ESG đã và đang trở nên tất yếu trong mọi hoạt động của DN từ kinh doanh đến cả kiểm toán, quản trị

Phân Viện Kiểm toán viên Nội bộ Quốc tế tại Việt Nam (IIA Việt Nam) vừa công bố Báo cáo Kết quả Khảo sát Thực trạng Triển khai Kiểm toán Nội bộ tại Việt Nam. Trong xu hướng kinh doanh bền vững lên ngôi, báo cáo lại cho thấy 42% đối tượng tham gia khảo sát rằng HĐQT chưa hoặc không đặt trọng tâm Môi trường – Xã hội – Quản trị (ESG) trong phạm vi đánh giá của KTNB và chưa có định hướng tích hợp ESG vào chiến lược KTNB trong tương lai.

Ông Nguyễn Viết Thịnh, chuyên gia ESG chia sẻ: “Hiện nay, các chỉ số và báo cáo ESG nhanh chóng trở thành một phần tất yếu của DN. Sự gia tăng giám sát từ các nhà đầu tư, thay đổi trong kỳ vọng của người tiêu dùng và khách hàng cũng như những thay đổi về chính sách cộng đồng đồng nghĩa với việc các công ty phải đối mặt với áp lực mới để đo lường, công bố và cải thiện các vấn đề liên quan đến ESG. Đây là một vấn đề mới nổi mà bộ phận kiểm toán nội bộ (KTNB) cần phải từng bước nâng cao nhận thức về ESG đối với HĐQT, thông qua việc đề xuất tích hợp ESG vào chiến lược KTNB trong tương lai”.

Về KTNB, mới đây Nghị định 5/2019/NĐ-CP (Nghị định 5) quy định về Kiểm toán nội bộ (KTNB) cùng các sửa đổi Luật Doanh nghiệp, Luật Chứng khoán và các văn bản hướng dẫn khác đã được ban hành tạo hành lang pháp lý cho việc thiết lập và triển khai hoạt động KTNB tại các đơn vị trong lĩnh vực công và khối DN.

Dù tỷ lệ phản hồi của các DN chưa đại diện được toàn thị trường, song báo cáo vẫn ghi nhận được các phản hồi tích cực với 77% các DN phản hồi đã thành lập bộ phận KTNB, trong đó 41% phản hồi bộ phận KTNB đã được thành lập và đi vào hoạt động từ 1 năm tới 3 năm.

Đây là một tín hiệu tốt, thể hiện thị trường đã có những doanh nghiệp đặc biệt quan tâm tới các thông lệ tốt về Quản trị Công ty và đầu tư nguồn lực để xây dựng bộ phận KTNB hoạt động hiệu quả theo các yêu cầu pháp lý và thông lệ quốc tế.

Đối với nhóm đã tổ chức bộ phận KTNB, kết quả cho thấy phần lớn bộ phận KTNB đã được thành lập với các Quy chế và đã có xây dựng các quy trình thủ tục KTNB áp dụng Chuẩn mực KTNB Việt Nam và Khung thực hành chuyên môn về KTNB quốc tế (IPPF).

Tuy nhiên, tính độc lập và vị thế của bộ phận KTNB trong các nhóm DN được khảo sát và phỏng vấn chưa được đảm bảo hoàn toàn. Có tới 22% các doanh nghiệp được khảo sát trên sàn HSX trả lời rằng bộ phận KTNB vẫn giữ kiêm nhiệm hoặc tham gia trực tiếp vào hoạt động kinh doanh.

Mặt khác, 14% các DN tham gia khảo sát sử dụng bộ phận KTNB thuê ngoài, với các lý do được chia sẻ bao gồm (i) kỳ vọng về kỹ năng chuyên môn và tính chuyên nghiệp của các tổ chức cung cấp dịch vụ KTNB; (ii) tối ưu lợi ích và chi phí mang lại trong hoạt động này; và (iii) hạn chế về định biên, hoặc khó khăn trong việc tìm nhân sự đủ năng lực.

Cuối cùng, có 9% các DN được khảo sát chưa triển khai chức năng KTNB, IIA ghi nhận một số khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai, bao gồm hạn chế về ngân sách; hạn chế về định biên nhân sự; lúng túng trong cách thức triển khai và vận hành; thiếu nhân lực có trình độ chuyên môn.

Ngoài những lý do trên, “khi phỏng vấn một số DN niêm yết, IIA Việt Nam nhận thấy một số DN vẫn còn có quan điểm rằng DN đã có Ban Kiểm soát hoặc bộ phận Kiểm soát nội bộ thì không cần thiết lập chức năng KTNB. Như vậy, những DN này vẫn chưa có nhận thức phù hợp về các thông lệ tốt về Quản trị Công ty, quản lý rủi ro và hệ thống kiểm soát cũng như chưa tuân thủ quy định về khung pháp lý về KTNB tại Việt Nam”, theo Ông Nguyễn Đình Thanh – CEO Việt Nam.

Được biết, Viện Kiểm toán viên Nội bộ Quốc tế (IIA) là một tổ chức nghề nghiệp quốc tế với trên 215.000 hội viên và đã cấp 180.000 chứng chỉ Kiểm toán viên nội bộ công chứng (CIA). IIA được thành lập vào năm 1941. Trong đó, Phân Viện Kiểm toán viên Nội bộ Quốc tế tại Việt Nam là một thành viên của IIA lập từ tháng 9/2022, dưới tên tổ chức chính thức là The Institute of Internal Auditors Vietnam (IIA Việt Nam).