Giao dịch không tiền mặt tăng trưởng mạnh nhưng nhiều rủi ro đi kèm

Chiều 14-6, tại Hội trường Thống Nhất (Bến Nghé, Quận 1, TP.HCM) đã diễn ra hội thảo "Nâng cao bảo mật, an toàn giao dịch không tiền mặt". Đây là sự kiện quan trọng nằm trong chương trình "Ngày không tiền mặt" do Báo Tuổi Trẻ phát động chính thức và phối hợp cùng Vụ Thanh toán, Vụ Truyền thông (Ngân hàng Nhà nước - NHNN) tổ chức thường niên từ năm 2016 đến nay. Năm nay, chương trình có chủ đề chính là "Thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt an toàn, bảo mật".

Thanh toán không tiền mặt

Thanh toán không tiền mặt không chỉ được ưa chuộng bởi giới trẻ hay những người am hiểu về công nghệ mà ngày càng phổ biến với nhiều người ở nhiều lứa tuổi, ngành nghề trong xã hội. Từ những chuyến xe ôm, quán ăn bình dân đến nơi bán những món đồ rất nhỏ, mã QR để khách "quét, chạm" có thể được nhìn thấy ở bất cứ đâu. Đơn giản vì nó thực sự tiện dụng và tiện ích.

Thực tế này hoàn toàn đối lập với 6 năm trước, khi chương trình "Ngày không tiền mặt" lần đầu được tổ chức. Ở thời điểm đó, việc chuyển khoản, thanh toán không tiền mặt còn rất ít và khá xa lạ với mọi người, ông Lê Thế Chữ - Tổng biên tập Báo Tuổi Trẻ chia sẻ.

Số liệu được vụ trưởng Vụ Thanh toán - Ngân hàng Nhà nước - ông Phạm Anh Tuấn, cung cấp, hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt đã phát triển mạnh mẽ với hơn 182 triệu tài khoản thanh toán của khách hàng cá nhân, tương ứng với hơn 87% người trưởng thành có tài khoản tại ngân hàng. Đặc biệt, số lượng giao dịch thanh toán qua kênh di động và QR code tăng trưởng nhanh chóng.

Là ngành tiên phong, hưởng ứng thanh toán không dùng tiền mặt, Bộ Tài chính cũng ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực khi triển khai đồng loạt các giải pháp nhằm thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt trong lĩnh vực tài chính.

Theo bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, hiện đã có hơn 40.000 đơn vị sử dụng ngân sách ủy quyền cho Kho bạc Nhà nước tự động thanh toán các khoản chi điện, nước, viễn thông trên hệ thống dịch vụ công trực tuyến với tổng số tiền đã thanh toán là hơn 3.000 tỉ đồng.

Trong năm 2023, tỉ lệ thu - chi ngân sách nhà nước bằng các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt chiếm 99,9% tổng thu - chi ngân sách qua Kho bạc Nhà nước. Thống kê của ngành thuế, khoảng trên 99% số doanh nghiệp đang hoạt động đã tiến hành các giao dịch nộp thuế điện tử.

"Trước đây Kho bạc có kho chứa tiền, xe chở tiền, nhưng nay thanh toán không tiền mặt, kho để không, xe thanh lý hết" - ông Phớc nhấn mạnh.

Ông Hồ Đức Phớc - bộ trưởng Bộ Tài chính - phát biểu tại hội thảo "Nâng cao bảo mật, an toàn giao dịch không tiền mặt".

Với vai trò là trung tâm kinh tế lớn nhất nước, TP.HCM cũng xác định giao dịch không tiền mặt là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong công tác chỉ đạo, điều hành. Ông Nguyễn Văn Dũng, phó chủ tịch UBND TP cho biết, từ năm 2020 đến nay, TP đã triển khai đồng loạt nhiều biện pháp để thúc đẩy hoạt động này.

"Hiện tại, 100% bệnh viện công của thành phố đã triển khai thanh toán không dùng tiền mặt. Trong lĩnh vực thương mại, 3 chợ đầu mối, 222 chợ truyền thống, 237 siêu thị, 48 trung tâm thương mại tại thành phố đều tham gia thanh toán không tiền mặt. Trong cung ứng dịch vụ công trực tuyến mức độ 4, tỉ lệ đã đạt trên 30%", lãnh đạo TP.HCM nói.

Nâng cao cảnh giác khi giao dịch không tiền mặt

Thanh toán không tiền mặt đã có bước tiến dài chỉ trong một thời gian ngắn. Tuy nhiên, đi cùng với sự phát triển nhanh chóng ấy là những chiêu lừa đảo, chiếm đoạt tiền ngày càng tinh vi và gây ra thiệt hại lớn cho người dân, doanh nghiệp. Do đó, nâng cao bảo mật trong thanh toán và nhận diện chiêu trò lừa đảo của tội phạm mạng là rất cấp bách.

Vấn đề này cũng được các chuyên gia và khách mời bàn luận tại hai phiên hội thảo.

Cụ thể, ở phiên 1 với chủ đề "Nâng cao khả năng bảo mật cho các ngân hàng", các tham luận tập trung vào các nội dung: Đảm bảo an ninh, an toàn, bảo mật trong giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt; Thực trạng, chiêu trò lừa đảo của tội phạm mạng - Giải pháp ngăn ngừa; Rủi ro gian lận trong thanh toán số trên thế giới và hàm ý cho Việt Nam.

Sang phiên 2 là chủ đề "Nâng cao khả năng bảo mật cho giao dịch cá nhân" với những nội dung xoay quanh việc ứng dụng AI để phòng ngừa rủi ro trong thanh toán trực tuyến, giải pháp công nghệ cho bảo mật an toàn giao dịch ngân hàng - Ngân hàng đã triển khai Quyết định 2345 /QĐ-NHNN của NHNN như thế nào?

Mỗi phiên bao gồm phần thảo luận về giải pháp để bảo đảm hệ thống ngân hàng hoạt động an ninh, an toàn, liên tục giải pháp để nâng cao khả năng bảo vệ cho giao dịch cá nhân, bảo vệ người dùng.

Chuyên gia và khách mời bàn luận về những giải pháp nâng cao bảo mật cho hệ thống giao dịch trực tuyến.

Trong khuôn khổ chương trình "Ngày không tiền mặt 2024", chiều cùng ngày, Lễ hội Ngày không tiền mặt 2024 cũng chính thức được khai mạc trên phố đi bộ Nguyễn Huệ và Khu Thương xá Tax (cũ), Q.1, TP.HCM. Tại đây, Lãnh đạo Sở Công thương TP.HCM cũng công bố Chương trình Khuyến mại tập trung – Mùa mua sắm "Shopping Season" năm 2024.

Người dân quét mã QR để thanh toán tại lễ hội.

Trong ba ngày 14, 15 và 16-6, người dân tới Lễ hội sẽ được trải nghiệm hoạt động khác nhau như: tìm hiểu thông tin, kiến thức về lịch sử tiền tệ, phương thức thanh toán; trải nghiệm công nghệ không tiền mặt; hướng dẫn thanh toán an toàn, bảo mật; tham gia Workshop Khéo khôn với tiền… Tất cả đều nhằm góp phần thúc đẩy hoạt động giao dịch, thanh toán không tiền mặt của người dân vừa tiện lợi vừa an toàn.