Đánh thức tiềm năng sông Sài Gòn tạo động lực để TP.HCM “cất cánh”

"Nghiên cứu để bảo tồn, phát huy giá trị, tiềm năng sông Sài Gòn trong quy hoạch chung TP.HCM và TP Thủ Đức rất có ý nghĩa trong thời gian tới”. Đây là quan điểm chung của các chuyên gia tại Hội thảo “Phát triển không gian, chức năng dọc hành lang sông Sài Gòn theo kinh nghiệm của Pháp về sông Seine”. Sự kiện do UBND TP.HCM, Sở Quy hoạch - Kiến trúc cùng với liên danh tư vấn Tổ chức Khoa học và chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) và Viện Quy hoạch vùng Paris tổ chức.

Sông Sài Gòn là trung tâm của các quy hoạch

Phát biểu tại hội thảo, Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi cho biết, TP đang khẩn trương thực hiện 3 quy hoạch, gồm quy hoạch TP.HCM thời kỳ 2021-2030 tầm nhìn 2050; rà soát điều chỉnh quy hoạch chung TP.HCM đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060 và xây dựng quy hoạch chung TP Thủ Đức cùng thời kỳ với quy hoạch chung TP.HCM. Đây là 3 quy hoạch rất quan trọng cho sự phát triển của TP trong thời gian tới.

Thành phố xác định việc quy hoạch sông Sài Gòn là trung tâm, là điểm nhấn của rà soát, xây dựng quy hoạch lần này. Do vậy, thành phố sẽ tiếp thu ý kiến trao đổi phản biện vào đồ án quy hoạch chung của thành phố. Ngoài ra, thành phố cũng tìm kiếm những cách tiếp cận, đề xuất để triển khai các chiến lược, kế hoạch phát triển sông Sài Gòn và vận dụng các cơ chế đặc thù để triển khai trong thời gian tới. Việc bảo tồn các giá trị di sản của sông Sài Gòn, đô thị TP.HCM, phát huy các giá trị này với TP.HCM với tư cách là một trung tâm lớn không chỉ của Việt Nam, khu vực và thế giới.

“Chúng ta bảo tồn phát triển các giá trị của sông Sài Gòn trong bối cảnh thành phố chịu nhiều tác động, thách thức của biến đổi khí hậu. Thành phố làm sao bảo tồn giữ gìn các giá trị tự nhiên văn hóa, nhưng cũng khai thác hợp lý và phát huy các giá trị trong quá trình phát triển”, ông Mãi nêu.

Tài nguyên nước là động lực để TP.HCM phát triển

Tại hội thảo, đại diện các nhóm nghiên cứu nhấn mạnh sông Sài Gòn có sứ mệnh cao cả, là dòng chảy tạo cơ hội chuyển mình của TP.HCM. Hành lang sông Sài Gòn với 5 đặc trưng độc đáo chính là xương sống tinh thần và thiên nhiên của TP.HCM.

Đó là những đặc trưng về giá trị lịch sử đặc biệt đối với Việt Nam, với biểu tượng là bến cảng Nhà Rồng nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh ra đi tìm đường cứu nước; là bản sắc sông nước gắn kết tình cảm vùng Nam Bộ; là đường ranh giới vật lý kết nối các tỉnh Bình Phước, Tây Ninh, Bình Dương; là tài sản độc đáo với hệ sinh thái đa dạng sinh học đẳng cấp thế giới. Đồng thời sông Sài Gòn cũng là thách thức lũ lụt khiến TP.HCM nằm trong số những địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.

Các chuyên gia nhấn mạnh, tiềm năng kinh tế dọc hành lang sông Sài Gòn bao gồm kinh tế dịch vụ địa phương, các hoạt động như du lịch sông nước, văn hóa và giải trí, kinh tế đêm; kinh tế dịch vụ dẫn dắt vùng như thương mại, dịch vụ kinh doanh, logistics; kinh tế xanh và số hướng đến tương lai với các giải pháp kỹ thuật số nhằm tăng hiệu suất và tối ưu nguồn tài nguyên. Do đó, nếu đánh giá đúng tầm quan trọng của dòng sông với sự phát triển của thành phố, đây là sẽ chìa khóa để mở ra các cơ hội phát triển trong 30 năm tới.

PGS.TS. Nguyễn Hồng Thục, Đại học quốc gia Hà Nội phân tích, việc kết nối hành lang sông Sài Gòn - Đồng Nai với Vịnh Cần Giờ để thiết lập Chiến lược hành động đột phá đưa nước là tài nguyên phát triển là một trong 3 động lực để TP.HCM “cất cánh” cùng với kết nối vùng, đột phá về kinh tế biển và thiết lập chiến lược hành động, gia nhập vào các chuỗi giá trị gia tăng cao toàn cầu. Theo PGS.TS. Nguyễn Hồng Thục, TP.HCM bắt buộc phải đưa việc kết nối kinh tế sông và biển để nước và những thành phố nước trở thành động lực phát triển.

“Nếu không nghĩ đến chiến lược kết nối sông nước với biển, với kinh tế biển và kinh tế sông nước, TP.HCM sẽ chịu thua trong phát triển ở Thế kỷ XXI. Cơ hội hậu hiện đại không có nhiều, nhưng TP.HCM đang có cảng và đô thị kiểu Hong Kong, cảng trung chuyển và đô thị, hệ sinh thái dịch vụ sau cảng kiểu của Singapore”, PGS.TS. Nguyễn Hồng Thục chỉ ra lợi thế.

Kết luận hội thảo, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Bùi Xuân Cường cho biết, từ những ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học, TP.HCM ghi nhận và có những ứng xử phù hợp với sông Sài Gòn trong thời gian tới. Đây là những khuyến nghị quan trọng cho các đơn vị tư vấn tiếp thu để hoàn thiện 3 quy hoạch quan trọng mà thành phố đang làm.