Israel có tuân thủ luật trong cuộc chiến ở Gaza? Mỹ sắp đưa ra phán quyết đầu tiên

Theo hãng tin AP, đối mặt với sức ép về việc hỗ trợ quân sự cho cuộc chiến của Israel, chính quyền Tổng thống Mỹ Biden dự kiến sẽ đưa ra phán quyết chính thức đầu tiên trong tuần này về việc liệu các cuộc không kích vào Gaza và các hạn chế vận chuyển viện trợ có vi phạm quy định quốc tế hay không. Luật pháp Mỹ được thiết lập để giúp dân thường thoát khỏi nỗi kinh hoàng tồi tệ nhất của chiến tranh.

Một quyết định chống lại Israel sẽ gây thêm áp lực lên Tổng thống Joe Biden trong việc hạn chế dòng vũ khí và tiền bạc cho quân đội Israel.

Vào tháng 2, chính quyền Tổng thống Biden đã chấp thuận trước yêu cầu của Đảng Dân chủ tại Quốc hội Mỹ để xem xét liệu Israel có sử dụng vũ khí do Mỹ cung cấp và các hỗ trợ quân sự khác một cách hợp pháp hay không.

Ngoài ra, theo cùng một thỏa thuận, chính quyền phải thông báo cho Quốc hội biết liệu họ có cho rằng Israel đã hành động để "tùy tiện từ chối, hạn chế hoặc cản trở theo cách trực tiếp hoặc gián tiếp" việc vận chuyển bất kỳ viện trợ nhân đạo nào do Mỹ hỗ trợ tới Gaza để giúp dân thường đang chết đói ở đó hay không.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Matthew Miller nói với các phóng viên hôm 7/5 rằng bộ này đang cố gắng đáp ứng thời hạn 8/5 để hoàn thành việc xem xét nhưng "có thể sẽ bị trễ một chút".

Israel mất dần sự ủng hộ của Mỹ

Theo AP, chính quyền Tổng thống Biden buộc phải đưa ra quyết định vào thời điểm hỗn loạn giữa các cuộc đàm phán ngừng bắn do quốc tế làm trung gian và cuộc tấn công của Israel vào thành phố Rafah đông đúc ở phía nam Gaza - một động thái bị Mỹ kiên quyết phản đối - có thể thay đổi cả tiến trình chiến tranh của Israel và sự ủng hộ của người Mỹ dành cho Israel.

Israel là nước nhận được hỗ trợ an ninh lớn nhất của Mỹ. Sự đau khổ của người Palestine trong cuộc chiến ở Gaza đã làm dấy lên các cuộc biểu tình và thách thức khác đối với Tổng thống Biden ở trong và ngoài nước khi ông tìm cách tái tranh cử chống lại ông Donald Trump.

Thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ Chris Van Hollen - người dẫn đầu các cuộc đàm phán của Quốc hội với Nhà Trắng để yêu cầu xem xét lại - nói với các phóng viên vào tuần trước rằng, những phát hiện của chính quyền phải "được coi là dựa trên sự thật và luật pháp, chứ không phải dựa trên những gì họ mong muốn".

Vào thời điểm Nhà Trắng đồng ý xem xét, họ đang nỗ lực ngăn chặn các động thái từ các nhà lập pháp Đảng Dân chủ và Thượng nghị sĩ độc lập Bernie Sanders, nhằm bắt đầu hạn chế vận chuyển vũ khí đến Israel.

Theo AP, các nhóm nhân quyền từ lâu đã cáo buộc lực lượng Israel có hành vi ngược đãi người Palestine và cáo buộc các nhà lãnh đạo Israel đã không buộc những người chịu trách nhiệm phải chịu trách nhiệm.

Israel cho biết họ tuân thủ tất cả luật pháp của Mỹ và quốc tế, rằng họ điều tra các cáo buộc lạm dụng của lực lượng của mình và rằng chiến dịch của họ ở Gaza tỷ lệ thuận với mối đe dọa hiện hữu mà họ cho rằng do Hamas gây ra.

Khi nỗi đau khổ của thường dân Palestine ngày càng gia tăng, Tổng thống Biden và chính quyền của ông đã từ bỏ sự ủng hộ vững chắc ban đầu đối với Israel và bắt đầu chỉ trích cách tiến hành chiến tranh của nước này.

Tổng thống Biden vào tháng 12/2023 cho biết "việc ném bom bừa bãi" đang khiến Israel phải trả giá bằng sự ủng hộ của quốc tế. Sau khi lực lượng Israel nhắm mục tiêu và giết chết 7 nhân viên cứu trợ của World Central Kitchen vào tháng 4, chính quyền Tổng thống Biden lần đầu tiên ra tín hiệu rằng họ có thể cắt viện trợ quân sự cho Israel nếu nước này không thay đổi cách tiến hành chiến tranh và ngăn chặn viện trợ nhân đạo.

Một quan chức cấp cao Mỹ giấu tên nói với hãng tin AP hôm 7/5 rằng Mỹ đã tạm dừng vận chuyển bom tới Israel vào tuần trước vì lo ngại về quyết định của Israel đối với Rafah.

Đánh giá công khai nhất trong nhiều thập kỷ

Theo AP, Ronald Reagan là tổng thống cuối cùng công khai đình chỉ một số hỗ trợ của Mỹ dành cho quân đội Israel như một cách để gây áp lực với Israel về các hành vi tấn công của nước này.

Nhưng những người chỉ trích cho rằng ông Biden và các tổng thống Mỹ gần đây khác đã làm ngơ khi lực lượng Israel bị cáo buộc thực hiện các vụ giết người phi pháp và các hành vi ngược đãi khác đối với người Palestine.

Tuy nhiên, giờ đây, Quốc hội Mỹ đang buộc chính quyền Tổng thống Biden đưa ra đánh giá công khai nhất trong nhiều thập kỷ về việc liệu Israel có sử dụng viện trợ quân sự của Mỹ một cách hợp pháp hay không.

Theo đạo luật quốc hội Mỹ năm 1997 được gọi là Luật Leahy, khi Mỹ tìm thấy bằng chứng đáng tin cậy cho thấy một đơn vị thuộc lực lượng an ninh nước ngoài đã có hành vi vi phạm nhân quyền trắng trợn, mọi khoản viện trợ của Mỹ cho đơn vị đó sẽ tự động bị đình chỉ.

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã viết cho Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson vào tuần trước rằng Mỹ nhận thấy bằng chứng về những hành vi lạm dụng như vậy của một đơn vị cụ thể của Israel là đáng tin cậy.

Ông Blinken nói thêm rằng Israel vẫn chưa khắc phục hành vi sai trái của đơn vị, điều mà luật Leahy nói rằng phải tiến hành để bất kỳ lệnh đình chỉ viện trợ quân sự nào được dỡ bỏ.

Ông Blinken cho biết, thay vì đình chỉ viện trợ, Mỹ sẽ hợp tác với Israel để "tham gia xác định lộ trình khắc phục hiệu quả cho đơn vị này".

Các quan chức Israel đã xác định đây là Netzah Yehuda – đơn vị bị cáo buộc sát hại một người đàn ông Mỹ gốc Palestine và các hành vi ngược đãi khác ở Bờ Tây do Israel chiếm đóng trước khi xung đột ở Gaza nổ ra.

AP nhận định, mặc dù những phát hiện chống lại Israel theo Bản ghi nhớ An ninh Quốc gia Mỹ sẽ không buộc chính quyền Tổng thống Biden phải bắt đầu cắt giảm hỗ trợ quân sự cho Israel, nhưng điều đó sẽ làm tăng áp lực buộc ông Biden phải làm như vậy.