Giá dầu thực vật có thể đã đạt “đỉnh” nhưng khả năng giá giảm nhanh khó xảy ra

Giá tăng mạnh vì sao?

Chỉ số giá dầu thực vật của Liên Hiệp Quốc đã tăng 70% kể từ tháng 6 năm ngoái đến nay, lên mức cao nhất trong vòng 9 năm.

Ngày 19/3/2021, giá dầu cọ Malaysia (hợp đồng tham chiếu) đã tăng lên 4.000 ringgit/tấn lần đầu tiên kể từ 2008 (năm 2020, giá dầu cọ trung bình là 2.700 ringgit/tấn). Hiện giá dầu cọ ở mức khoảng 3.640 ringgit/tấn. Dầu hạt cải cũng tăng 1/4 giá trị trong năm nay, trong khi dầu hướng dương Biển Đen tăng gần 30%, còn dầu đậu tương tăng gần 30%.

Tình trạng thiếu lao động ở các nông trường cọ Châu Á và thời tiết xấu ở các trung tâm sản xuất hướng dương, hạt cải dầu và đậu tương khiến cho tình hình căng thẳng trên thị trường dầu thực vật càng trở nên nghiêm trọng, trong bối cảnh lượng dầu thực vật dự trữ trên toàn cầu giảm xuống mức thấp nhất trong vòng 10 năm.

Thị trường dầu hạt cải căng thẳng còn có một số nguyên nhân khác nữa, đó là việc chỉ số giá lương thực thực phẩm toàn cầu của Liên hợp quốc tháng 2 đạt mức cao nhất trong 6,5 năm qua, khiến một số chính phủ như Nga áp đặt các biện pháp nhằm hạn chế xuất khẩu nhiều loại hạt; và căng thẳng địa chính trị giữa Trung Quốc với Canada khiến nguồn cung hạt cải và dầu cải trên thị trường Trung Quốc trở nên vô cùng khan hiếm.

Trong khi đó, nhu cầu dầu thực vật hồi phục mạnh mẽ khi người tiêu dùng và các doanh nghiệp hoạt động trở lại sau những đợt giãn cách xã hội khiến cho tình trạng khan hiếm nguồn cung càng trở nên trầm trọng.

Khó khăn chưa dừng lại ở đó, nhà phân tích dầu thực vật hàng đầu thế giới, Dorab Mistry mới đây cho biết: "Có một nhân tố mới xuất hiện sau cuộc bầu cử của Tổng thống Biden, dự báo nhu cầu dầu đậu tương sẽ còn tăng hơn nữa", bởi "4 nhà máy lọc dầu đã thông báo sẽ ngừng lọc nhiên liệu hóa thạch và thay vào đó là bắt đầu sản xuất nhiên liệu thực vật".

Triển vọng giá sắp tới sẽ như thế nào?

Việc giá dầu thực vật sẽ giảm trở lại là điều khó tránh khỏi. James Fry, Chủ tịch công ty tư vấn hàng hóa LMC International cho biết: "Chúng ta đang ở trong một ‘bong bóng’, và ‘bong bóng’ sẽ vỡ, nhưng tôi không cho rằng giá sẽ lao dốc".

Các nhà phân tích nhìn chung nhận định giá dầu thực vật thế giới đã đạt mức đỉnh cao và sẽ không tăng thêm nữa. Tuy nhiên, khả năng giá giảm nhanh cũng sẽ khó xảy ra, bởi lượng tồn trữ dầu thực vạt hiện rất thấp, trong khi sản lượng hồi phục chậm; và tiêu thụ trên toàn cầu, nhất là trong lĩnh vực nhiên liệu sinh học, tăng vượt xa mức cung.

Tình trạng thiếu lao động ở Malaysia vẫn tiếp diễn, trong khi sản lượng dầu đậu tương ở Trung Quốc tăng chậm lại do nhu cầu khô đậu tương cho ngành chăn nuôi yếu dần vì dịch bệnh trên đàn lợn lại bùng phát. Những yếu tố này sẽ ngăn giá dầu thực vật giảm nhanh trong thời gian tới.

Ông James Fry dự báo giá dầu cọ Malaysia kỳ hạn tương lai sẽ giảm xuống 3.300 ringgit (799,22 USD) vào cuối năm 2021. Trong khi đó, Mistry dự báo giá sẽ ở mức 3.300 ringgit vào cuối tháng 6/2021, sau đó xuống 2.700 ringgit (653,91 USD) vào khoảng tháng 9.

Dự báo về nguồn cung và nhu cầu dầu thực vật

Dorab Mistry, cũng giám đốc công ty hàng tiêu dùng Ấn Độ - Godrej International, cho biết: "Dự đoán của tôi về sản lượng dầu năm 2021 là ở Malaysia sẽ giảm xuống 19,6 triệu tấn năm 2021 từ mức 20 triệu tấn năm 2020, và Indonesia sẽ giảm từ 49 triệu tấn xuống 48 triệu tấn".

Song sản lượng dầu cọ ở Châu Á dự báo sẽ tăng dần kể từ tháng 4, sẽ giúp hạ nhiệt thị trường dầu thực vật toàn cầu. Theo ông Mistry, nguồn cung dầu cọ thế giới dự kiến ​​sẽ tăng thêm 3 triệu tấn vào năm 2021 sau khi sụt giảm 2,5 triệu tấn năm 2021.

 Đối với giá dầu đậu tương, do tồn trữ đậu tương của Mỹ niên vụ nay sẽ chỉ dưới 4 triệu tấn, so với 14 triệu tấn của năm ngoái, nên giá dầu đậu tương có thể sẽ còn duy trì ở mức cao thêm nhiều tháng nữa.

Dữ liệu về sản lượng, nhu cầu, nhập khẩu và tồn trữ dầu ăn toàn cầu trong 10 năm qua

Thomas Mielke, Giám đốc công ty phân tích Oil World có trụ sở tại Hamburg, cho biết sản lượng dầu cọ thế giới hồi phục chậm sẽ ngăn giá dầu thực vật giảm mạnh.

Dầu cọ là loại dầu thực vật rẻ nhất và được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới, được dùng trong mọi thứ, từ sản xuất bánh quy đến nhiên liệu sinh học.

Ông Mielke dự báo sản lượng diesel sinh học sẽ tăng 2,2 triệu tấn xác định sản lượng dầu diesel sinh học sẽ tăng 2,2 triệu tấn trong năm nay, với 17,9 triệu tấn dầu cọ có sẽ được dùng trong sản suất diesel sinh học và tinh dầu HVO.

"Chữ "B" rất quan trọng trong năm 2021, vì đó là chữ viết tắt của các từ Biodiesel và Biden… Viễn cảnh thị trường đã hoàn toàn thay đổi. Mọi người đang lạc quan rằng năng lượng xanh sẽ thay thế năng lượng hóa thạch", ông Mistry nói.

Giá dầu thực vật diễn biến ngược chiều với nhiên liệu hóa thạch

Theo ông Mistry: “Đã có người đề cập đến tác động của lĩnh vực thực phẩm tới thị trường dầu ăn, nhưng ở thời điểm hiện tại thì không ai nói về điều này, tất cả chỉ nói về năng lượng xanh”. Theo ông: "Sẽ mất nhiều thời gian và tranh cãi từ các nước đang phát triển, trước khi tất cả mọi người thực sự cố gắng tập trung cho năng lượng xanh”.

Trong khi đó, nhập khẩu dầu cọ của Ấn Độ tháng 2 vừa qua đã giảm 27% so với cùng kỳ năm ngoái, xuống mức thấp nhất 9 tháng do nhu cầu trong nước giảm. Được biết, nhu cầu dầu thực vật của thị trường Châu Phi cũng đang giảm sút.

Nhập khẩu dầu ăn vào Ấn Độ năm 2021 được dự báo sẽ vẫn ở mức 13,2 triệu tấn như năm ngoái. Con số này thấp hơn mức 14 triệu tấn dự báo trước đây, do dịch Covid-19 làm giảm tốc độ tiêu thụ dầu ăn ở nước này.

Thống kê và dự báo về cung - cầu các loại dầu thực vật của toàn cầu (ĐVT: triệu tấn)

Tham khảo: Refinitiv, USDA, tác giả tổng hợp