EVN được quyền tăng 20% giá điện mỗi năm là bất hợp lý?

Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có một số ý kiến góp ý liên quan đến dự thảo của Bộ Công Thương đưa ra.

Theo Dự thảo được Bộ Công Thương đưa ra, đã mở rộng thẩm quyền quyết định việc tăng giá điện từ chỗ EVN không được quyết định theo Quyết định 69 đến chỗ EVN được chủ động quyết định tăng đến 20% giá điện mỗi năm;

Đồng thời, thẩm quyền của Bộ Công Thương cũng tăng tương ứng từ chỗ được quyết định tăng tối đa 20% mỗi năm lên đến 40% mỗi năm.

VCCI cho rằng đây là sự mở rộng thẩm quyền tương đối lớn và cần được xem xét, cân nhắc. Lý giải quan điểm trên, VCCI cho biết căn cứ vào mức độ lạm phát của Việt Nam thời gian qua không có năm nào vượt quá 20%. Như vậy, việc trao cho EVN thẩm quyền quyết định việc tăng giá điện tối đa lên đến 20% mỗi năm và Bộ Công Thương lên đến 40% là khá cao so với mức biến động giá bình thường.

Đối với việc rút ngắn thời gian điều chỉnh giá điện (3 tháng, thay vì 6 tháng như trước đây) và giảm biên độ tối thiểu điều chỉnh giá điện (tăng 3% thay vì 7% so với trước đây), VCCI cho đây là sự thay đổi phù hợp.

“Điều này giúp cho giá điện sẽ được điều chỉnh linh hoạt hơn, bám sát diễn biến của các chi phí đầu vào và giúp EVN chủ động hơn trong việc điều hành sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, đi kèm với việc rút ngắn thời gian điều chỉnh giá như vậy, cũng cần giảm ở mức tương ứng thẩm quyền quyết định điều chỉnh giá” – VCCI nói.

Cụ thể, nếu giá điện bình quân tăng từ 3% đến 5% thì thẩm quyền quyết định thuộc về Bộ Công Thương. Nếu giá điện bình quân tăng trên 5% thì thẩm quyền quyết định thuộc về Thủ tướng Chính phủ.

VCCI cũng đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung quy định cụ thể về cách tính chi phí (chi phí nào được ghi nhận, chi phí nào không), và công khai các chi phí của các đơn vị bán điện cho EVN mà không chào giá trên thị trường phát điện cạnh tranh trong báo cáo chi phí sản xuất kinh doanh điện.

Ví dụ, đối với việc mua điện theo hợp đồng của các nhà máy điện BOT cần có sự công khai rõ ràng về chi phí xây dựng, vận hành của từng nhà máy. Tương tự đối với các trường hợp mua điện theo hợp đồng khác.

Đồng thời, VCCI đề nghị bổ sung quy định về việc công khai chi phí của đơn vị cung cấp dịch vụ trong báo cáo về chi phí sản xuất kinh doanh điện. Đối với chi phí khác, cần liệt kê rõ các loại chi phí khác, hoặc bỏ nội dung này.

Về công khai, minh bạch điều chỉnh giá điện, cơ sở tính giá bán lẻ điện bình quân theo dự thảo hiện nay là dựa trên tổng chi phí sản xuất, truyền tải và phân phối điện cộng với lợi nhuận định mức hợp lý.

Tuy nhiên, VCCI cho rằng cần có sự công khai minh bạch và bảo đảm sự tham gia của các bên liên quan, bởi trong dự thảo chưa có yếu tố "bảo đảm sự tham gia của các bên liên quan". Theo đó, cần có sự tham gia của bên mua điện trong việc quyết định điều chỉnh giá bán lẻ điện chưa được bảo đảm.

Bên mua lẻ điện bao gồm hai thành phần chính là hộ gia đình và các doanh nghiệp sử dụng điện. VCCI đề nghị bổ sung thêm các biện pháp để bên mua điện có thể tham gia vào cơ chế điều chỉnh giá điện tại tất cả các khâu từ tính toán, kiểm tra cho đến kiến nghị, đàm phán phương án điều chỉnh giá điện qua nhiều hình thức khác nhau.