Elon Musk thách thức văn hóa làm việc Bắc Âu: Công nhân Thụy Điển từ chối mô hình ‘lao động đến chết’ của Tesla, đình công 3 tháng đòi vị tỷ phú phải cúi đầu

Cái giá của thách thức Bắc Âu

Tờ New York Times (NYT) cho hay nhiều chuyên viên kỹ thuật nghỉ việc ở Tesla chi nhánh Thụy Điển dù vẫn ủng hộ sứ mệnh của công ty nhưng lại không đồng tình với văn hóa làm việc do Elon Musk áp đặt. Thay vào đó, các công đoàn nơi đây lại kêu gọi ông chủ Tesla xem xét hòa nhập với cách làm việc của người dân Bắc Âu.

Thậm chí, những lao động tại đây còn ví von văn hóa làm việc Bắc Âu của mình là "Mô hình Thụy Điển", vốn đã tồn tại hàng chục năm qua và làm nên cuộc sống người dân nơi đây. Thay vì chăm chú dồn toàn lực vào công việc, người dân Bắc Âu lại có thói quen cân bằng cuộc sống, làm ra làm, chơi ra chơi.

Ngoài ra, người Thụy Điển cũng phân biệt rõ ràng việc các chủ doanh nghiệp phải chia sẻ lợi ích với công nhân nhằm đem lại sự cân bằng cho cả đôi bên.

Thế nhưng đây lại chẳng phải văn hóa làm việc mà Elon Musk, vị tỷ phú nổi tiếng khó tính đang áp dụng cho Tesla. Những cựu kỹ thuật viên nghỉ việc ở công ty này cho biết văn hóa làm việc của hãng xe điện vẫn theo kiểu đặc trưng của người Mỹ với 6 ngày làm việc mỗi tuần, tăng ca liên tục mà không có một hệ thống đánh giá phù hợp nhằm cổ vũ người lao động.

"Tất cả chúng tôi chỉ biết cắm đầu vào làm mà chẳng còn biết đến điều gì khác", cựu chuyên viên kỹ thuật Janis Kuzma của Tesla chi nhánh Thụy Điển nói với NYT.

Hậu quả của sự bức xúc này là cuộc đình công kéo dài của người lao động nhà máy Tesla chi nhánh Thụy Điển đã bước sang tháng thứ 3, qua đó ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng toàn Bắc Âu. Ít nhất 15 công đoàn đã cùng liên minh để gây sức ép đòi Elon Musk phải ngồi vào bàn đàm phán nhằm tăng lương và phúc lợi, đồng thời tuân theo văn hóa làm việc Bắc Âu.

Chuyên gia phân tích Daniel Ives của Wedbush Securities nhận định đây sẽ là lời cảnh báo cho Tesla lẫn Elon Musk khi mở các nhà máy và chuỗi cung ứng trên toàn cầu nhưng không nghiên cứu kỹ văn hóa từng địa phương.

Những cuộc khảo sát cho thấy phần lớn người dân Thụy Điển ủng hộ cuộc đình công của lao động Tesla, qua đó cho thấy tinh thần bảo vệ văn hóa làm việc Bắc Âu trước những tỷ phú như Elon Musk.

Xin được nhắc là 90% số lao động Thụy Điển làm việc theo những hợp đồng phù hợp văn hóa làm việc Bắc Âu và việc đình công là cực kỳ hiếm khi quyền lợi của nhân viên được đảm bảo. Thế nhưng vụ việc của Tesla đang làm bùng lên tranh cãi dữ dội về việc có nên hy sinh quyền lợi lao động để giữ chân ông lớn Elon Musk.

Hiện Tesla đang có khoảng 127.000 lao động trên toàn thế giới với văn hóa làm việc khắc khổ như những gì Elon Musk đề ra.

Lan rộng

Thụy Điển hiện có hơn 50.000 xe điện Tesla đang lưu hành và thậm chí cuộc đình công nơi đây đang tạo nên nguồn cảm hứng cho những nhà máy khác trên toàn cầu của Tesla noi theo.

Vụ việc đang khiến chuỗi cung ứng của Elon Musk gặp rắc rối khi khách hàng không được phục vụ hậu mãi đầy đủ, như sửa chữa, bảo dưỡng xe điện của mình.

Ngoài Thụy Điển, hàng loạt công đoàn tại Bắc Âu như Đan Mạch, Na Uy và Phần Lan cũng đã liên minh để cùng chống lại Elon Musk. Điều này đồng nghĩa các linh kiện và sản phẩm của Tesla không thể đưa lên tàu hàng, các nhà máy sửa chữa ngừng hoạt động, việc gửi giấy phép biển số xanh (License Plates) của Tesla cũng bị đình trệ.

Thậm chí mạng lưới trạm sạc của Elon Musk tại đây cũng gặp trục trặc khi không có người bảo dưỡng định kỳ như kế hoạch.

Tờ NYT cho biết còn quá sớm để tính toán tổng thiệt hại mà Tesla đang phải hứng chịu vì thách thức văn hóa làm việc ở Bắc Âu. Hiện doanh số xe điện nhà Elon Musk vẫn chưa thay đổi gì. Ví dụ Model Y vẫn là chiếc xe bán chạy nhất Thụy Điển năm 2023 với hơn 14.000 chiếc được tiêu thụ tính đến tháng 10/2023.

Dẫu vậy, cuộc đình công đang khiến nhiều người mua xe điện phải tạm hoãn do lo ngại trễ hẹn.

"Tôi chưa muốn mua xe vội mà phải đợi xem kết quả cuộc đình công như thế nào đã", anh John Khademi, chủ một chiếc xe điện Tesla đang có ý định mua thêm cho biết.

Phía Tesla, công ty có tổng mức vốn hóa thị trường 817 tỷ USD, cho biết đã đưa ra mức lương và phúc lợi tương đương so với các nơi khác, bao gồm cả quyền chọn mua cổ phiếu thưởng.

Tại Thụy Điển, việc lao động biểu tình thường hiếm khi xảy ra khi nền kinh tế này là nước có tỷ lệ đình công thấp nhất Châu Âu. Số liệu cho thấy trong khoảng 2010-2019, Thụy Điển chỉ mất 2 ngày làm việc mỗi năm vì đình công trên mỗi 1.000 lao động, thấp hơn nhiều so với 55 ngày ở Na Uy và 128 ngày ở Pháp.

Bà Marie Nilsson là lãnh đạo của Liên hiệp công đoàn IF Metall từ năm 2017 và nhớ rằng lần cuối cùng có những cuộc đình công lớn như vậy là vào năm 1995 khi lao động Thụy Điển chống lại Toy R US của Mỹ. Bởi vậy lần đình công lần này của lao động Tesla là lần đầu tiên bà Marie dẫn đầu ở Thụy Điển kể từ khi lên nắm quyền.

*Nguồn: NYT