Founder 9x của Spiderum: 10 năm làm vận động viên chuyên nghiệp, tốt nghiệp Đại học loại giỏi ở Phần Lan vẫn quyết về nước để khởi nghiệp

Tập thể dục dụng cụ từ năm 5 tuổi, có hơn 10 năm thi đấu chuyên nghiệp trước khi học đại học và đi du học, Việt Anh – Founder mạng xã hội Spiderum chia sẻ, những năm tháng sáng đi tập, chiều đi học, tối lại về tập luyện và tự học thêm trong môi trường tập thể giúp anh không chỉ rèn luyện khả năng chịu đựng áp lực, kiên trì đương đầu với khó khăn, mà còn có được kỹ năng giao tiếp đồng đội và duy trì được tinh thần cạnh tranh lành mạnh của thể thao. Đó chính là chân dung của nhà sáng lập mạng xã hội chia sẻ kiến thức và học hỏi với hơn 40.000 thành viên Spiderum.

Dừng lại ngành Luật Thương mại Quốc tế tại Đại học Ngoại Thương Hà Nội để dành 3 năm theo học ngành Kinh doanh Quốc tế, tại Đại Học Aalto, Phần Lan, Việt Anh kể anh rất thích lối sống và con người xứ sở Bắc Âu này.

"Mình từng thi đấu thể thao chuyên nghiệp, biết đánh đàn và luôn duy trì thành tích học tập tốt. Ở Việt Nam, mình từng nghĩ bản thân cũng thuộc dạng "hơi khác biệt", nhưng sang Phần Lan mình được gặp và tiếp xúc với rất nhiều bạn trẻ như mình, thậm chí hơn. Ở Phần Lan, việc một bạn trẻ biết 4-5 thứ tiếng, vừa học giỏi vừa thi đấu thể thao hay đam mê luyện tập âm nhạc chuyên nghiệp là chuyện rất bình thường.

Đặc biệt, mình rất bất ngờ vì các bạn trẻ châu Âu có kiến thức nền rất lớn. Từ đó họ có khả năng liên hệ kiến thức với các sự kiện thời sự, lịch sử, kiến thức trong nhiều lĩnh vực với nhau. Tư duy sáng tạo, tư duy phản biện của các bạn Phần Lan cũng rất tốt, nhưng họ vẫn là những người trẻ khiêm tốn.", Việt Anh bày tỏ.

Cũng ở thời điểm đó, nhận thấy ở Việt Nam chưa có một nền tảng trao đổi kiến thức, quan điểm, quy tụ ý kiến của các chuyên gia – những người giàu tri thức, Việt Anh ấp ủ ý tưởng về một mạng xã hội chia sẻ kiến thức, trải nghiệm dành riêng cho người trẻ Việt. Ý tưởng của anh là xây dựng một cộng đồng thanh niên Việt Nam "kiểu mẫu" như Phần Lan – tài năng nhưng khiêm tốn; cùng nhau học tập, cùng nhau trưởng thành.

Thay vì ở lại Phần Lan tiếp tục theo học thạc sĩ, năm 2016, Việt Anh về nước và quyết định bắt tay vào thành lập mạng xã hội chia sẻ kiến thức Spiderum. Spiderum là kết hợp của "Spider" (con nhện) và "rum" trong "forum". Về ý nghĩa, Spiderum có thể được hiểu như một nền tảng xây dựng bởi những "con nhện" (là mỗi thành viên) - những cá nhân đang cùng nhau "dệt" một mạng lưới thông tin hữu ích và có giá trị.

Việt Anh chia sẻ: "Những trải nghiệm học tập và làm việc ở nước ngoài không chỉ giúp mình thay đổi góc nhìn, mà còn giúp mình nhận ra bản thân may mắn hơn rất nhiều người không có điều kiện tiếp cận những trải nghiệm tương tự. Mình nghĩ nếu có một nơi trải nghiệm của mọi người được chia sẻ và tổng hợp lại, biết đâu lại giúp rất nhiều người mở rộng kiến thức, góc nhìn, tầm nhìn thông qua trải nghiệm của người khác. Và thế là ý tưởng về Spiderum bắt đầu được nhen nhóm."

Ngay lập tức, ý tưởng về Spiderum đạt được giải nhì và giải ý tưởng được khán giả yêu thích trong cuộc thi Vietnam Startup Fair 2016. Dự án cũng nhận được lời đề nghị của một nhà đầu tư thiên thần từ trước đó.

Tuy vậy, việc nhận được tiền ngay từ đầu trong khi chưa có nhiều kinh nghiệm làm việc với nhà đầu tư khiến đội ngũ Spiderum gặp phải nhiều sai lầm. Trong đó có việc chi tiêu quá nhiều vào các khoản đầu tư ban đầu như sản phẩm, văn phòng nhưng không đem lại hiệu quả. Kết quả là Spiderum phiên bản đầu tiên là một mạng xã hội "không ai dùng" dù mất tới 6 tháng lập trình và chuẩn bị nội dung.

Đứng trước quyết định bỏ cuộc hoặc "đập đi xây lại" toàn bộ Spiderum, Việt Anh chấp nhận làm lại toàn bộ giao diện, cũng như dành thời gian định hình lại hướng đi và xin giấy phép mạng xã hội.

Trong 3 năm phát triển Spiderum, với nguồn doanh thu không ổn định, đội ngũ Spiderum cứ thế "hợp rồi tan". Đỉnh điểm là cuối năm 2017, khi đội ngũ Spiderum và cả Việt Anh phải tạm dừng công việc Spiderum để đi làm full-time tại công ty khác.

"Kỷ niệm thời "hết tiền" ở Spiderum là tình cảm anh em khăng khít. Mình vẫn nhớ như in thời điểm đó Tech Lead của Spiderum ngày nào ăn trưa cũng mang bánh mì. Khi rảnh rỗi anh em rủ nhau đi kéo xà, chống đẩy, nói vui là "lấy nỗi đau thể xác để khỏa lấp nỗi khổ về tinh thần". Thời điểm khó khăn là lúc mình tìm được những người cộng sự phù hợp, tin cậy", Việt Anh nhớ lại.

Tập trung vào trải nghiệm người dùng trong phát triển sản phẩm, hợp tác với các cộng đồng nhỏ có khả năng viết lách và lan tỏa, Spiderum phiên bản "2.0" có những phát triển vượt bậc và bắt đầu khởi sắc.

"Ban đầu, mình nghĩ đơn giản là cứ tự tạo nội dung và quảng cáo bài viết là có thể tăng trưởng người dùng. Tuy vậy, sau những thất bại đầu tiên, cả team nhận ra muốn tăng trưởng phải tạo ra động lực "organic" để người dùng tự thân muốn viết, muốn đọc. Mình chỉ đóng vai trò ở giữa để kết nối. Đấy là giải pháp cốt lõi giúp Spiderum có thể tăng trưởng tới ngày hôm nay." – Việt Anh đúc kết.

Tuy đã có một cộng đồng nhất định, nhưng việc tìm ra mô hình kinh doanh hiệu quả cho một platform vẫn là một thử thách không nhỏ. Trong quá trình đó, Việt Anh phải thử nghiệm rất nhiều mô hình, lắng nghe ý kiến đóng góp của rất nhiều người.

Thậm chí có lúc anh đã thử nghiệm mô hình để các thành viên Spiderum viết bài cho trang tin và doanh nghiệp. Tuy vậy, sau một quá trình thử nghiệm, anh nhận ra việc viết thương mại không giúp phát triển cộng đồng Spiderum khi những người viết tâm huyết không hề gắn kết với mô hình này. Vậy là, mặc dù vẫn tạo ra doanh thu nhưng Spiderum vẫn quyết định dừng lại để tìm cho mình một lối đi khác.

Chia sẻ về mô hình doanh thu của platform và mạng xã hội ở Việt Nam, Việt Anh nói: "Làm platform rất khó, tất cả những gì mọi người biết về đầu ra của mạng xã hội là quảng cáo. Còn mình, mình muốn xây dựng hệ sinh thái sản phẩm đem tới một giá trị chung - hỗ trợ phát triển bản thân người trẻ. Hệ thống này có website & app Spiderum là cốt lõi; nhưng cũng có các sản phẩm vệ tinh như sách vở, tài liệu tham khảo và trong tương lai là các dịch vụ giáo dục, định hướng.

Với mô hình cộng đồng, quảng cáo là điều không thể không làm. Tuy vậy mình muốn đa dạng hóa dòng doanh thu từ bán vật phẩm đến phát triển theo mô hình "cross- platform" nghĩa là nội dung lan tỏa ra cả Fanpage, Youtube… Với mình, phát triển hệ sinh thái như vậy bền vững hơn cả trong ngắn hạn và dài hạn."

Đầu năm 2018, Spiderum gần như phát triển gấp đôi, Việt Anh quyết định nghỉ việc để tập trung toàn thời gian. Anh xác định mục tiêu cụ thể, trong đó có việc khai thác nội dung theo dạng sách – giúp người dùng dễ dàng chấp nhận chi tiêu hơn và mở rộng mảng quảng cáo. Spiderum phát triển dựa vào việc team mình thực sự chân thành, muốn tạo ra giá trị với mọi người.

Hai cuốn sách đầu tiên của Spiderum là "Dăm ba cái tuổi trẻ" và "Du học ký: Vạn dặm có chi?" được tổng hợp từ các bài viết chất lượng nhất của các thành viên cả trong và ngoài Spiderum đã được bạn đọc đón nhận và nhận được tài trợ từ các thương hiệu tiêu dùng lớn. Sắp tới, Spiderum cũng sẽ chính thức ra mắt "Người trong muôn nghề" – cuốn sách tiếp theo tập trung vào chủ đề hướng nghiệp cho các bạn trẻ còn đang "lạc lối".

Hiện tại, mạng xã hội Spiderum có hơn 40.000 tài khoản liên tục hoạt động, với hơn 30.000 bài viết chất lượng và hơn 30 bài mới mỗi ngày. Spiderum cũng đang chốt một "deal" từ một quỹ đầu tư mạo hiểm ở Singpapore.

Sau ba năm phát triển, so với mục tiêu ban đầu Việt Anh nhận định Spiderum đã "được nhiều hơn mất". Cái được đầu tiên là Spiderum đã trở thành nơi kết nối, học hỏi và trao đổi tin cậy với các bạn trẻ. Cái được thứ hai chính việc anh có thêm nhiều trải nghiệm, gặp được nhiều người giỏi, sẵn sàng giúp Spiderum phát triển. Cái được thứ ba chính là sự tin tưởng của nhiều người – các thương hiệu lớn, chứng tỏ Spiderum đã phát triển đã đạt được mức phát triển mà thị trường chấp nhận.

Chia sẻ dự định trong tương lai, Việt Anh nói: "Năm sắp tới, mình sẽ dùng tiền đầu tư để tăng độ phủ và cải tiến Spiderum. Việc có ngân sách sẽ giúp Spiderum tối ưu hoạt động và tăng trưởng ổn định, bài bản hơn. Mình cũng sẽ tiếp tục thử nghiệm một số mô hình kinh doanh mới để đa dạng nguồn doanh thu. Sang năm, Spiderum có thể cho ra mắt 6 quyển sách mới, chính thức có mặt trên Youtube, đồng thời thử nghiệm mô hình buôn bán vật phẩm và quảng cáo".