Động lực từ khối ngoại yếu dần, một tín hiệu tích cực lại đang “nhen nhóm” trên thị trường chứng khoán

Thị trường chứng khoán Việt Nam vừa trải qua một phiên điều chỉnh tương đối khi VN-Index giảm gần 10 điểm cùng động thái bán ròng hơn 230 tỷ đồng của khối ngoại. Riêng trên HoSE, nhà đầu tư nước ngoài đã bán ròng 3 trên 4 phiên kể từ đầu tháng 4 với tổng giá trị gần 600 tỷ đồng. Có thể thấy, tần suất các phiên bán ròng của khối ngoại đang có dấu hiệu dày đặc hơn thời gian gần đây.

Dòng tiền ngoại suy yếu một phần đến từ việc một số quỹ ngoại chủ động lớn không còn nhiều dư địa để giải ngân. Điển hình là VEIL gần như “full” cổ phiếu với tỷ trọng tiền mặt rất thấp chỉ 0,82% tại ngày 30/3. Trước đó vào ngày 23/3, con số này thậm chí chỉ còn 0,6%. Quỹ tỷ USD do Dragon Capital quản lý thường không duy trì trạng thái này quá lâu và động thái bán ròng là khó tránh khỏi, đặc biệt khi thị trường vừa có một nhịp hồi khá dài.

Bên cạnh đó, dòng vốn ETF đang có dấu hiệu chững lại rõ rệt. Chứng chỉ lưu ký (DR) dựa trên DCVFM VN30 ETF liên tục bị nhà đầu tư Thái Lan bán mạnh xuống mức thấp nhất kể từ giữa tháng 11. Trong khi đó, DCVFM VNDiamond ETF khó hút tiền do vướng giới hạn về quy mô khi không được đầu tư quá 10% tổng số cổ phiếu đang lưu hành của một cổ phiếu.

Sau giai đoạn tăng tốc, Fubon ETF cũng đang hút tiền chậm lại, thậm chí còn bị rút ròng gần 1 triệu USD trong phiên 6/4. Luỹ kế từ khi bắt đầu đợt gọi bổ sung lần 5 (15/3), quỹ đã phát hành tổng cộng 176,5 triệu chứng chỉ quỹ, tương ứng hơn 64 triệu USD (~1.500 tỷ đồng) đã được giải ngân mua cổ phiếu Việt Nam. Ước tính, quỹ sẽ còn phát hành thêm khoảng 156,8 triệu chững chỉ quỹ, tương ứng 100 triệu USD (~2.300 tỷ đồng) có thể rót thêm trong thời gian tới.

Tín hiệu tích cực đang “nhen nhóm”

Trong bối cảnh động lực từ khối ngoại yếu dần, thị trường chứng khoán lại bất ngờ giao dịch sôi động hơn nhiều so với giai đoạn trước. Phiên giao dịch ngày 6/4 ghi nhận thanh khoản khớp lệnh trên HoSE lên đến hơn 14.800 tỷ, cao nhất kể từ đầu tháng 2. Trong 5 phiên gần nhất, giá trị này đều đạt trên 10.000 tỷ đồng, cải thiện đáng kể so với mức bình quân 7.600 tỷ/phiên trong tháng 3 (thấp nhất trong vòng 28 tháng).

Giao dịch sôi động gần đây nhiều khả năng đến từ sự nhập cuộc trở lại của dòng tiền nội. Dù chưa thể bùng nổ với những phiên giao dịch tỷ USD nhưng sự cải thiện về mặt thanh khoản là một tín hiệu tích cực với thị trường. Còn quá sớm để khẳng định dòng tiền lớn đã thực sự trở lại, tuy nhiên một vài yếu tố được kỳ vọng có thể sẽ hỗ trợ xu hướng trên tiếp diễn, trong đó đáng chú ý nhất là lãi suất.

Chỉ trong vòng chưa đầy một tháng, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã có 2 đợt giảm lãi suất điều hành. Ông Đinh Quang Hinh - Trưởng bộ phận vĩ mô và Chiến lược thị trường VNDirect nhận định, trong bối cảnh nền kinh tế và doanh nghiệp đang gặp nhiều khó khăn, thông điệp khá rõ ràng về đảo ngược chính sách tiền tệ theo hướng nới lỏng hơn sẽ tác động tích cực tới thị trường chứng khoán trong thời gian tới.

Quỹ ngoại Pyn Elite Fund cũng cho rằng lãi suất là yếu tố tác động lớn đến tâm lý thị trường. Lãi suất neo mức cao khiến giới đầu tư lo ngại về triển vọng lợi nhuận của doanh nghiệp khi chi phí lãi vay gia tăng áp lực trong bối cảnh sức mua giảm sút nghiêm trọng trên toàn cầu đã ảnh hưởng đến hoạt động xuất nhập khẩu.

Sau điều chỉnh của NHNN, lãi suất huy động và cho vay bắt đầu giảm, thanh khoản của các ngân hàng đang được cải thiện ở mức tốt. Hơn hai tháng qua, lãi suất huy động của các ngân hàng Việt Nam đã giảm từ 9,4% xuống 7,8% phần trăm. Pyn Elite Fund kỳ vọng xu hướng này sẽ tiếp tục với lãi suất tiền gửi trở lại mức bình thường hơn ở mức khoảng 5–6% vào quý 3 tới. Khi ấy, triển vọng thị trường chứng khoán có lẽ cũng rõ ràng hơn.

Khi lãi suất hạ nhiệt và tâm lý trên thị trường được cải thiện, các khoản margin có thể được kích hoạt trở lại để mua cổ phiếu. Theo quy định, các công ty chứng khoán có thể cho vay margin với quy mô gấp đôi vốn chủ sở hữu của công ty. Theo Pyn Elite Fund, tỷ lệ cho vay margin của các công ty chứng khoán một năm về trước là 124% nhưng đã giảm xuống mức rất thấp, chỉ 58% trong những tháng qua và còn rất nhiều dư địa.

Mặt khác, định giá thị trường có thể trở thành rào cản ngăn dòng tiền nhập cuộc thời gian tới. Sau nhịp hồi kéo dài, P/E của VN-Index hiện ở mức 12,x lần, cao hơn đáng kể so với khoảng thời gian thị trường hồi mạnh từ đáy cùng giao dịch rất sôi động cuối năm ngoái. Con số trên được dự báo có thể còn cao hơn sau mùa báo cáo tài chính quý 1/2023.

Theo ước tính của VDSC, lợi nhuận sau thuế quý đầu năm có thể tăng trưởng âm 17% so với cùng kỳ, dựa trên kịch bản dự báo cơ sở về tăng trưởng lợi nhuận của các doanh nghiệp mang tính đại diện cho các nhóm ngành mà đội ngũ phân tích lựa chọn. Kịch bản này cho thấy định giá P/E của VN-Index có thể tăng lên khoảng 15 lần. Con số này đương mức trung bình 10 năm và không hề rẻ trong bối cảnh hiện nay.