Formosa và những câu hỏi

Ngày 6/4, ngư dân phát hiện cá chết tại biển ở một số xã thuộc huyện Kỳ Anh, Hà Tĩnh. Hơn 10 ngày sau, cá chết xảy ra hàng loạt tại các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Đà Nẵng, Thừa Thiên - Huế. Ngày 22/4, đoàn công tác liên ngành do Bộ TN&MT chủ trì vào vùng biển có cá chết, lấy mẫu tìm nguyên nhân. Ngày 30/6, Chính phủ họp báo công bố nguyên nhân cá chết; lãnh đạo Formosa xin lỗi và bồi thường 500 triệu USD, hứa khắc phục và không tái phạm.

Thế nhưng, đầu tháng bảy, người dân phát hiện Formosa chôn chất thải tại trang trại ông Lê Quang Hoà, Giám đốc Cty Môi trường đô thị Kỳ Anh (trước đó, Formosa đổ thải tại Thiên Cầm, Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh và đã bị xử phạt). Đại diện Formosa ngay sau đó cho rằng, chôn chất thải sai quy định là lỗi của Cty Môi trường đô thị Kỳ Anh.

Cùng khoảng thời gian kể trên, người dân lại phát hiện một ống xả thải ngầm nối từ nhà máy Formosa ra mương xả lũ của phường Kỳ Phương, TX Kỳ Anh. Ngày 15/7, Formosa đã cắt bỏ, bịt lại ống xả thải này (lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh cho rằng, việc cắt bỏ, xử lý ống thải này là đúng quy trình).

Mới nhất, ngày 16/7, các cơ quan chức năng lại phát hiện Formosa chôn 10 tấn chất thải tại Công viên môi trường thuộc tổ dân phố Hưng Thịnh, phường Sông Trí, TX Kỳ Anh.

Chuyện gì sẽ diễn ra tiếp theo?

Người dân địa phương đang rất lo lắng về môi trường sống của mình. Lo lắng hơn, khi Giám đốc Sở TN&MT Hà Tĩnh Võ Tá Đinh nói, trong Đánh giá tác động môi trường của Formosa không có quy hoạch vùng chôn lấp, xử lý các loại chất thải!

Liên tục xảy ra các vụ việc xả thải, sau khi nguyên nhân gây chết cá ở biển miền Trung được công bố; sau khi lãnh đạo Formosa hứa khắc phục, không tái phạm và sau khi cơ quan chức năng Hà Tĩnh tuyên bố kiên quyết giám sát việc xả thải của Formosa. Đáng nói hơn, việc xả thải của Formosa đa phần do người dân địa phương phát hiện!

Lạ nữa, người nắm nhiều thông tin liên quan Formosa là ông Võ Kim Cự, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh lại rất ít xuất hiện, gần như không gặp gỡ báo chí trao đổi về những gì liên quan Formosa từ khi ông chuyển công tác ra Liên minh Hợp tác xã Việt Nam. Có thể ông đang tham gia giải quyết mà không cần xuất hiện trên báo chí. Tuy nhiên, người dân đang rất cần biết chuyện gì đang diễn ra, và ông Cự là người hiểu rõ. Ở góc độ người dân, thông tin đến kịp thời, chính xác và có sự đồng hành của lãnh đạo (ít nhất về lời nói) trong những lúc khó khăn sẽ khiến họ bình tâm, chủ động, tìm ra cách ứng phó với hoàn cảnh...

Nguyên nhân cá chết đã được công bố, công tác khắc phục đang triển khai. Tuy nhiên, từ những diễn biến mới nhất về việc xả thải, dư luận đang đặt câu hỏi: Việc phê duyệt đánh giá tác động môi trường của Formosa có vấn đề? Formosa đã và đang xả thải ở những đâu khi không có vùng chôn lấp, xử lý? Cơ quan chức năng đã giám sát Formosa xả thải như thế nào? Những hành động mới nhất của Formosa có phải tái phạm không?

Những câu hỏi này cần sớm có câu trả lời, vì tầm quan trọng không kém việc công bố nguyên nhân cá chết như thời gian vừa qua.