Vụ vỡ nợ ở Công ty Phương Nam: Hệ lụy từ buông lỏng quản lý

Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an vừa có kết luận điều tra vụ án, chuyển hồ sơ qua Viện kiểm sát Tối cao đề nghị truy tố 27 bị can liên quan đến vụ lãnh đạo Cty CP Chế biến thực phẩm Phương Nam (tỉnh Sóc Trăng) làm giả hồ sơ vay tiền NH rồi bỏ trốn. Tuy nhiên, trong số những người bị khởi tố có tới 25 bị can là cán bộ NH và hai cán bộ Cty Phương Nam còn những người chủ mưu thì đã ẵm hầu hết số tiền chiếm đoạt rồi trốn ra nước ngoài.

Qua mặt ngân hàng... thật đơn giản

Theo kết luận điều tra của C48 Bộ công an, Cty TNHH Phương Nam thành lập năm 1998, trở thành Cty cổ phần sau đó 2 năm với vốn điều lệ 295 tỷ đồng. Ngoài Chủ tịch HĐQT Lâm Ngọc Khuân, 3 cổ đông còn lại là bà Trần Thị Mỹ - vợ ông Khuân và con gái Lâm Ngọc Hân cùng cháu trai Quỳnh Phúc Quế (chỉ đứng tên 24% cổ phần nhưng thực tế không góp vốn). Từ năm 2008 đến tháng 9/2012, Cty Phương Nam vay nhiều NH với tổng số tiền lên đến trên 1.600 tỷ đồng. Ông Khuân đã chỉ đạo cán bộ cấp dưới thực hiện nhiều hành vi gian đối để vay tiền của các NH.

Cụ thể như lập báo cáo tài chính khống, kết quả kinh doanh hằng năm đều có lãi và nộp thuế đầy đủ, lập báo cáo nâng khống hàng tồn kho từ 123 tỷ đồng lên hơn 774 tỷ đồng để thế chấp cho nhiều NH, sử dụng một bộ chứng từ mua tôm nguyên liệu, chi phí sản xuất rồi photocopy thành nhiều bản gửi đến nhiều NH để giải ngân... sau đó sử dụng vốn sai mục đích và chiếm đoạt sử dụng cá nhân.

Đến ngày 11/11/2011, ông Khuân cùng vợ ký giấy ủy quyền cho con trai là Lâm Ngọc Khoa (Việt kiều Mỹ) đứng ra làm giám đốc để điều hành Cty và giải quyếtnợ nầncho các NH và cá nhân. Ngày 30/11/2011, ông Khuân và vợ đã xuất cảnh sang Mỹ với lý do trị bệnh và trốn ở lại Mỹ đến nay. Ngày 11/7/2012, Lâm Ngọc Khoa cũng bỏ Cty qua Mỹ.

Cơ quan điều tra Bộ Công an xác định dư nợ tại 8 NH có quan hệ tín dụng với Cty Phương Nam đến ngày 31/10/2012 là trên 1.752 tỷ đồng, trong đó nợ gốc gần 1.600 tỷ đồng, nợ lãi trên 160 tỷ đồng. Hậu quả thiệt hại do hành vi của Khuân và đồng bọn gây ra (sau khi lấy tổng dư nợ trừ đi phần tài sản thế chấp là 639 tỷ đồng) trên 1.072 tỷ đồng.

Kẻ ẵm tiền ra đi, người ở lại hứng tội

Hai “vật tế thần” cán bộ của Cty Phương Nam là Lâm Minh Mẫn (sinh năm 1980) - Kế toán trưởng Cty Phương Nam và Trịnh Thị Hồng Phượng (1980) - Phó Giám đốc Cty Phương Nam cùng bị Cơ quan CSĐT đề nghị truy tố về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Theo xác định của Cơ quan điều tra, Lâm Minh Mẫn và Trịnh Thị Hồng Phượng có vai trò giúp sức ông Khuân lừa đảo chiếm đoạt tiền của các NH.

25 bị can khác cùng bị đề nghị truy tố về tội vi phạm các quy định cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng đều là các các bộ chủ chốt của các ngân hàng. Ở Ngân hàng Phát triển chi nhánh Sóc Trăng gồm Nguyễn Thế Thắng (sinh năm 1959) – nguyên Giám đốc chi nhánh Sóc Trăng bị xác định là biết thuộc cấp không kiểm tra tài sản thế chấp mà chỉ dựa vào hồ sơ của bên vay để lập báo thẩm định rồi cho vay. Do việc này gây hậu quả thiệt hại trên 343 tỷ đồng, ông Thắng cùng nguyên phó giám đốc Nguyễn Văn Xem và 3 cán bộ liên quan phải chịu trách nhiệm. Tại Sở Giao dịch Hậu Giang của Ngân hàng Bưu điện Liên Việt, nguyên giám đốc Đỗ Hùng Sở (47 tuổi) là người chịu trách nhiệm chính trong việc cho Cty Phương Nam vay. Ông Sở được xác định là không chỉ đạo cấp dưới kiểm tra, xác minh tài sản DN thế chấp; không kiểm tra thực tế hàng tồn kho luân chuyển tại Phương Nam; không kiểm tra hồ sơ cấp dưới trình ký… gây thiệt hại gần 259 tỷ đồng. Ngoài ông Sở, 7 cấp dưới khác cũng bị khởi tố.

Tương tự các trường hợp trên là những giám đốc chi nhánh và cán bộ của Ngân hàng TMCP An Bình - Chi nhánh Bạc Liêu, Ngân hàng Sacombank chi nhánh Sóc Trăng, Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam chi nhánh Sóc Trăng… Các ngân hàng trên đều cùng chung cảnh ngộ tiền mất, người bị khởi tố. Ngoài ra, cái mất khác khó có thể đong đếm được của các ngân hàng trên là uy tín trên thị trường tiền tệ.

Quan trọng là con người LSPhan Văn Lãng- Đoàn LS Hà Nội - PGĐ Khối Pháp chế và Xử lý nợ - Ngân hàng TMCP Đại Chúng VN Thời gian vừa qua rất nhiều CBNV ngân hàng đã vi phạm Điều 179 Bộ Luật Hình sự quy định về “Tội vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng”. Thực trạng báo động này đã chỉ ra, nhìn chung các ngân hàng chưa chú trọng việc đưa các điều luật về tội phạm ngân hàng vào chương trình giảng dạy, phổ biến cho CBNV của mình. Bản thân các cán bộ làm công tác pháp chế của ngân hàng là những người cần thực sự nắm vững các quy định pháp luật nói chung và quy định nghiệp vụ ngân hàng nói riêng cũng thực sự chưa chắc khi khẳng định mình đã nghiên cứu rõ và hiểu, biết thực sự, đầy đủ về các quy định cụ thể của việc quản lý nợ. Trực tiếp và liên quan đến tất cả các khâu, các giai đoạn theo cho vay của cán bộ, nhân viên Ngân hàng chính là quy định tại Điều 179 Bộ Luật Hình sự năm 1999 (BLHS 1999)về “Tội vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng”. Qua các vụ án trong hoạt động ngân hàng thời gian quan cho thấy rõ cán bộ, nhân viên ngân hàng chưa thực sự nắm rõ, hiểu hết các quy định của điều luật này, phần lớn các cán bộ, nhân viên ngân hàng chỉ nghe qua hoặc được biết tới khi chính họ, người thân hoặc ngân hàng nơi họ đã, đang làm có vụ án hình sự liên quan.Theo quy định tại Điều 179 của BLHS 1999 thì “người nào trong hoạt động tín dụng mà có một trong các hành vi sau đây gây hậu quả nghiêm trọng, thì bị phạt tiền từ mười triệu đồng đến năm mươi triệu đồng hoặc phạt tù từ một đến bảy năm: a) Cho vay không có bảo đảm trái quy định của pháp luật; b) Cho vay quá giới hạn quy định; c) Hành vi khác vi phạm quy định của pháp luật về cho vay trong hoạt động tín dụng...” Thực tế khi xem xét đến các vụ án xét xử cán bộ, nhân viên ngân hàng liên quan đến hành vi vi phạm này thì động cơ vụ lợi cá nhân nhằm được hưởng lợi từ hoa hồng, phần trăm (%) hoặc lại quả từ khách hàng vay vốn nên đã cố ý vi phạm. Ngoài ra, cũng có thể là động cơ khác như nể nang, giúp đỡ hoặc do là bạn bè, quen biết… Đặc biệt, có thể nói quản trị rủi ro bằng việc trang bị kiến thức pháp lý, xây dựng các chương trình hỗ trợ, kiểm soát rủi ro pháp lý cho cán bộ, nhân viên của ngân hàng chính là một trong những biện pháp phòng tránh rủi ro hữu hiệu nhất, ít chi phí nhất.

>> Vụ bức tâm thư gởi món nợ đầm đìa: Ông Lâm Ngọc Khuân lộ mặt kẻ lừa đảo

Theo Bá Tú