Nhiều tín hiệu triển vọng cho xuất khẩu tôm

Năm 2016, kim ngạch xuất khẩu tôm được dự báo đạt 3,3 tỉ USD, tăng 12% so với năm 2015. Số liệu của VASEP cho thấy, nửa đầu năm 2015, kim ngạch xuất khẩu tôm sang một số thị trường chính đã giảm mạnh như Mỹ (hơn 50%), Trung Quốc (28%), Nhật Bản (gần 19%) và EU (hơn 14%). Và theo dự tính, kim ngạch xuất khẩu tôm cả năm 2015 chỉ đạt 3 tỉ USD, bằng 75% kết quả của năm 2014, thị trường bị thu hẹp gần 1/3.

Nguyên nhân của sự sụt giảm này là do một thời gian dài, VND giữ giá so với USD, trong khi các đồng tiền khác giảm giá, khiến giá tôm Việt Nam không cạnh tranh được với các nước. Bên cạnh đó, nguồn cung tăng trong khi nhu cầu tiêu thụ giảm cũng khiến tôm Việt Nam phải cạnh tranh gay gắt hơn.

Tuy nhiên, xuất khẩu tôm trong năm 2016 cũng được dự báo là sẽ tăng trưởng tốt với kim ngạch 3,3 tỉ USD, tăng 12% so với năm 2015.

Dự báo lạc quan này được VASEP đưa ra dựa trên cơ sở thuận lợi về thuế đối với các thị trường chính như EU và Nhật Bản; trong khi đó, nhiều nước đối thủ chính như Ấn Độ, Thái Lan, Indonesia lại không tham gia TPP, hay chưa có Hiệp định Thương mại tự do với EU. Xuất khẩu tôm sang Mỹ cũng có thể tăng trở lại nhờ sự hồi phục kinh tế của quốc gia này.

Ngay những ngày đầu năm 2016, tại thị trường nhập khẩu tôm lớn nhất của Việt Nam là Mỹ (chiếm hơn 50% lượng tôm xuất khẩu của Việt Nam) đang có những tín hiệu lạc quan về lượng tiêu thụ: Trong kỳ nghỉ Giáng sinh và năm mới, tôm là sản phẩm được bán chạy ở nhiều chuỗi siêu thị do giá thấp hơn so với kỳ nghỉ lễ 2014.

Scott Nettles, Giám đốc chuỗi siêu thị United ở bang Texas cho biết, năm nay doanh số bán tôm cỡ to tăng, trong khi năm ngoái, khách hàng mua nhiều tôm cỡ nhỏ hơn do giá phải chăng. Theo Scott Nettles, giá hải sản không rẻ hơn các mặt hàng thịt khác, tuy nhiên đã giảm so với năm trước, nên người tiêu dùng mua nhiều hơn.

Còn chủ siêu thị hải sản Monahan ở bang Michigan cho biết, siêu thị đã bán được một số lượng lớn tôm trong kỳ nghỉ lễ vừa qua. Theo ông này, năm nay do nền kinh tế được cải thiện và thời tiết ấm hơn, nên doanh số bán hải sản tăng.

Theo số liệu của Đại học Florida (Mỹ), 90% tôm tiêu thụ ở Mỹ là hàng nhập khẩu. Năm 2014, Mỹ nhập khẩu 626.000 tấn tôm, trị giá gần 6,7 tỉ USD. Còn năm 2015, nhập khẩu tôm của Mỹ tăng 4%.

Vẫn còn không ít thách thức

Năm 2014 đại dịch EMS khiến cho ngành sản xuất tôm của nhiều nước xuất khẩu tôm lớn trên thế giới lao đao. Riêng Việt Nam, do khống chế thành công đại dịch này nên đã vươn lên đứng hàng đầu thế giới về giá trị xuất khẩu tôm với 96 thị trường.

Tuy nhiên, ông James Anderson, GS. tại Khoa Thực phẩm và khoa học nông nghiệp thuộc Đại học Florida (Mỹ) cho biết, hiện nay sản lượng tôm thế giới đang phục hồi sau dịch bệnh EMS và trong năm nay dự kiến sản lượng sẽ quay trở lại các mức của năm 2011. Trong ngắn hạn, nguồn cung tôm cỡ nhỏ dự kiến tăng vì các nhà sản xuất cố gắng giảm thiểu rủi ro do dịch bệnh.

Ông Trương Đình Hòe, Tổng thư ký VASEP nhận định, cùng với sự ổn định sản xuất tôm trên thế giới sau dịch EMS, xuất khẩu tôm của Việt Nam cũng còn nhiều thách thức như giá thành sản phẩm thủy sản Việt Nam cao hơn so với các nước đối thủ, trong khi đó chi phí sản xuất tiếp tục tăng do đầu vào phụ thuộc vào các nguồn cung cấp nước ngoài (con giống, thức ăn, thuốc thú y).

Giá thành sản xuất một con tôm giống của Việt Nam hiện nay cao gấp gần 2 lần so với Ấn Độ. Chi phí cho thức ăn trong chăn nuôi tôm của Việt Nam cũng cao hơn bình quân 40%...

Mặc dù đối mặt với không ít thách thức, xuất khẩu tôm Việt Nam vẫn có cơ hội lạc quan trước những tín hiệu tích cực từ thông tin thuế chống bán phá giá giảm mạnh và làn sóng FTA và TPP.

Theo đó, mặt hàng tôm có lợi thế rõ rệt sau khi ký kết các FTA song phương với Hàn Quốc, EU, Liên minh Kinh tế Á-Âu và TPP. Thuế nhập khẩu hầu hết các sản phẩm tôm nguyên liệu được giảm về 0% ngay khi hiệp định có hiệu lực.

Tôm tăng giá mạnh

Theo thông tin của Bộ NN&PTNT, thị trường tôm nguyên liệu cũng có dấu hiệu khởi sắc trở lại trong tháng 12/2015.

Tại Sóc Trăng, giá tôm thẻ chân trắng nguyên liệu tăng khá mạnh, nhất là đối với tôm cỡ lớn. Cụ thể, tôm thẻ loại 40 con/kg hiện ở mức 145.000 đồng/kg, tăng 15.000 đồng/kg so với thời điểm cuối tháng 11; loại 60 con/kg giá ở mức 125.000 đồng/kg, tăng 9.000 đồng/kg.

Tương tự, từ đầu tháng 12 đến nay, giá nhiều loại tôm nuôi tại Cà Mau tăng rất mạnh.

Tôm sú nguyên liệu tăng 10.000-25.000 đồng/kg so với thời điểm cuối tháng 11: Loại tôm cỡ 20 con/kg tăng từ 250.000 đồng/kg lên 260.000 đồng/kg; tôm cỡ 30 con/kg từ 175.000 đồng/kg tăng lên 190.000 đồng/kg. Tôm thẻ chân trắng cũng tăng giá đột biến: Tôm cỡ 100 con/kg từ 93.000 đồng/kg lên 105.000 đồng/kg, cỡ 70 con/kg từ 115.000 đồng/kg lên 158.000 đồng/kg.

Nguyên nhân tăng giá tôm trong tháng là do hiện nay là thời điểm các nhà máy có nhu cầu chế biến hàng xuất khẩu và thị trường xuất khẩu đang được cải thiện.