Đến Robot cũng thất nghiệp: Kinh tế khó khăn, thị trường xe điện giảm nhiệt phơi bày thực tế 'thuê nhân công hợp lý hơn là máy móc'

Tờ Wall Street Journal (WSJ) cho hay Robot đang ngày càng nhận được ít việc hơn tại các nhà máy Mỹ. Thậm chí doanh nghiệp cũng giảm số lượng mua robot khi nhận ra rằng máy móc chưa thể thay thế được con người.

Nhiều giám đốc điều hành nói với WSJ rằng hoạt động kinh doanh, sản xuất chậm lại khiến họ phải giảm công suất ứng dụng tự động hóa, trong khi thị trường lao động dồi dào khiến nhu cầu dùng Robot không còn cao như hồi hậu đại dịch Covid-19.

Số liệu của Hiệp hội Tự động hóa Tiên tiến (AAA) cho thấy đơn đặt hàng Robot nhà máy ở Bắc Mỹ đã giảm gần 1/3 vào năm 2023, một sự thay đổi bất ngờ so với khối lượng đặt hàng kỷ lục của năm 2022. Trong 6 tháng đầu năm nay, đơn hàng Robot nhà máy tại Bắc Mỹ tiếp tục giảm mạnh.

Vậy chuyện gì đang diễn ra tại Mỹ khi đến Robot cũng thất nghiệp?

Bong bóng xì hơi

Theo WSJ, việc ứng dụng Robot trong nhà máy được nhiều doanh nghiệp để ý hơn hậu đại dịch khi thiếu nhân viên cũng như việc lao động đòi hỏi mức lương cao hơn. Thế nhưng bong bóng này nở rộ nhanh và xì hơi cũng nhanh khi nhà máy mua quá nhiều Robot để rồi thừa năng suất trong bối cảnh nhu cầu thị trường ảm đạm.

"Khi các nhà máy mua Robot, họ có xu hướng mua quá nhiều. Giờ đây do không còn lo sợ thiếu lao động nên họ chẳng cần mua nhiều Robot làm gì nữa", giám đốc Paul Marcovecchio của Kawasaki Robotics chi nhánh Mỹ, một công ty sản xuất thiết bị cho ngành công nghiệp ô tô, thừa nhận.

Số liệu chính thức cho thấy sản lượng công nghiệp chung của Mỹ trong tháng 8/2024 không thay đổi so với cùng kỳ năm ngoái, thế nhưng sản lượng thiết bị, xe tải hạng nặng, máy móc và giếng dầu đều giảm.

Một ví dụ điển hình là hãng Jergens chuyên sản xuất các phụ kiện Robot nhà máy cho biết doanh số mảng hàng không vũ trụ quốc phòng tăng trong năm nay nhưng hoạt động kinh doanh ở các phân khúc công nghiệp khác lại không thay đổi.

Về lý thuyết, Robot là lựa chọn hợp lý cho những công việc đòi hỏi thể lực và lặp đi lặp lại, thay thế cho người lao động cần nghỉ giải lao, đề phòng bị thương và đôi khi là đòi nghỉ việc để tăng lương.

Thế nhưng Chủ tịch Jack Schron của Jergens cho biết các doanh nghiệp đã đánh giá quá thấp chi phí bảo trì, lập trình cho những nhiệm vụ phức tạp với Robot. Hậu quả là những nhà máy mua quá nhiều Robot hậu đại dịch giờ đây nhận ra tự động hóa không hoàn mỹ như họ tưởng tượng.

"Robot là thiết bị khá phức tạp nên việc ứng dụng tự động hóa sẽ không biến mất nhưng đang chậm lại", Chủ tịch Schron cho hay.

Bên cạnh đó, người lao động cũng nhận ra được vị thế của mình đang bị đe dọa bởi tự động hóa nên nhiều cuộc đình công đã diễn ra, buộc các doanh nghiệp phải cam kết tăng lương cũng như đảm bảo việc làm cho nhân công.

Chính điều này đã làm xói mòn vị thế của Robot trong các nhà máy.

Thêm nữa, nền kinh tế khó khăn khiến doanh nghiệp ngày càng kén chọn hơn trong các khoản đầu tư của mình. Lãi suất cao cùng nhu cầu thị trường yếu khiến các công ty tốn nhiều thời gian hơn để thu hồi vốn đã chi cho Robot, khiến sức hút của mảng này giảm đi rõ rệt trong mắt nhà đầu tư.

Ví dụ điển hình là hãng Athena Manufacturing có trụ sở tại Austin, Texas đã mua 7 Robot vào năm 2021 và 2022 khi không thể tìm đủ công nhân để theo kịp các đơn đặt hàng bán dẫn, hàng không vũ trụ và năng lượng.

Tuy nhiên khi nhu cầu thị trường yếu và khối lượng sản xuất của Athena giảm 20% so với năm 2022, hãng chỉ mua thêm 1 Robot nữa.

"Robot vẫn được dùng nhưng không còn nhiều như trong thời kỳ Covid-19 và hậu đại dịch", giám đốc tài chính John Newman cho biết.

Nhân công trở lại

Tờ WSJ cho hay mặc dù việc tìm kiếm những lao động lành nghề vẫn khó khăn nhưng nhu cầu thị trường giảm đã khiến các nhà máy không cần tuyển dụng nhiều nhân công như trước.

Số liệu của giáo sư Jason Miller thuộc Đại học bang Michigan cho thấy chỉ 21% nhà máy sản xuất nhận định việc thiếu lao động gây cản trở sản xuất toàn diện trong quý II/2024, giảm so với mức 45% cùng kỳ năm 2022.

Chính điều này càng khiến việc mua Robot để thay thế việc thiếu lao động cũng giảm theo.

Ngoài ra, tình hình giảm nhiệt của thị trường xe điện cũng là một phần nguyên nhân bởi ngành sản xuất ô tô sử dụng nhiều Robot công nghiệp nhất ở Bắc Mỹ.

Báo cáo của AAA cho thấy đơn đặt hàng Robot trong quý II/2024 của ngành ô tô đã giảm 20% so với cùng kỳ năm trước. Số đơn đặt hàng Robot của ngành xe hơi này cũng chỉ chiếm 46% tổng số đơn đặt hàng, giảm so với mức gần 60% cùng kỳ năm 2022.

Việc hàng loạt hãng xe Mỹ tạm hoãn ra mắt các mẫu xe điện mới do doanh số bán hàng không như kỳ vọng đã khiến các nhà máy thừa Robot.

Chủ tịch Bill Adler của hãng cung ứng ô tô Stripmatic Products cho hay ông đã từng lên kế hoạch tự động hóa mảng hàn laser cho khung xe điện nhưng giờ lại thuê nhân công thực hiện bởi số đơn đặt hàng xe điện chỉ bằng ¼ so với dự kiến, khiến việc đổ chi phí tự động hóa trở nên bất hợp lý.

"Thị trường đã rất phấn khích về xe điện nhưng sau đó nhu cầu lại không như kỳ vọng", giám đốc sản phẩm Scott Marsic của hãng sản xuất Robot Epson cho hay.

Theo giám đốc Marsic, nhu cầu về Robot có thể sẽ phục hồi sau khi lãi suất tại Mỹ đã hạ, khiến sản phẩm này trở nên rẻ hơn với các nhà sản xuất.

*Nguồn: WSJ