Doanh nghiệp bán lẻ Việt thua thiệt so với doanh nghiệp nước ngoài

Các DN bán lẻ trong nước đang thua ngay trên sân nhà do các DN bán lẻ ngoại đang nhận được nhiều ưu ái từ các địa phương.

Trong đó điển hình là việc sử dụng công cụ đánh giá nhu cầu và hiệu quả kinh tế (ENT) của các địa phương còn rất lỏng lẻo dù đây được xem như là một rào cản kỹ thuật đối với DN bán lẻ ngoại cũng như là một chính sách hỗ trợ nội lực cạnh tranh cho DN bán lẻ nội phát triển.

Theo đó, DN có vốn đầu tư nước ngoài muốn khi muốn mở địa điểm bán lẻ thứ 2 thì phải được các địa phương đánh giá nhu cầu và hiệu quả kinh tế. Tuy nhiên, trên thực tế đang có sự quá dễ dãi của các địa phương trong việc sử dụng công cụ ENT đối với DN bán lẻ ngoại xuất phát từ tình trạng chạy đua thu hút đầu tư DN vốn nước ngoài.

Bên cạnh đó, theo thông tin từ VCCI, hơn 50% trong tổng số 500 DN được VCCI khảo sát cho biết, các chính quyền địa phương đang áp dụng nhiều chính sách ưu đãi cho DN bán lẻ ngoại hơn DN bán lẻ nội. Ông Phạm Trung Kiên, Phó Tổng Giám đốc Liên hiệp Hợp tác xã thương mại TPHCM (Saigon Co.op) cho biết, đã có những trường hợp cùng một mặt bằng, Saigon Co.op tham gia đàm phán chính quyền địa phương về việc đầu tư siêu thị trước nhưng kết quả vẫn là giao cho DN bán lẻ khối ngoại đầu tư.

Bà Đinh Thị Mỹ Loan, Chủ tịch Hiệp hội nhà bán lẻ Việt Nam nhấn mạnh, không chỉ về chính sách ưu đãi mặt bằng, DN bán lẻ khối ngoại còn được ưu đãi giảm thuế khi đầu tư trong khi DN bán lẻ nội lại không được hưởng các chính sách này. Về vốn đầu tư, dù DN nội luôn yếu thế về vốn trước DN ngoại nhưng cho đến nay vẫn chưa có bất kỳ gói hỗ trợ vốn nào được Chính phủ thiết kế riêng cho lĩnh vực này.

Hệ thống bán lẻ đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc quyết định đầu ra và sự phát triển của DN nội. Tuy nhiên, trên thực tế hệ thống bán lẻ của các DN nội đang phát triển rất èo uột. Theo ông Phạm Trung Kiên, thực tế cho thấy DN bán lẻ ngoại đang thâm nhập rất nhanh và mạnh vào thị trường phân phối.

Tính đến nay, tổng doanh thu DN bán lẻ ngoại kênh hiện đại đạt hơn 45 ngàn tỉ đồng, chiếm khoảng hơn 58% trong khi khối nội chỉ đạt khoảng 32.000 tỉ đồng. Dự kiến đến năm 2020, doanh thu DN khối ngoại sẽ đạt 187.500 tỉ đồng chiếm gần 72,4%, còn DN bán lẻ khối nội chỉ đạt 71.500 tỉ đồng chiếm 27,6%.

Các DN cho rằng, thu hút FDI ở một khía cạnh nào đó rất quan trọng trong việc tạo động lực phát triển kinh tế. Thế nhưng, với chính sách thiên lệch ưu đãi đầu tư theo hướng có lợi cho DN ngoại sẽ vô hình chung triệt tiêu DN nội vốn đã yếu về vốn, nội lực quản trị . Do vậy, nếu không đẩy mạnh thắt chặt chính sách thu hút đầu tư, triệt để tận dụng những rào cản kỹ thuật để hỗ trợ DN nội phát triển, thì chỉ trong vòng 5 năm tới, không chỉ thị trường bán lẻ bị DN ngoại thâu tóm mà ngay cả thị trường sản xuất trong nước cũng không giữ được.

Để hỗ trợ DN bán lẻ nội phát triển theo bà Nguyễn Thị Thu Trang, đại diện VCCI, có 4 vấn đề vốn cốt lõi là nguồn cung hàng hoá, lao động, mặt bằng và vốn, nhà nước hoàn toàn có thể tham gia can thiệp về mặt chính sách mà không vi phạm những cam kết trong các hiệp định thương mại.

Cụ thể, với nguồn cung hàng hoá, hơn 50% DN đánh giá là thuận lợi. Số còn lại đánh giá khó khăn. Điều này cho thấy vấn đề lưu thông hàng hoá chưa được thông suốt mà nguyên nhân do chi phí logistich của Việt Nam quá cao. Những giải pháp chính sách mà nhà nước có thể can thiệp tại phân khúc này là phải tăng cường đầu tư kho trung chuyển, tận dụng ưu thế giao thông thuỷ… giảm chi phí đường bộ không cần thiết, thắt chặt quy định xã hội hoá đầu tư đường bộ… , để nâng cao năng lực cạnh tranh về giá thành sản phẩm trong quá trình phân phối nội.

Về vấn đề lao động, nhà nước cũng có thể can thiệp bằng cách hỗ trợ DN bán lẻ nội nâng chất và chuẩn hoá đội ngũ nhân công lao động thông qua chính sách tăng cường đầu tư cho giáo dục. Riêng về vấn đề mặt bằng, đây là vấn để sống còn với mỗi DN bán lẻ, dù nhà nước không thể tham gia can thiệp vào chi phí thuê mặt bằng tuy nhiên, nhà nước có thể điều chỉnh về chính sách thuế, chính sách hạ tầng theo hướng ưu tiên hơn cho DN nội và đặc biệt tại các địa phương phải thực hiện chặt chẽ công cụ ENT, tránh tình trạng thiên vị cho DN ngoại hơn DN nội. Tương tự, về vốn nhà nước cũng có thể hỗ trợ các DN bằng cách thiết kế gói vốn vay phù hợp với ngành bán lẻ.