Gấp rút giải ngân vốn đầu tư công

Trước tình trạng nhiều bộ, ngành, địa phương có tỉ lệ giải ngân rất thấp, nhiều khả năng không giải ngân được hết số vốn được giao từ đầu năm, Thủ tướng Chính phủ vừa có Công điện 749/CĐ-TTg yêu cầu đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công những tháng cuối năm 2023.

Nhận diện vướng mắc

Tỉ lệ giải ngân vốn đầu tư công 2 tháng 6 và 7-2023 đã có những chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, áp lực giải ngân vốn đầu tư công trong các tháng còn lại của năm 2023 là rất lớn khi kế hoạch vốn lên tới trên 700.000 tỉ đồng.

Theo số liệu thống kê mới nhất của Bộ Tài chính, giải ngân vốn đầu tư công 7 tháng đầu năm 2023 đạt trên 267.625 tỉ đồng, bằng 37,85% kế hoạch năm, cao hơn cùng kỳ năm trước (34,47%).

Bộ Tài chính cho biết 12 bộ, cơ quan trung ương và 39 địa phương có tỉ lệ giải ngân đạt trên 35%. Một số bộ, cơ quan trung ương, địa phương có tỉ lệ giải ngân đạt cao như: Đồng Tháp (58,29%), Tiền Giang (56,3%), Long An (54,29%), Ngân hàng Phát triển Việt Nam (100%), Ngân hàng Nhà nước (63,38%), Ngân hàng Chính sách xã hội (62,75%), Viện Khoa học Công nghệ Việt Nam (47,14%). Có 32 bộ, cơ quan trung ương và 4 địa phương chỉ giải ngân được dưới 20% kế hoạch vốn.

Ước tính giải ngân vốn đầu tư công đến hết tháng 7-2023 của TP Hà Nội là 17.002 tỉ đồng, đạt 36,2% kế hoạch. Kết quả này của TP Hà Nội cao hơn cùng kỳ năm trước và đang cao hơn mức trung bình của cả nước.

Theo số liệu của Sở Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) tỉnh Quảng Ninh, ước tính đến hết tháng 7, địa phương này giải ngân được gần 4.300 tỉ đồng, đạt 31% so với kế hoạch giao đầu năm, thấp hơn tỉ lệ giải ngân bình quân cả nước (35%).

Theo đánh giá của Bộ KH-ĐT, tháng 6 và 7-2023 là 2 tháng liên tiếp có tỉ lệ giải ngân vốn đầu tư công cao hơn đáng kể so với cùng kỳ năm 2022. Dù vậy, cơ quan này cũng nhận thấy nhiều bộ, cơ quan trung ương có tỉ lệ giải ngân thấp, không có chuyển biến nhiều qua các tháng.

Bộ KH-ĐT cho biết thời gian qua, 5 tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ về việc đôn đốc, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công năm 2023 đã làm việc với các địa phương trên cả nước, qua đó ghi nhận một số khó khăn, vướng mắc nổi bật. Cụ thể, tình hình giải ngân vốn đầu tư công chậm là do việc ban hành văn bản quy định và phân bổ các nguồn vốn thực hiện Chương trình Phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, chương trình mục tiêu quốc gia chậm.

Thi công khu vực nút giao thông An Phú, TP Thủ Đức, TP HCM - một công trình sử dụng vốn đầu tư công.Ảnh: Hoàng Triều

Theo Bộ KH-ĐT, việc tính toán giá đất đền bù, giải phóng mặt bằng, chuyển đổi đất rừng, đất lúa mất nhiều thời gian; giá nguyên vật liệu tăng cao; các dự án giao thông cần một khối lượng lớn đất cấp phối để phục vụ thi công nhưng thời gian xin giấy phép khai thác mỏ dài và số lượng mỏ đất đá hạn chế... cũng ảnh hưởng đến việc giải ngân vốn.

Bên cạnh đó, các vướng mắc được địa phương phản ánh nhiều nhất là về thủ tục pháp lý liên quan đất đai, công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường hỗ trợ tái định cư như giao đất, thuê đất, xác định tiền sử dụng đất, chuyển mục đích sử dụng rừng, đất lúa. Bộ KH-ĐT nhấn mạnh các vướng mắc về thủ tục đầu tư công, phê duyệt chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư các dự án, thẩm định thiết kế cơ sở… cũng khiến tiến độ giải ngân vốn đầu tư công còn chậm.

Nâng cao trách nhiệm người đứng đầu

Để giải ngân vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước năm 2023 đạt trên 95% kế hoạch, tại công điện vừa ban hành, Thủ tướng yêu cầu người đứng đầu các bộ, ngành, địa phương chịu trách nhiệm toàn diện về giải ngân vốn đầu tư công. Trường hợp cán bộ, công chức trì trệ, năng lực yếu kém hay nhũng nhiễu sẽ bị xử lý, thay thế.

Theo Thủ tướng, cần đẩy nhanh việc phân bổ vốn đầu tư công, vốn của chương trình phục hồi kinh tế, các dự án trọng điểm, đường cao tốc gắn với trách nhiệm người đứng đầu. Các đơn vị phải lập kế hoạch chi tiết từng dự án, tháo gỡ khó khăn và coi đây là căn cứ đánh giá xếp loại mức độ hoàn thành nhiệm vụ. Cùng với đó, chủ động xử lý, tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn trong việc hoàn thiện thủ tục đầu tư dự án, về đất đai, tài nguyên.

Thủ tướng cũng giao các địa phương tập trung tháo gỡ khó khăn liên quan việc cấp phép mỏ, khai thác nguyên vật liệu đá, cát, đất phục vụ các dự án; công bố giá các loại vật liệu xây dựng phổ biến trên địa bàn theo thẩm quyền và quy định của pháp luật.

Về phía địa phương, để thúc đẩy tiến độ giải ngân, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh cho biết thành phố yêu cầu các sở - ngành, quận - huyện rà soát, khắc phục khâu vướng mắc lớn hiện nay là về mặt bằng, sớm tháo gỡ, đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án. Đồng thời, nâng cao vai trò chủ đầu tư để thực hiện các dự án trên địa bàn thành phố đạt hiệu quả.