Giám đốc khối IB VNDirect: Nghị định 08 giúp thị trường trái phiếu đỡ “ngộp”, song còn nhiều vấn đề cần “gỡ” tiếp

Chính phủ vừa ban hành Nghị định 08/2023/NĐ-CP (NĐ 08) sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các Nghị định quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế.

Chúng tôi đã có buổi trao đổi với ông Vương Hoàng Sơn, Giám đốc Khối Ngân hàng đầu tư Chứng khoán VNDirect (VND) về những tác động trực tiếp liên quan đến NĐ 08 này.

Đánh giá một cách tổng quan, theo ông, với nghị định mới, thị trường trái phiếu đã được gỡ đến đâu? Đâu là những điểm vẫn còn phải “gỡ” tiếp?

Về cơ bản, NĐ 08 được ban hành với 2 mục tiêu chính:

Thứ nhất , tạo ra nền tảng pháp lý để tổ chức phát hành (TCPH) và nhà đầu tư (NĐT) có thể thỏa thuận với nhau nhằm giải quyết các trường hợp trái phiếu đến hạn nhưng không đủ khả năng thanh toán;

Thứ hai, nới lỏng tạm thời một số quy định về phát hành và chào bán trái phiếu riêng lẻ tại NĐ 65 để giúp các đợt phát hành trái phiếu mới có khả năng phát hành thành công cao hơn trong năm 2023.

Để thực hiện các mục tiêu trên, NĐ 08 đã đưa ra 3 nội dung sửa đổi, bổ sung chính như sau:

(1) TCPH có thể đàm phán với NSHTP để thanh toán nợ gốc lãi đến hạn bằng tài sản khác nếu được NSHTP chấp thuận : đây là quy định được đưa ra nhằm cung cấp thêm 1 hướng xử lý mới cho các TCPH đang gặp khó khăn trong việc thanh toán trái phiếu đến hạn. Quy định này có lợi cho các doanh nghiệp có tài sản như chứng khoán, bất động sản đã hình thành, đầy đủ pháp lý, đủ điều kiện chuyển nhượng.

Đây cũng là một giải pháp để đảm bảo quyền lợi cho các nhà đầu tư trong trường hợp TCPH chưa thể thanh toán bằng tiền mặt.

Trên thực tế, khi thực hiện quy định này vẫn có thể phát sinh những vướng mắc nhất định, liên quan quan điểm về giá trị tài sản bảo đảm, hay sự bất bình đẳng giữa các trái chủ .

(2) TCPH có thể xin ý kiến NSHTP để thay đổi điều kiện điều khoản trái phiếu . Trong đó, nội dung được nhấn mạnh là thay đổi kỳ hạn trái phiếu thêm tối đa 2 năm là phương án gỡ vướng cho các TCPH đang gặp khó khăn với các khoản trái phiếu đến hạn.

Song, theo thông lệ (tùy thuộc vào điều kiện, điều khoản của từng trái phiếu), đối với việc sửa đổi các điều kiện liên quan đến thanh toán như kỳ hạn, lãi suất, thường phải cần tỷ lệ rất cao người sở hữu trái phiếu (NSHTP) đồng thuận (có thể đến 100%), do vậy chúng tôi cho rằng vẫn sẽ có rất nhiều khó khăn trong việc gia hạn đối với các trái phiếu có số lượng NĐT lớn.

(3) Ngưng thi hành một số quy định của NĐ 65 liên quan đến cách xác định NĐT chuyên nghiệp, thời gian phân phối trái phiếu và yêu cầu xếp hạng tín nhiệm đến hết năm 2023 : Việc nới lỏng về điều kiện với các TCPH sẽ phần nào giúp khả năng phát hành mới trái phiếu trong năm 2023 cao hơn.

Làm sao để l ấy lại được niềm tin cho thị trường, theo ông?

Thị trường trái phiếu Việt Nam đã gặp phải nhiều thách thức trong thời gian qua, gây ra sự mất niềm tin cho nhiều NĐT, đặc biệt là NĐT cá nhân. Để có thể ổn định và phục hồi niềm tin cho thị trường, chúng tôi cho rằng cần thực hiện một số việc như sau:

(1) Tăng tính minh bạch: Trước hết việc cung cấp thông tin về các khoản đầu tư trái phiếu cần phải được rõ ràng và minh bạch. Thông tin liên quan đến tình hình tài chính của các công ty phát hành trái phiếu, kế hoạch sử dụng vốn, tài sản bảo đảm, rủi ro đầu tư và các chỉ số tài chính khác cần được công bố một cách rõ ràng.

(2) Thu hút NĐT : Cần thiết giảm các rào cản để tiếp cận đến các lựa chọn đầu tư khác nhau, việc ngưng thi hành một số quy định về NĐT chuyên nghiệp của NĐ 08 là một động thái tích cực hướng đến mục tiêu này trong ngắn hạn.

Tuy nhiên, trong thị trường hiện nay không có nhiều NĐT cá nhân sẵn sàng tham gia trở lại, mà vai trò của NĐT tổ chức cần được đề cao hơn. Và cần thiết nới lỏng ngay một số điều kiện của các NĐT tổ chức như ngân hàng, bảo hiểm, công ty chứng khoán và công ty quản lý quỹ khi tham gia đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp.

(3) Chính sách nhất quán : Rõ ràng việc liên tục thay đổi các quy định về thị trường trái phiếu trong thời gian qua là một trong những nguyên nhân khiến các bên đều ngần ngại quay trở lại thị trường. Do đó cơ quan quản lý nhà nước cần có sự nhất quán với lộ trình chính sách, giảm tần suất sửa đổi và tạo môi trường pháp lý ổn định hơn.

Nghị định mới cũng dừng áp dụng tiêu chí NĐT chuyên nghiệp với NĐT cá nhân. Như vậy, nên tiếp cận cách sàng lọc NĐT chuyên nghiệp như thế nào?

Nghị định 08 chỉ tạm dừng áp dụng tiêu chí NĐT chuyên nghiệp tại NĐ 65 đến hết năm 2023, như vậy quy định này vẫn có hiệu lực từ năm 2024.

Về lâu dài, NĐT chuyên nghiệp cần được xác định chủ yếu là những NĐT tổ chức và một số ít cá nhân chuyên nghiệp trên thị trường tài chính hoặc có tài sản lớn. Song, trước khi điều chỉnh tiêu chí sàng lọc đến mục tiêu đó, cần tạo ra các kênh đầu tư khác phù hợp để nắn dòng vốn của NĐT cá nhân như phát triển các quỹ đầu tư hay mở rộng kênh phát hành trái phiếu ra công chúng.

Điều này sẽ giúp quá trình chuyển dịch của thị trường diễn ra mượt mà hơn, không gây sốc cho các chủ thể tham gia.

Nhìn chung các nội dung này của NĐ 08 là những động thái tích cực cho thấy những nỗ lực của Chính phủ để gỡ khó cho thị trường trái phiếu. Tuy nhiên, theo đại diện VND một số nội dung trong NĐ vẫn có thể dẫn đến những vướng mắc phát sinh khi đưa vào vận hành thực tế do các diễn giải khác nhau.

Chúng tôi kỳ vọng sẽ có thêm những hướng dẫn từ phía các cơ quan quản lý để các bên đưa ra phương án xử lý tối ưu nhất. Bên cạnh đó, một số nội dung trong Nghị định 65 vẫn đang gây nhiều khó khăn cho thị trường, trong đó đặc biệt là yêu cầu kiểm toán định kỳ về mục đích sử dụng vốn trái phiếu.

Xin cảm ơn ông!