Giải mã chiến lược 2 đòn bẩy giúp cỗ xe lu Hòa Phát xô đổ mọi kỷ lục về doanh thu, lợi nhuận trong vài năm gần đây

Báo cáo phân tích công bố hồi tháng 4/2021 của VnDirect về tập đoàn Hòa Phát với đề tựa “Khi triều dâng” cùng triển vọng tích cực cả ngắn hạn và dài hạn. Xem xét về mặt kết quả kinh doanh, Hòa Phát là một trong những doanh nghiệp tăng trưởng mạnh mẽ nhất trong năm 2020. Doanh thu của tập đoàn này năm 2020 đạt 91.279 tỷ đồng, tăng 41% so với 2019, lợi nhuận trước thuế đạt 15.357 tỷ đồng, tăng 69% so với năm trước. Những điều này cũng phản ánh vào giá cổ phiếu của Hòa Phát khi tăng gấp 10 lần chỉ sau 5 năm.

Theo chuyên gia tài chính Phan Lê Thành Long trên kênh Tài chính và Kinh doanh, kết quả ấn tượng Hòa Phát gặt hái được như vậy bởi có quá nhiều thiên thời, địa lợi, nhân hòa. Tập đoàn này được cả thị trường kinh doanh và thị trường tài chính ủng hộ, nhận về cú hích từ đòn bẩy kinh doanh và đòn bẩy tài chính.

Đòn bẩy kinh doanh

Yếu tố đầu tiên giúp Hòa Phát đạt được kết quả kinh doanh, lợi nhuận ấn tượng là nhờ chiến lược gia tăng đòn bẩy kinh doanh. Theo đó đây là việc doanh nghiệp đầu tư vào tài sản, gia tăng công suất sinh lợi (Earning Capacity).

“Nếu doanh nghiệp nào đầu tư nhiều vào công suất sinh lợi và được thị trường kinh doanh ủng hộ như Hòa Phát năm vừa rồi thì lợi nhuận sẽ tăng vọt”, chuyên gia Long Phan phân tích.

Đầu tư vào công suất sinh lợi với doanh nghiệp hình dung dễ hiểu là đầu tư vào nhà máy, năng lực hoạt động sản xuất kinh doanh, năng lực tạo ra tiền.

Nếu nhìn vào bảng cân đối kế toán có thể thấy quy mô của Hòa Phát tăng thể hiện ở việc gia tăng hàng tồn kho. Hạng mục này tại thời điểm 31/12/2021 đạt 26.287 tỷ đồng, tăng 3,8 lần so với thời điểm cuối năm 2015. Giải thích dễ hiểu hơn, đây là những mặt hàng sản phẩm được doanh nghiệp giữ để bán ra sau cùng. Hay là những mặt hàng dự trữ mà một công ty sản xuất ra để bán và những thành phần tạo nên sản phẩm.

Điểm nhấn của đầu tư vào công suất sinh lợi của Hòa Phát trong vài năm gần đây phải kể đến dự án Khu liên hợp gang thép Hòa Phát Dung Quất. Báo cáo thường niên năm 2017 tập đoàn này khẳng định năm 2018 sẽ là mốc quan trọng với việc Hòa Phát dốc toàn tâm, toàn lực xây dựng đại dự án này hiện đại ngang tầm thế giới và dự kiến sẽ cho ra lò những mẻ thép chất lượng cao cấp nhất đầu tiên. Hoà Phát rót vào dự án này tới 52.000 tỷ đồng.

Công suất của khu liên hợp lên tới 4 triệu tấn/năm, khép kín chuỗi giá trị các sản phẩm thép từ quặng sắt đến phôi thép, thép xây dựng, thép chất lượng cao, thép cuộn cán nóng, ống thép, tôn mạ, thép dự ứng lực. Cuối năm 2017, Hòa Phát đã đưa ra mục tiêu năm 2020 ghi danh vào Top 50 Doanh nghiệp thép lớn nhất thế giới với doanh thu trên 100.000 tỷ đồng/năm và thực tế đã gần đạt được.

Số liệu tài chính cũng cho thấy rõ hơn điều này. Tài sản cố định của Hòa Phát tăng từ 12.783 tỷ đồng thời điểm 31/12/2018 lên 65.562 tỷ đồng cuối năm 2020. Sau 2 năm đầu tư xây dựng, khoản mục chi phí xây dựng cơ bản dở dang dài hạn của Hòa Phát giảm từ 37.197 tỷ đồng xuống 5.329 tỷ đồng. Điều này do khu liên hợp Hòa Phát Dung Quất đi vào hoạt động từ nửa cuối năm 2019. Sang đến năm 2020, một loạt cấu phần của liên hiệp này cũng đã đi vào hoạt động.

“Khi xây dựng cơ bản dở dang giảm chuyển sang tài sản cố định thì công suất sinh lợi của Hòa Phát tăng vọt”, ông Long cho biết.

Một điểm vô cùng thuận lợi cho Hòa Phát là khi dự án Dung Quất vừa đi vào hoạt động, thị trường kinh doanh đồng thời diễn tiến ủng hộ, như việc Chính phủ tăng gia đầu tư công trong bối cảnh dịch Covid-19. Điều này dẫn đến nhu cầu cực lớn về thép xây dựng.

Bối cảnh thị trường quốc tế cũng mang lại thuận lợi cho Hòa Phát khi Trung Quốc - nơi sản xuất một nửa lượng thép trên thế giới trong năm 2020 chuyển dịch các nhà máy lớn ra ven biển và đóng cửa một số nhà máy có công nghệ lạc hậu nhằm giảm ô nhiễm môi trường. Trong khi đó từ giữa năm 2020, Trung Quốc liên tục tung ra các biện pháp kích thích đầu tư cơ sở hạ tầng kéo theo nhu cầu thép tăng cao. Trung Quốc phải nhập khẩu 38,5 triệu tấn thép, tăng 150%.

Một nguyên nhân chính khiến lợi nhuận của Hòa Phát trong năm 2020 tăng vọt tới 69% đến từ biên lợi nhuận. Thị trường thép tăng giá rất mạnh mẽ trong năm 2020 và tạo ra khoản lợi nhuận cho tất cả doanh nghiệp ngành thép trên thị trường không chỉ riêng Hòa Phát.

Giá thép Việt Nam tăng mạnh theo xu hướng giá thép thế giới. Tính từ đầu năm đến tháng 7/2021, giá thép liên tục tăng mạnh do giá nguyên liệu đầu vào như quặng, than trên thế giới giữ ở mức cao. Tuy nhiên, bước sang tháng 7, giá thép xây dựng bắt đầu hạ nhiệt trở lại.

Đòn bẩy tài chính

Không chỉ phát huy hiệu quả đòn bẩy hoạt động, theo phân tích của ông Long Phan, Hòa Phát dùng mô hình sử dụng vốn tối ưu vay thêm tiền để tăng thêm lợi nhuận. Loại đòn bẩy tài chính mang về cho Hòa Phát khoảng 5% lợi nhuận mỗi năm. Tập đoàn này có riêng một bộ phần chuyên thực hiện các nghiệp vụ đầu tư kinh doanh vốn ngắn hạn (treasury). Hiện rất ít doanh nghiệp có được hoạt động như một ngân hàng kiểu này.

Từ báo cáo tài chính có thể thấy trong một số năm nhất định như 2020, Hòa Phát đẩy mạnh việc vay nợ tài chính ngắn hạn. Dòng tiền này được mang đi đầu tư tài chính ngắn hạn. Tính đến 31/12/2020, tổng đầu tư tài chính ngắn hạn và tiền mặt khoảng 21.000 tỷ đồng, nợ vay ngắn hạn cũng tăng tương đương.

Có thể hiểu đơn giản Hòa Phát với vị thế doanh nghiệp lớn đầu ngành có thể vay ngắn hạn lãi suất rẻ, sau đó đầu tư ngắn hạn với lãi suất cao hơn để hưởng lãi chênh lệch.

Hiện tượng sử dụng nghiệp vụ này gần nhất là trước khi Hòa Phát đầu tư dự án Dung Quất vào năm 2017. Trong 2 năm 2018, 2019 chiến lược này không được thực hiện do doanh nghiệp đang dồn lực đầu tư cho đại dự án. Khi dự án Dung Quất đi vào hoạt động ổn định, tập đoàn này lại sử dụng nghiệp vụ tài chính để tăng thêm lợi nhuận.

Theo các chuyên gia, trong vòng 2 năm trở lại đây, không chỉ Hòa Phát các doanh nghiệp lớn như Thế giới di động cũng sử dụng các công cụ tài chính để kiếm lợi nhuận từ các hoạt động tài chính.

“Khi doanh nghiệp làm được việc này giống như thừa giấy vẽ voi. Quá mạnh mẽ về tài chính thì họ sẽ tạo ra sinh lợi vài trăm tỷ. Mặc dù nó có thể chỉ đóng góp vài phần trăm nhưng cho thấy công ty này có lợi nhuận tăng trưởng rất chắc chắn và mạnh mẽ”, chuyên gia tài chính từ AFA Capital nhận định.

Câu hỏi đặt ra là lợi nhuận của Hòa Phát sẽ ra sao trong năm 2021? Theo nhận định của ông Long Phan hồi đầu năm nay, năm 2021 đòn bẩy kinh doanh của Hòa Phát vẫn tăng nhưng tốc độ tăng sẽ giảm đi rất nhiều so với 2020. Doanh nghiệp này với chiến lược thận trọng sẽ không gia tăng đòn bẩy tài chính. Lợi nhuận 2021 phụ thuộc rất nhiều vào giá thép, dư địa không còn quá nhiều.

Thực tế giữa tháng 8/2021, giá thép trong nước của các doanh nghiệp đồng loạt giảm sau đó tăng, giảm trái chiều vào đầu tháng 9.

Trong buổi livestream Chiến lược đầu tư quý IV năm 2021 mới đây, chuyên gia phân tích từ công ty chứng khoán VnDirect cũng lưu ý những hàng hóa như sắt thép tăng giá theo chu kỳ. Trung bình giá thép của năm 2021 cao hơn trung bình giá thép của năm 2019 thì lợi nhuận của doanh nghiệp sẽ tăng. Tuy nhiên nếu trung bình giá thép của cả năm 2022 không cao hơn trung bình giá thép của năm 2021 thì lợi nhuận của ngành này sẽ bị ảnh hưởng.