'Dầu mỏ' thế kỷ 21: Ông trùm 81 tuổi hái ra tiền nhờ sở hữu thứ mà giới tài chính 'nghiện không thể nào cai'

 Sức mạnh độc nhất vô nhị

“Đã đến lúc ra đi rồi”, CEO John Gutfreund của Salomon Brothers đã nói như vậy với Michael Bloomberg khi sa thải ông. Ngay ngày hôm sau, với 10 triệu USD tiền bồi thường, Bloomberg lập nên công ty có tên Innovative Market Systems.

Đó là năm 1981, khi những chiếc máy tính bắt đầu xâm chiếm phố Wall. 39 tuổi, Bloomberg nghĩ rằng đó là thời điểm chín muồi để tung ra 1 sản phẩm cung cấp cho mọi người đầy đủ các thông tin tài chính cùng với phần mềm để bất cứ ai cũng có thể nghiền ngẫm các dữ liệu.

Ông đã đúng. Đối với nhiều người bên ngoài ngành tài chính, Bloomberg được biết đến là 1 công ty truyền thông. Nhưng trong số hơn 12 tỷ USD doanh thu hàng năm của tập đoàn này, chỉ có khoảng 500 triệu đến từ truyền thông. Phần lớn lợi nhuận của hãng đến từ các ngân hàng và công ty đầu tư nộp tiền phí cho Bloomberg để sử dụng “Terminal” – bộ công cụ gồm cả phần mềm và phần cứng cung cấp cho người dùng hệ thống dữ liệu và phân tích dữ liệu rất đồ sộ.

Nhờ Bloomberg Terminal, công ty đã nắm giữ 1/3 thị phần trên thị trường dữ liệu tài chính và phân tích (có quy mô khoảng 37 tỷ USD trên toàn cầu) trong suốt hơn 1 thập kỷ.

Theo ước tính của Forbes, Michael Bloomberg sở hữu tài sản 94 tỷ USD. Nếu coi dữ liệu là dầu mỏ của thế kỷ 21, ông chính là “John D Rockefeller thứ hai”.

Năm 2014, các lãnh đạo cấp cao của S&P Global thậm chí đã soạn cả thông cáo báo chí mừng chiến thắng. Họ dự tính chi hơn 1 tỷ USD để thâu tóm mảng chỉ số trái phiếu của Barclays. Xây dựng các chỉ số tài chính không phải là mảng kinh doanh hấp dẫn, nhưng vì đây là điểm tham chiếu cho các quỹ đầu tư, thị trường phái sinh và nhiều sản phẩm tài chính khác có giá trị lên tới hàng nghìn tỷ USD, mảng này sẽ mang lại tầm ảnh hưởng rất lớn và có thể mang lại lợi nhuận cao.

S&P đã đánh bại nhiều ông lớn khác để chiếm lấy một trong những “viên ngọc quý” của ngành. Nhưng sau đó Bloomberg xuất hiện. Đúng là Barclays sở hữu các chỉ số, nhưng Bloomberg cung cấp phần lớn các dữ liệu phía sau. S&P đã cố gắng đàm phán để có được bản quyền nhưng chưa thành công. Nếu không đạt được thỏa thuận, thương vụ sẽ giống như mua 1 ngôi nhà mà không có quyền sở hữu phần đất nơi ngôi nhà được xây dựng lên.

“Cứ tiến thêm 1 bước thì lại phải lùi 2 bước, cho đến khi thương vụ sụp đổ”, một người tham gia đàm phán nhớ lại. 1 năm rưỡi sau đó, Bloomberg thông báo đã thâu tóm mảng chỉ số của Barclays với giá hời 781 triệu USD.

Công cụ không thể thiếu của giới tài chính

Thương vụ này là “canh bạc” hùng hổ nhất của Bloomberg cho đến thời điểm hiện tại trong nỗ lực vươn xa ra bên ngoài dịch vụ cho thuê Terminal. Ngày nay, có khoảng 365.000 thiết bị Bloomberg Terminal ở trên bàn làm việc của các chuyên viên ngân hàng đầu tư, nhà giao dịch trái phiếu, chuyên gia phân tích chứng khoán, nhà quản lý quỹ hưu trí và cả các quan chức NHTW.

Mỗi ngày, Terminal xử lý trung bình hơn 300 tỷ bit thông tin tài chính, gửi đi khoảng 1,4 tỷ tin nhắn và 30 triệu “Instant Bloomberg” – những tin nhắn nhanh vươn tới mọi ngóc ngách trên thế giới.

Ngân hàng đầu tư Merrill Lynch là bên đầu tiên tin vào giấc mơ xây dựng 1 sản phẩm cung cấp đầy đủ mọi dữ liệu tài chính. Năm 1982, Merrill cam kết đầu tư 600.000 USD trong khoản tiền gọi là phí phát triển nhưng với điều kiện startup của Bloomberg phải giao được sản phẩm đúng hạn. Khi Bloomberg vượt qua được thử thách, Merrill đồng ý trả 1.000 USD mỗi tháng cho mỗi Terminal. Ngân hàng đã sử dụng 22 Terminal đầu tiên mà Bloomberg phát triển.

Kể từ đó đến nay, Terminal đã được cải tiến và bổ sung thêm nhiều tính năng để tăng giá trị như cửa sổ chat, cung cấp tin tức, bổ sung thêm những dữ liệu độc đáo như vị trí địa lý của các tàu chở dầu cỡ lớn, tổng hợp thông tin từ mạng xã hội hoặc thậm chí có cả trang dành riêng để mua bán các sản phẩm xa xỉ. Sau nhiều năm, giao diện của Terminal thay đổi từ 1 màn hình PC vuông vắn duy nhất đi kèm với bàn phím phức tạp và nhiều màu sắc sang 2 màn hình bo tròn, kết hợp với bàn phím vẫn như xưa.

Bloomberg Terminal có thể không hào nhoáng bằng những sản phẩm thú vị khác của giới công nghệ, nhưng nó đã trở thành 1 phần không thể thiếu của giới tài chính. Một số lãnh đạo cấp cao thậm chí yêu cầu phải có thiết bị này như 1 điều kiện để chấp nhận về công ty làm việc.

Khả năng kiếm tiền từ Terminal của Bloomberg khiến bất kỳ ai trong ngành dữ liệu cũng phải ghen tị. Năm ngoái, Bloomberg tăng giá thuê lẻ 1 Terminal khoảng 9%, lên 30.000 USD (tương đương 2.500 USD mỗi tháng), trong khi giá thuê Multiple Terminal tăng lên mức 26.580 USD/năm.

Công ty không bao giờ có chế độ khuyến mãi giảm giá kể cả với những khách hàng lớn nhất. Và một khi đã dùng Terminal thì khách hàng khó có thể từ bỏ. Do đó có thể ước tính doanh thu từ Terminal trong 2 năm tới sẽ đạt ít nhất 9,7 tỷ USD.

Bloomberg LP là 1 công ty tư nhân mà phần lớn cổ phần thuộc sở hữu của nhà sáng lập Michael Bloomberg. Do đó công ty không phải công bố các thông tin tài chính. Tuy nhiên những người trong ngành cho rằng lợi nhuận thặng dư của Bloomberg thực sự đáng ghen tị.

Trong mỗi mảng mà Bloomberg đang hoạt động đều có rất nhiều đối thủ, ví dụ như Refinitiv của sàn chứng khoán London, nhà cung cấp dữ liệu FactSet, nền tảng giao dịch trái phiếu MarketAxess và hệ thống nhắn tin Symphony. Tuy nhiên, các khách hàng cảm thấy mặc dù các đối thủ có dịch vụ rẻ hơn, không ai có thể cung cấp đầy đủ bằng Bloomberg.

“Đã dùng là nghiện. Thực sự không có lựa chọn nào đủ tốt để thay thế. Tôi không thích những điều khoản không thể đàm phán được của họ, đặc biệt là khi hàng tháng phải trả số tiền lớn để sử dụng, nhưng tôi rất kính trọng dịch vụ mà Bloomberg Terminal cung cấp”, 1 CEO là khách hàng lớn đã cài đặt hơn 100 Terminal cho hay.

Kể cả khủng hoảng tài chính toàn cầu cũng không khiến Bloomberg bị ảnh hưởng. Số Terminal được thuê trên toàn cầu giảm từ 285.000 trong năm 2008 xuống còn 279.000 trong năm 2009. Nhưng doanh thu của Bloomberg lại tăng nhẹ nhờ tăng giá thuê bao và các nguồn thu khác. Đến cuối năm 2010, số Terminal trên toàn cầu lần đầu vượt 300.000.

Tầm quan trọng của Bloomberg Terminal đối với hệ thống tài chính toàn cầu được thể hiện rõ nhất vào năm 2015. Hệ thống bị sập trong chốc lát nhưng đủ khiến chính phủ Anh phải hoãn 1 đợt bán trái phiếu.

Bloomberg LP đã trở thành 1 ông trùm dữ liệu có vai trò quan trọng đối với ngành tài chính đến nỗi sẽ quan trọng hơn bất kỳ công ty đầu tư đơn lẻ nào. Tháng 2 vừa qua, Michael Bloomberg bước sang tuổi 81 và câu hỏi ai sẽ là người kế nhiệm ông ngày càng được quan tâm nhiều hơn.

Những người thân cận cho rằng ông sẽ chuyển giao quyền sở hữu đế chế Bloomberg cho 1 quỹ tín thác sẽ tài trợ cho quỹ từ thiện Bloomberg Philanthropies, biến đây thành 1 trong những khoản từ thiện lớn nhất trong lịch sử. Trong khi đó, người được cho là sẽ nối tiếp Bloomberg ngồi vào chiếc ghế CEO là Jean-Paul Zammitt, 1 nhân vật kỳ cựu của công ty.

Chuẩn bị cho thời kỳ "hậu Bloomberg"

Tuy nhiên, gần đây lại nổi lên nguồn tin cho biết Bloomberg có thể tiếp tục “chỉ đạo từ sau cánh gà”, giống như quãng thời gian 12 năm ông làm thị trưởng New York mà hoạt động kinh doanh của tập đoàn không hề bị gián đoạn. “Mike có thể qua đời vào ngày mai nhưng công ty vẫn sẽ vận hành trơn tru như 1 chiếc đồng hồ thêm 20 năm nữa. Luôn luôn có rủi ro khi nhà sáng lập ra đi, nhưng tôi nghĩ rằng ở Bloomberg rủi ro đó thấp hơn bất kỳ công ty nào khác”, một cựu lãnh đạo của Bloomberg cho hay.

Nhưng giống như việc ngành tài chính vẫn đang biến đổi không ngừng vì những tiến bộ công nghệ và các cách thức làm việc mới, có 1 câu hỏi cấp bách hơn: sau Terminal là gì?

Trước việc tốc độ tăng trưởng chậm lại trong 10 năm gần đây, Bloomberg đã bắt đầu công cuộc chuyển đổi từ Terminal vật lý sang phần mềm. Nhiều khách hàng đã chọn cách sử dụng phần cứng của chính họ và chỉ thuê bàn phím (vốn được thiết kế đặc biệt dành riêng cho phần mềm Bloomberg).

Năm 2004, công ty ra mắt “Bloomberg Anywhere” cho phép khách hàng truy cập từ bất cứ máy tính nào miễn là có thẻ định danh sinh trắc học có tên “B-Unit”. Kể từ năm ngoái, Bloomberg phát triển mạnh ứng dụng trên điện thoại di động sau khi lượng người dùng bùng nổ trong đại dịch.

Ngoài ra, đế chế Bloomberg đang có những góc ngày càng trở nên hữu ích hơn và bổ trợ cho Terminal. Ví dụ, mảng truyền thông trước đây chỉ cung cấp cho các khách hàng sử dụng Terminal những tin tức về các chủ đề đặc thù nhưng giờ đây đã trở nên đa dạng hơn. Năm ngoái, tổng lượng thuê bao đạt mức tăng trưởng ấn tượng 20%, lên 450.000. Doanh thu của nhóm chuyên ngành – Bloomberg Law, Bloomberg Tax và Bloomberg Government – tăng gấp đôi trong thập kỷ vừa qua, lên 450 triệu USD trong năm 2022.

Quan trọng nhất, Bloomberg đang xây dựng mảng kinh doanh dữ liệu riêng biệt, trong đó cung cấp dữ liệu thô trực tiếp cho những khách hàng không muốn mua thuê bao Terminal. Nguồn tin thân cận cho biết mảng này đem lại khoảng 2 tỷ USD mỗi năm. Hiện các mảng ngoài Terminal chiếm khoảng 1/3 tổng doanh thu 12 tỷ USD của Bloomberg. Năm 2014, tỷ lệ chỉ là 20%.

Công ty cũng đang tìm cách giảm sự phụ thuộc vào lĩnh vực tài chính. Tháng 1, một bộ phận mới được thành lập với mục tiêu bán các sản phẩm của Bloomberg cho những công ty bên ngoài ngành tài chính. Lâu nay Terminal vẫn phục vụ các giám đốc tài chính, thủ quỹ và bộ phận quan hệ cổ đông của nhiều doanh nghiệp Mỹ. Giờ đây Bloomberg muốn tiếp cận sâu hơn, hướng đến bộ phận hoạch định chiến lược cho các doanh nghiệp và bất cứ ai có nhu cầu về dữ liệu và phân tích dữ liệu.

Từ nhiều năm nay, nhiều người cả bên trong và bên ngoài Bloomberg háo hức mong chờ ngày Bloomberg thâu tóm một công ty nào đó như The New York Times, FT hay The Washington Post, Dow Jones. Đôi lúc còn xuất hiện tin đồn những ông lớn nhiều tiền như ICE, Amazon và Google thâu tóm Bloomberg.

Đế chế 80 tỷ USD là 1 miếng bánh khó nhằn, nhưng người kế nhiệm Mike có thể chia nhỏ đế chế hoặc các Big Tech sẽ sẵn sàng mua một phần của mảng kinh doanh cốt lõi.

Bloomberg thường nói rằng mẹ ông sống thọ tới 102 tuổi và ông mong rằng mình sẽ phá vỡ kỷ lục đó. Nếu điều đó xảy ra, Mike sẽ trị vì đế chế thêm 20 năm nữa. Vị tỷ phú rất thích kể lại chiến tích đã đánh bại bao nhiêu đối thủ, từ Telerate và Quotron trong những ngày đầu đến các đối thủ gần đây hơn như Thomson Reuters.

Nhưng ông cũng thường nói rằng “chúng tôi đã đánh bại nhiều ông lớn, những gã khổng lồ thường rất dễ bị đánh bại”. Và ngày nay, tập đoàn mang tên ông lại đang là gã khổng lồ lớn nhất.

Tham khảo Financial Times