EU "cạn lời" vì dầu Nga vẫn chảy mạnh về châu Âu: Thậm chí còn gián tiếp tạo nên kỷ lục xuất khẩu của Nga

Ông Josep Borrell, Đại diện cấp cao của Liên minh châu Âu (EU) phụ trách an ninh và chính sách đối ngoại, mới đây tuyên bố khối này sẽ hành động chống lại việc nhập khẩu các sản phẩm nhiên liệu của Ấn Độ sử dụng dầu của Nga. Theo Al Jazeera, đây là một chỉ trích hiếm hoi về vai trò của Ấn Độ trong việc giúp Nga vượt qua các lệnh trừng phạt của phương Tây.

Trong một cuộc phỏng vấn với Financial Times, ông Borell cho biết EU không thấy có vấn đề về gia tăng thương mại dầu mỏ giữa Nga và Ấn Độ nhưng kêu gọi trừng phạt việc Ấn Độ bán lại dầu của Nga vào châu Âu dưới dạng nhiên liệu tinh chế, bao gồm cả dầu diesel.

Trong năm qua, Ấn Độ đã nổi lên như một trong những khách hàng hàng đầu của dầu mỏ Nga. Việc tiếp cận dầu thô giá rẻ của Nga đã thúc đẩy sản lượng và lợi nhuận tại các nhà máy lọc dầu của Ấn Độ, cho phép họ xuất khẩu các sản phẩm nhiên liệu tinh chế với giá cạnh tranh sang Châu Âu. Trong những tháng gần đây, các báo cáo trên Reuters và Bloomberg cùng những báo cáo khác đã trích dẫn bằng chứng ngày càng nhiều về việc các công ty Ấn Độ mua dầu của Nga, tinh chế và bán lại cho châu Âu .

"Việc Ấn Độ mua dầu của Nga là điều bình thường. Và nếu, nhờ những hạn chế của chúng tôi về giá dầu, Ấn Độ có thể mua loại dầu này với giá rẻ hơn nhiều, thì Nga càng nhận được ít tiền càng tốt", ông Borrell nói trong cuộc phỏng vấn. "Nhưng nếu họ sử dụng nó để trở thành một trung tâm tinh chế dầu của Nga và các sản phẩm phụ để bán cho chúng tôi... chúng tôi phải hành động".

Dầu mỏ tinh chế: Mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của Ấn Độ

Dầu mỏ tinh chế là mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của Ấn Độ và những hạn chế lớn đối với việc bán loại dầu này sẽ là một đòn giáng mạnh vào nền kinh tế quốc gia. Những hạn chế như vậy cũng có thể gây thêm áp lực buộc Ấn Độ cân nhắc lại mối quan hệ bền chặt truyền thống với Nga.

Các nhà máy lọc dầu của Ấn Độ, trước đây hiếm khi mua dầu của Nga do chi phí vận chuyển cao, đã nhập khẩu 970.000-981.000 thùng mỗi ngày (bpd) trong năm tài chính 2022/23 (tháng 4-tháng 3), chiếm hơn 1/5 tổng lượng nhập khẩu nhiên liệu của nước này.

Nhà sản xuất dầu lớn nhất của Nga Rosneft và nhà máy lọc dầu hàng đầu của Ấn Độ là Tập đoàn dầu mỏ Ấn Độ cũng đã ký một thỏa thuận nhằm tăng và đa dạng hóa các loại dầu được giao cho Ấn Độ.

Theo dữ liệu theo dõi tàu từ Kpler, Reliance Industries và Nayara Energy là những nhà xuất khẩu nhiên liệu tinh chế chính của Ấn Độ và là khách hàng chính mua dầu của Nga. Ấn Độ thường xuất khẩu trung bình 154.000 thùng dầu diesel và nhiên liệu máy bay mỗi ngày sang châu Âu trước năm 2022. Tuy nhiên, con số này đã tăng lên 200.000 thùng/ngày sau khi EU cấm hoàn toàn việc nhập khẩu các sản phẩm dầu của Nga từ ngày 5/2 năm nay, dữ liệu từ Kpler cho thấy.

Ông Borrell cho rằng bất kỳ cơ chế nào để ngăn chặn dòng dầu của Nga sẽ cần phải được thực hiện bởi Ấn Độ, gợi ý rằng EU có thể nhắm mục tiêu vào những khách hàng mua nhiên liệu tinh chế của Ấn Độ mà họ tin rằng có nguồn gốc từ dầu thô của Nga.

"Nếu họ bán, đó là vì có ai đó đang mua. Và chúng ta phải xem ai đang mua", ông nói.

Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho biết cho đến nay Nga đã thất bại trong việc cắt giảm sản lượng dầu 500.000 thùng mỗi ngày (bpd) như đã cam kết và thậm chí có thể đang tìm cách tăng sản lượng để bù đắp cho doanh thu bị mất.

IEA cho biết trong Báo cáo thị trường dầu mỏ rằng xuất khẩu dầu thô và sản phẩm dầu của Nga tiếp tục chứng tỏ khả năng phục hồi, với xuất khẩu đạt mức cao nhất trong tháng 4 kể từ sau khi xung đột bùng nổ, đạt mức 8,3 triệu thùng/ngày.

Theo OilPrice, con số kỷ lục trong xuất khẩu tỏ ra trái ngược với kỳ vọng rằng Nga sẽ giảm nguồn cung cho thị trường hiện nay.

Nga đã cảnh báo vào tháng 2 rằng họ sẽ cắt giảm sản lượng dầu thô 500.000 thùng/ngày do lệnh cấm nhập khẩu của EU và trần giá đối với dầu thô và các sản phẩm dầu mỏ. Ban đầu, Nga cho biết việc giảm sản lượng này sẽ áp dụng cho tháng 3. Nhưng Phó Thủ tướng Alexander Novak đã tuyên bố từ giữa tháng 3 rằng việc cắt giảm sẽ được kéo dài cho đến cuối năm 2023.

Doanh thu xuất khẩu dầu mỏ của Nga ước tính tăng 1,7 tỷ USD so với tháng trước, lên 15 tỷ USD trong tháng 4, nhưng đã giảm 27% so với một năm trước, trong khi tiền thu thuế từ lĩnh vực dầu khí giảm 64%, cơ quan này cho biết thêm.

IEA lưu ý: "Nga dường như gặp một số vấn đề trong việc tìm kiếm khách sẵn sàng mua dầu thô và các sản phẩm dầu mỏ của mình".

Dữ liệu theo dõi tàu chở dầu do Bloomberg theo dõi cho thấy hôm 13/5 cho thấy xuất khẩu dầu thô của Nga bằng đường biển đã tăng trong 4 tuần tính đến ngày 12/5 lên mức cao kỷ lục mới và hiện ước tính đã tăng 10% so với đầu tháng 4.

Dầu thô trên các tàu khởi hành từ các cảng xuất khẩu dầu của Nga và trên đường đến các thị trường quốc tế đã đạt kỷ lục khác ở mức 3,61 triệu thùng mỗi ngày trong 4 tuần tính đến ngày 12/5, theo dữ liệu được báo cáo bởi Bloomberg. Đó là khối lượng xuất khẩu dầu thô bằng đường biển cao nhất của Nga kể từ khi Bloomberg bắt đầu theo dõi chi tiết các chuyến hàng vào đầu năm 2022.