự chủ là để từng cơ sở phải có trách nhiệm giải trình về việc mình đóng góp ra sao cho xã hội, còn tự chủ hiện nay, vẫn được hiểu theo nhiều tư duy đếm số m2, đếm số giáo viên để cho chỉ tiêu tuyển sinh, vẫn cam thiệp quá sâu vào vấn đề chức danh này phải kiêm chức danh kia hay rất nhiều yếu tố khác. 

"Chúng ta cũng có những lúng túng như bắt buộc Chủ tịch Hội đồng trường phải là cơ hữu. Những vấn đề đó cũng là hạn chế, trong khi có nhiều trường, nhiều cơ sở có thể mời những người có vai trò quan trọng với trường tham gia điều hành hội đồng trường này. Những quan điểm phải dạy chính quy xong mới được dạy tại chức hay phải dạy đại học xong mới được dạy cao học. Những tư duy này tôi cho rằng rất nhiều những quy định chính sách hiện nay cần thay đổi để đảm bảo các đơn vị cơ sở được tự chủ về học thuật cao hơn" - đại biểu này cho biết.