Hàng loạt sai phạm ở dự án khai khoáng lớn nhất Việt Nam

Phát hiện khoáng sản mới không báo cáo

Dự án khai thác, chế biến khoáng sản Núi Pháo do Công ty TNHH Khai thác Chế biến Khoáng sản Núi Pháo (gọi tắt là Công ty Núi Pháo) có địa chỉ tại xóm 2, xã Hà Thượng, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên, thuộc Công ty Cổ phần Tài nguyên Masan làm chủ đầu tư. Công ty được cấp giấy phép thực hiện dự án Núi Pháo trong 30 năm (từ 2004) để khai thác, chế biến Vonfram, fluorit, bismuth, đồng và vàng, trở thành nhà cung cấp Vonfram lớn nhất thế giới (ngoài Trung Quốc), cung cấp 36% tổng sản lượng Vonfram thế giới.

Theo kết luận Thanh tra, trong quá trình hoạt động, Công ty Núi Pháo có nhiều tồn tại, vi phạm trên cả 4 lĩnh vực là khoáng sản, đất đai, môi trường và tài nguyên nước.

Lĩnh vực khoáng sản, Công ty Núi Pháo phát hiện ra khoáng sản mới nhưng không báo cáo cho cơ quan chức năng. Cụ thể, Công ty Núi Pháo đã bán một số lượng lớp đất đá tầng phủ để sử dụng làm vật liệu san lấp. Tuy nhiên, kết quả phân tích cho thấy, trong 7.000 m3 đất đá thải của Công ty Núi Pháo được lưu giữ trong kho của 2 doanh nghiệp tư nhân có hàm lượng sắt từ 38,5-44%. “Việc phát hiện có khoáng sản mới (quặng sắt) trong quá trình khai thác Vonfram, fluorit, bismuth, đồng và vàng nhưng không báo cáo bằng văn bản cho cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền cấp phép là vi phạm khoản 3, điều 41 Nghị định 142/2013 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước và khoáng sản”, kết luận thanh tra nêu. Công ty cũng chưa thu hồi khoáng sản vàng đi kèm được xác định trong dự án đầu tư đã phê duyệt (chưa thu hồi khoáng sản vàng 2500 auxơ/năm theo dự án đầu tư).

Ngoài ra, tại thời điểm thanh tra, Công ty Núi Pháo thống kê, kiểm kê trữ lượng khoáng sản còn thiếu các nội dung, chưa thể hiện các điểm mốc trắc địa, các công trình thăm dò và số hiệu. Công tác đổ thải chưa đúng quy định về an toàn trong khai thác mỏ lộ thiên cũng chưa lập đề án cải tạo phục hồi môi trường trình cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.

Về đất đai, theo kết luận thanh tra, Công ty Núi Pháo có một số vi phạm như thu hồi đất không đúng quy định nằm ngoài khu vực dự án, không có trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Một số diện tích đất không còn nhu cầu sử dụng nhưng chưa hoàn chỉnh thủ tục bàn giao cho địa phương quản lý và sử dụng. Đặc biệt, công tác bồi thường hỗ trợ tái định cư còn chậm so với kế hoạch. Cụ thể diện tích 19,72ha được UBND tỉnh Thái Nguyên thu hồi và giao cho công ty nhưng đến nay vẫn chưa hoàn thành công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho 11 hộ gia đình có nguy cơ ảnh hưởng của môi trường.

Chưa lắp đặt hệ thống xử lý nước thải cục bộ

Về môi trường - vấn đề gây ra nhiều bức xúc thời gian qua, Công ty chưa lắp đặt hệ thống xử lý nước thải cục bộ trước khi thải ra các hồ lắng quặng đuôi. Trong khi đó các hồ lắng lại là các ao, hồ, hố đất tự nhiên mà chưa có lót đáy theo tiêu chuẩn. Theo kết luận thanh tra, việc thẩm thấu đáy hồ thấp dựa vào điều kiện địa chất tự nhiên chưa đáp ứng tiêu chuẩn, yêu cầu về kỹ thuật cũng như việc đảm bảo nước thải không thấm vào môi trường đất, nước ngầm theo quy định.

Trong quá trình sản xuất, công ty làm phát tán hơi dung môi hữu cơ , hóa chất đặc trưng trong quá trình tuyển, chế biến khoáng sản. Ngoài ra, công ty cũng không có Giấy xác nhận hoàn thành công trình bảo vệ môi trường phục vụ giai đoạn vận hành giai đoạn 2 và giai đoạn 3 của dự án. Chưa lắp đặt hệ thống quan trắc nước thải và khí thải tự động, liên tục theo quy định. Chưa lập phương án cải tạo phục hồi môi trường bổ sung trình cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt. Trong lĩnh vực tài nguyên nước, công ty khai thác sử dụng nước mặt vượt quá lưu lượng quy định, chưa điều chỉnh quy trình vận hành hệ thống xử lý nước thải theo giấy phép xả thải vào nguồn nước.

Trước các vi phạm trên, Công ty Núi Pháo bị xử phạt vi phạm hành chính số tiền 510 triệu đồng, phải đình chỉ và khắc phục ngay các hành vi vi phạm chính về bảo vệ môi trường và khoáng sản.