EVN: Giá điện tăng thêm 4,8% là "hài hòa"

Điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân tăng 4,8%

4,8% là mức tăng giá bán lẻ điện bình quân được áp dụng từ ngày 11/10. Với quyết định này, giá bán lẻ điện tăng từ mức hơn 2.006 đồng/kWh lên 2.103,11 đồng/kWh (chưa bao gồm VAT). Việc tăng giá bán lẻ điện bình quân được thực hiện theo Quyết định 05 năm 2024 của Thủ tướng Chính phủ, góp phần tính đúng, tính đủ giá điện, phản ánh đúng hoạt động của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN). Đây là thông báo được đưa ra tại buổi họp báo thông báo điều chỉnh giá bán lẻ điện được EVN tổ chức vào chiều 11/10.

Cùng với quyết định tăng giá bán lẻ điện bình quân thì Bộ Công Thương cũng đã ban hành Quyết định số 2699 quy định về giá bán điện, trong đó ban hành giá bán lẻ điện cho các nhóm khách hàng sử dụng điện và giá bán lẻ điện cho các đơn vị bán lẻ điện. Theo đó, mức tăng của bậc 1 sẽ là 87 đồng/ kWh và mức tăng cao nhất là bậc 6 với 151 đồng/ kWh. Đại diện EVN cho biết, mức tăng này đã được ngành điện tính toán rất cẩn trọng.

Ông Nguyễn Xuân Nam - Phó TGĐ Tập đoàn điện lực Việt Nam cho biết: "Việc tăng giá điện 4,8% lần này là đã thực hiện theo Quyết định 05 và Thông tư 09. Nếu mà tính theo công thức ấy thì mức tăng cao hơn rất nhiều so với 4,8%. Nhưng mức 4,8% là mức được cân nhắc hài hòa giữa đảm bảo an sinh xã hội và phù hợp với phát triển kinh tế của đất nước".

Cũng theo đại diện EVN, việc điều chỉnh giá điện lần này vẫn sẽ bảo đảm các hộ nghèo, các gia đình chính sách bị ảnh hưởng ở mức không đáng kể. Các hộ nghèo vẫn sẽ được hưởng mức hỗ trợ hàng tháng tương đương số lượng điện sử dụng 30kWh/hộ/tháng. Hộ chính sách xã hội có lượng điện sử dụng không quá 50 kWh/tháng được hỗ trợ với mức hỗ trợ hàng tháng tương đương số lượng điện sử dụng 30kWh/hộ/tháng.

Tính đúng, tính đủ để đảm bảo phát triển ngành điện

Hiện nay, trên thị trường điện, giá bán điện đang thấp hơn giá thành. Liệu đây có phải là nghịch lý tồn tại nhiều năm qua?

Qua số liệu kiểm tra liên ngành được công bố thì giá thành điện là 2.088 đồng/KWh. Nhưng hiện nay, ngành điện đang bán giá trung bình đến tay khách hàng là 2.006 đồng/kWh. Như vậy đã thấp hơn giá thành. Chưa kể trong quá trình truyền tải, EVN còn phải chịu một phần chi phí nữa vì điện bị tiêu hao. Cho nên, tính tổng thể lại thì giá bình quân thực tế mà EVN thu về chỉ là 1.953 đồng/KWh, tức là thấp hơn giá thành đến 6,92%.

Theo kết quả kiểm tra chi phí sản xuất kinh doanh điện của Bộ Công Thương, năm vừa qua EVN lỗ gần 22.000 tỷ đồng từ sản xuất kinh doanh điện.

Theo ông Nguyễn Tiến Thỏa - Chủ tịch Hội thẩm định giá Việt Nam: "Chúng ta đã tính đầy đủ các yếu tố đầu vào là theo thị trường. Nhưng đầu ra chúng ta lại quyết định giá thấp hơn cho nên gây ra hiện tượng lỗ trong sản xuất kinh doanh điện".

Ngoài ra, trong thời gian vừa qua, giá nhiên liệu đầu vào cho sản xuất điện đều tăng khiến cơ cấu nguồn điện bị biến động. Theo các chuyên gia, để giải quyết tính trạng này đã đến lúc chúng ta cần phải tính đúng, tính đủ giá thành điện. Bởi nguyên tắc chung của điều hành giá điện là phải bảo đảm bù đắp chi phí sản xuất hợp lý, hợp lệ.

TS Hà Đăng Sơn - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Tăng trưởng xanh đánh giá: "Do EVN có gặp khó khăn về tình hình tài chính dẫn đến việc các dự án của tư nhân về mua điện cũng bị nợ và gây khó khăn rất nhiều cho các nhà đầu tư. Nếu chúng ta không có động thái điều chỉnh giá điện phù hợp sẽ gây khó khăn cho EVN trong câu chuyện chi trả cho các nhà đầu tư đã bỏ tiền ra và vận hành hệ thống".

Thực tế hiện nay, cơ cấu sản xuất và cung ứng điện hiện nay thì các nhà máy của EVN chỉ đáp ứng được khoảng 30% nhu cầu điện năng. Còn lại là các nhà máy thuộc các tập đoàn như PVN, TKV và các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Khó phát triển nguồn điện mới khi giá chưa được tính đúng, tính đủ

Cơ cấu nguồn điện của Việt Nam hiện nay có hơn một nửa là từ nhiệt điện như điện than và điện khí. Khoảng 1/3 cơ cấu là từ thuỷ điện và phần còn lại (hơn 20%) là từ các nguồn tái tạo như điện gió và điện mặt trời. Tuy nhiên, một trong những thách thức là chi phí truyền tải thấp.

Với vai trò là đơn vị trung gian kinh doanh điện, nếu không được tính đúng , tính đủ chi phí này vào giá bán điện đến tay khách hàng, thì EVN sẽ phải mua điện từ các nguồn phát với giá thấp. Như vậy, sẽ không tạo được động lực để đầu tư vào các nguồn điện mới.

"Nếu EVN tìm cách giảm giá mua điện đầu vào, khiến cho các nhà sản xuất điện, nhà bán điện mà lại thấy thiếu đi động lực thì thậm chí sẽ có tác động đến đầu tư cho ngành điện và ảnh hưởng đến an ninh ngành điện", ông Phan Chí Hiếu - Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đánh giá.

Việc tính đúng, tính đủ giá điện không chỉ góp phần thu hút đầu tư, mà còn là động lực để khách hàng sử dụng điện tiết kiệm và bền vững. Ảnh minh họa.

Để giải quyết vấn đề này, tại một số quốc gia trên thế giới, cho dù mỗi nước có quy trình tính toán khác nhau nhưng về cơ bản chi phí cho sản xuất điện vẫn đóng một tỷ trọng rất lớn. Ngoài ra, các họ còn đưa thêm nhiều chi phí khác vào để tính giá bán điện.

TS Hà Đăng Sơn - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và tăng trưởng xanh cho biết: "Về nguyên tắc thì các nước hiện nay theo nguyên tắc thị trường, họ đều trên cơ sở làm sao tách bạch được những chi phí đầu vào một cách minh bạch nhất có thể. Ví dụ như tách riêng chi phí sản xuất điện, chi phí liên quan đến truyền tải, phân phối, các chi phí khác như dịch vụ phụ trợ, dịch vụ điều hành".

"Bộ Công Thương đã trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 05 về "Cơ chế điều chỉnh giá bán điện bình quân". Trong đó quy định cơ chế điều chỉnh giá có lên, có xuống, có tăng, có giảm và thời hạn điều chỉnh trong 3 tháng. Như vậy, tạo điều kiện cho việc điều chỉnh giá điện tiệm cận với sự thay đổi có yếu tố đầu vào, phản ánh sát với biến động chi phí", ông Nguyễn Thế Hữu - Phó Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực, Bộ Công thương thông tin.

Trung bình mỗi năm, nhu cầu điện của Việt Nam tăng cao, xấp xỉ 10 - 11%. Vì vậy, nếu không kịp đầu tư các nguồn điện mới thì sẽ khó đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt của nhân dân và sản xuất của doanh nghiệp. Việc tính đúng, tính đủ giá thành điện ngoài việc góp phần giảm lỗ mà còn là động lực để phát triển các nguồn điện mới.

Trong năm vừa qua, giá nhiên liệu đầu vào cho sản xuất điện, như giá than, dầu, khí… đều tăng cao do biến động địa chính trị trên thế giới, cùng với ảnh hưởng của hiện tượng El Nino khiến cơ cấu nguồn điện biến động theo hướng bất lợi. Tức là nguồn cho điện giá rẻ như thủy điện giảm, trong khi nguồn điện có giá đắt như điện than, điện dầu tăng cao.

Cùng với đó, nhu cầu điện của Việt Nam cũng tăng khoảng 10%. Như vậy, ngoài các nguồn điện rẻ đã sử dụng hết, chúng ta tiếp tục sử dụng nguồn tăng thêm có giá cao hơn. Do vậy, việc tính đúng, tính đủ giá điện không chỉ góp phần thu hút đầu tư, mà còn là động lực để khách hàng sử dụng điện tiết kiệm và bền vững.