Kế hoạch khai thác khoản nợ 195 tỷ USD của Trung Quốc có lẽ không hiệu quả như chính phủ nước này mong đợi

Sự bùng nổ của việc phát hành trái phiếu địa phương của Trung Quốc để chi trả cho các chi phí cơ sở hạ tầng và hỗ trợ nền kinh tế đang bị cản trở bởi việc thiếu những dự án có sẵn và tác động tiêu cực của việc này đến vốn của các khu vực tư nhân.

Đầu năm nay, chính phủ nước này đã nỗ lực đấu tranh với sự đi xuống của nền kinh tế bằng cách bán trái phiếu đặc biệt cho cơ sở hạ tầng và chính quyền địa phương đã có những phản hồi rất tích cực. Doanh thu trong tháng 8 và tháng 9 ở mức rất cao, 92% trong tổng số mục tiêu 1,35 tỷ NDT (195 triệu USD) trong năm nay đã được bán vào cuối tháng trước.

Tuy nhiên, khoảng 42% trong tổng số trái phiếu đặc biệt được bán từ tháng 8 là dành cho "dự trữ đất", có nghĩa là khoản đền bù cho nông dân cho các thương vụ mua lại hoặc chuẩn bị cho việc phát triển diện tích đất trong tương lai, theo phân tích dữ liệu trái phiếu của Bloomberg. Nói tóm lại, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bằng việc gia tăng các khoản nợ sẽ kém hiệu quả hơn nếu trái phiếu được sử dụng để xây dựng đường cao tốc hoặc tái phát triển nhà ở có tiêu chuẩn thấp.

Khoản nợ được bán ra thị trường tăng đột ngột cũng mang đến tác động gián tiếp, lợi tức của các dạng trái phiếu chính phủ khác cũng tăng lên, lần lượt làm tăng lợi tức đối với khoản nợ doanh nghiệp. Khi Trung Quốc tìm cách để hỗ trợ nền kinh tế trong nước và "bảo vệ" nền kinh tế khỏi cuộc chiến thương mại với Mỹ, thì những khó khăn xung quanh chương trình trái phiếu nâng cao cơ hội cho quốc gia sẽ chỉ làm gia tăng nợ mà không kích thích tăng trưởng.

Nie Wen, một nhà kinh tế học tại Huabao Trust Co., cho hay: "Trái phiếu dự trữ đất được đón nhận nhiều bởi giới chức địa phương không có đủ dự án cho thời gian tới khi được yêu cầu tăng tốc độc chi tiêu. Tác động trực tiếp đến đầu tư bị hạn chế. Nếu những kênh gọi vốn khác cho chính quyền địa phương vẫn được kiểm soát chặt chẽ, thì trái phiếu đặc biệt nói riêng sẽ không đủ để khôi phục mức tăng trưởng."

Việc cắt giảm thuế, các biện pháp chi tiêu cho cơ sở hạ tầng và kích thích tài khoá khác đang đóng vai trò ngày càng lớn trong nỗ lực của các nhà hoạch địch chính sách nhằm giảm tốc độ lao dốc của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Nhưng dữ liệu được công bố vào tuần trước cho thấy tác động của chi tiêu của chính phủ vẫn chưa có hiệu quả, với đầu tư cơ sở hạ tầng giảm xuống mức thấp nhất kể từ đầu năm 2014.

Li Peijia, một nhà phân tích cấp cao của Ngân hàng Tài chính Quốc tế Trung Quốc tại Bắc Kinh, cho hay: "Việc tăng chi tiêu cho cơ sở hạ tầng chắc chắn sẽ phải dựa vào chính phủ" và trái phiếu chính phủ đặc biệt là nguồn quan trọng để bổ sung nguồn vốn.

Trung Quốc bắt đầu phát hành trái phiếu đặc biệt vào năm 2015 để tài trợ cho những dự án từ đường cao tốc đến các cơ sở môi trường và nhà ở với mức giá trung bình. Các nhà hoạch định chính sách quyết định hạn ngạch vào tháng 3 hàng năm. Điều này đã khiến giới chức địa phương phải "vật lộn" với điều kiện tài chính tệ dần cũng như áp lực về tốc độ tăng trưởng chậm lại trong những năm qua.

Một số ý kiến cho rằng, chi tiêu là một "bộ tăng áp" trong việc thúc đẩy đầu tư, bởi nó nằm ngoài thâm hụt ngân sách chính thức và có thể tận dụng các khoản vay thêm từ ngân hàng và thậm chí là vốn tư nhân trong các dự án cơ sở hạ tầng.

Năm nay, việc phát hành trái phiếu đặc biệt đã có một khởi đầu khá chậm chạp trong nỗ lực xoá bỏ thâm hụt tài chính. Vì vậy, vào cuối tháng 7, chính phủ đã yêu cầu giới chức phải tăng tốc độ và dẫn đến một đợt bán ra vội vàng, gây ra "tác động thay đổi rõ ràng" đối với các khoản vay ngân hàng và trái phiếu doanh nghiệp, theo PBOC.

Theo Lu Ting, kinh tế gia trưởng về Trung Quốc tại Nomura Intertional, doanh thu sụt giảm của trái phiếu trong tháng 9 xuống còn 8,7 tỷ NDT từ 338 tỷ NDT trong tháng 8 "chủ yếu là do ảnh hưởng từ việc phát hành trái phiếu chính phủ trong lĩnh vực tài chính tư nhân".

Tác động của trái phiếu dự trữ đất đã bị hạn chế do ảnh hưởng đến dữ liệu đầu tư, theo một báo cáo của nhóm nghiên cứu tài sản cố định tại China Merchants Bank.

Các nhà phân tích viết trong bản báo cáo: "Việc chuẩn bị đất không được bao gồm trong sự tính toán về đầu tư tài sản cố định", có nghĩa là phần lớn trái phiếu đặc biệt của chính phủ - trái phiếu dự trữ đất - không thể tăng số lượng tăng trưởng đầu tư.

Ngoài ra, quá trình dài từ chuẩn bị đất đến khâu bắt đầu một dự án cho thấy trái phiếu không ảnh hưởng đến đầu tư cơ sở hạ tầng ngay lập tức.