Doanh nghiệp “tí hon” gánh “gã khổng lồ” ngành cảng biển: Lợi nhuận mỗi năm đóng góp 200-300 tỷ, cổ tức “sòn sòn” lại hay chơi lớn, cổ phiếu “bốc đầu” lên đỉnh

Ngày 3/4 tới đây, CTCP Cảng Xanh Vip (mã VGR) sẽ chốt danh sách cổ đông nhận cổ tức đợt 2 năm 2023 với tỷ lệ 60% bằng tiền (01 cổ phiếu nhận 6.000 đồng). Với 63,25 triệu cổ phiếu đang lưu hành, VGR dự kiến sẽ chi khoảng 380 tỷ đồng cho đợt cổ tức này. Thời gian thanh toán dự kiến vào ngày 15/4/2024.

Trước đó, vào tháng 6 năm ngoái, VGR đã tạm ứng cổ tức đợt 1 năm 2023 với tỷ lệ 10%. Như vậy, tính cả đợt cổ tức lần này, VGR đã chia cổ tức năm 2023 cho cổ đông với tổng tỷ lệ lên đến 70%, hoàn thành kế hoạch được thông qua tại ĐHĐCĐ thường niên 2024. Đây là mức cổ tức cao nhất của VGR kể từ khi lên sàn chứng khoán.

Với hiệu ứng tích cực từ thông tin chia cổ tức khủng, cổ phiếu VGR liên tục tăng nóng lên đỉnh 58.000 đồng/cp. Vốn hóa thị trường tương ứng đạt gần 3.700 tỷ đồng, tăng 55% so với thời điểm đầu năm 2024. Con số này gấp hơn 3 lần giá trị doanh nghiệp thời điểm chào sàn chứng khoán 5 năm trước.

VGR thành lập tháng 10/2014 bởi 2 cổ đông lớn là CTCP Container Việt Nam (Viconship – mã VSC) và CTCP vận tải xăng dầu Vipco, với vốn điều lệ ban đầu 450 tỷ. Năm 2015, đối tác chiến lược Evergreen Marine Corp (Taiwam) Ltd – một hãng tàu lớn của Đài Loan (Trung Quốc), đã mua 12,5 triệu cổ phiếu từ đợt phát hành riêng lẻ của VGR qua đó trở thành cổ đông lớn.

Cơ cấu cổ đông VGR thay đổi lớn sau khi Viconship mua lại toàn bộ phần vốn góp của Xăng dầu Vipco tháng 4/2016, qua đó nâng tỷ lệ sở hữu lên 74,35%. Đến tháng 4/2018, VGR đưa cổ phiếu lên giao dịch trên UPCoM với vốn điều lệ 632,5 tỷ đồng cùng mức định giá ban đầu hơn 1.100 tỷ. 2 cổ đông lớn của VGR đến nay vẫn là Viconship (74,35%) và Evergreen Marine (21,74%).

Từ khi lên sàn chứng khoán, VGR chưa năm nào quên chia cổ tức bằng tiền cho cổ đông, đặc biệt là tỷ lệ cổ tức còn liên tục tăng qua từng năm. Năm 2023, tổng số tiền doanh nghiệp này chi ra để trả cổ tức lên đến 443 tỷ đồng, phần lớn thuộc về Viconship. Không quá khi cho rằng VGR là "con gà đẻ trứng vàng" của Viconship. Chỉ riêng số tiền cổ tức năm 2023 nhận từ VGR đã lên đến hơn 329 tỷ đồng, gấp rưỡi lợi nhuận ròng mà Viconship đạt được trong cả năm.

"Gã khổng lồ" cảng biển trên vai doanh nghiệp "tí hon"

Viconship là một trong những doanh nghiệp khai thác cảng có quy mô và tuổi đời hàng đầu Việt Nam. Viconship cũng là đơn vị có công suất lớn nhất tại khu vực cụm cảng Hải Phòng với 3 cảng container chính là Green, VIP Green và Nam Hải – Đình Vũ (NHDV). Doanh nghiệp hiện có vốn điều lệ 2.668 tỷ và vốn hóa thị trường gần 6.000 tỷ đồng.

Không chỉ "dốc hầu bao" trả cổ tức, VGR còn đóng góp hàng trăm tỷ lợi nhuận mỗi năm cho Viconship. Năm 2023 ghi nhận lần đầu tiên lợi nhuận của VGR vượt Viconship. Doanh nghiệp này lãi ròng 271 tỷ đồng, gần như đi ngang so với năm trước trong khi lợi nhuận sau thuế của Viconship giảm mạnh gần 49% về mức 202 tỷ đồng. Tạm tính theo tỷ lệ chi phối, ở một góc độ nào đó, VGR đang "gánh" lợi nhuận của "gã khổng lồ" Viconship.

Viconship hiện vẫn đang trong chiến lược mở rộng quy mô thông qua M&A. Trong năm 2023, doanh nghiệp đã hoàn tất mua mới 35% vốn tại Công ty TNHH Cảng Nam Hải Đình Vũ (sở hữu cảng Nam Hải Đình Vũ tại Hải Phòng), với giá trị khoảng 1.049 tỷ đồng, tương ứng mua với giá gần 75.000 đồng/cổ phiếu, chuyển sang hạch toán là khoản đầu tư vào công ty liên kết.

Hiện nay, Viconship đang có kế hoạch dùng 1.320 tỷ để nhận chuyển nhượng thêm tối đa 44% vốn điều lệ tại Cảng Nam Hải Đình Vũ, với giá 75.000 đồng/cổ phiếu. Nếu thành công, Viconship sẽ nâng sở hữu từ 35%, lên tối đa 79% vốn điều lệ, qua đó chuyển từ hạch toán đầu tư vào công ty liên kết sang công ty con. Thời gian chuyển nhượng dự kiến từ quý 4/2023 đến năm 2024.

Việc sở hữu cảng Nam Hải Đình Vũ giúp Viconship trở thành doanh nghiệp cảng lớn nhất tại Hải Phòng hiện nay, với tổng công suất khoảng 2,6 triệu TEU và chiếm 30% thị phần. Viconship cũng cho biết Cảng Nam Hải Đình Vũ đã bắt đầu đóng góp lợi nhuận vào hệ thống của doanh nghiệp này.

Khu vực cảng Hải Phòng là 1 trong 3 khu vực (Vũng tàu, Hồ Chí Minh) có lượng hàng contaier thông qua cảng biển lớn nhất, chiếm 27% tổng lượng container. Trong 2 tháng đầu năm 2024, lượng hàng hóa container thông qua cảng biển ước đạt hơn 4 triệu Teu, tăng 27% so với cùng kỳ. Riêng khu vực Hải Phòng ước tính tăng trưởng 40-60% so với cùng kỳ.

Theo báo cáo phân tích công bố mới đây, Mirae Asset cho rằng, Thông tư 39/2023/TT-BGTVT được thông qua nâng toàn bộ mức phí sàn dịch vụ của cảng biển trung bình lên khoảng 10%, sẽ hỗ trợ tích cực cho tăng trưởng doanh thu của các doanh nghiệp vận hành cảng biển, trong đó có Viconship.