Khách Tây tò mò tìm đến địa điểm trên bức ảnh cổ: Cũng là Văn Miếu nhưng không phải ở Hà Nội

Việt Nam là đất nước được nhiều du khách nước ngoài đánh giá là có cảnh quan thiên nhiên đa dạng. Thậm chí còn nhiều địa điểm mà chính con người cũng chưa thể khám phá hết. Mới đây, trên tài khoản mạng xã hội của mình, một chàng khách Tây tên Antoly đã chia sẻ một trải nghiệm đặc biệt của mình, khi anh nhìn thấy một địa điểm trên bức ảnh cổ và tìm đến nó.

Nằm cách thủ đô Hà Nội khoảng 60km, để tới được địa điểm này, du khách sẽ mất khoảng hơn 1 giờ chạy xe. Với sự hỗ trợ của bản đồ và những người dân bản địa, cuối cùng vị khách nước ngoài cũng đã tìm đến được địa điểm mình mong muốn. Điều đặc biệt là tên của địa điểm này cũng là Văn Miếu, song khác hoàn toàn với phiên bản Văn Miếu Quốc Tử Giám ở Hà Nội, nó là Văn Miếu Xích Đằng - Hưng Yên.

Văn Miếu Xích Đằng có vị trí cụ thể là thuộc thôn Xích Đằng, phường Lam Sơn, thành phố Hưng Yên. Địa điểm này cũng nằm trong cụm di tích Phố Hiến, được xây dựng từ thế kỷ 17, và là nơi tôn vinh nền học vấn của người dân Phố Hiến.

Văn Miếu Xích Đằng có từ bao giờ?

Vào thế kỷ 17, cuối thời Lê, các Văn Miếu bắt đầu được xây dựng ở các trấn, bên cạnh Quốc Tử Giám, để chấn hưng lại đạo Nho. Chính vì vậy, Văn Miếu Xích Đằng được xây dựng vào thời điểm đó, vừa để thờ tự các bậc hiền nho, vừa là nơi tổ chức các kỳ thi của trấn. Văn Miếu thời ấy còn được biết nhiều với cái tên là Văn Miếu Sơn Nam, tức là Văn Miếu trấn Sơn Nam, bao gồm các tỉnh hà Nam, Nam Định, Ninh Bình, Thái Bình, và một phần đất của Hà Nội và Hưng Yên.

Nhiều tài liệu ghi lại, năm khởi công xây dựng di tích này có thể là năm 1701 và trải qua một cuộc trùng tu lớn vào năm 1839, dưới thời vua Minh Mạng. Trong từ điển Địa danh văn hóa và thắng cảnh Việt Nam của tác giả Nguyễn Như Ý và Nguyễn Thành Chương cũng ghi rằng, Văn Miếu Xích Đằng là một trong 6 Văn Miếu còn tồn tại cho đến ngày nay ở Việt Nam.

Toàn cảnh Văn Miếu Xích Đằng khi nhìn từ trên cao

Đặc biệt, địa danh này còn là một trong 2 Văn Miếu lâu đời nhất, chỉ đứng sau Văn Miếu Quốc Tử Giám. Trải qua hơn 300 năm lịch sử, cho đến tận bây giờ, Văn Miếu Xích Đằng vẫn giữ nguyên vẹn được kiến trúc cổ.

Bên trong Văn Miếu Xích Đằng có gì?

Văn Miếu Xích Đằng có khuôn viên rộng 6000m2, bao gồm nhiều công trình kiến trúc khác nhau. Trong đó có thể kể tới là các công trình kiến trúc tam quan, lầu chuông, lầu khánh, 2 dải vũ, khu chính và khu tháp thờ.

Phần nổi tiếng nhất của di tích chính là khu vực Tam quan, được xây dựng theo kiểu 2 tầng và 8 mái. Kiến trúc này còn được gọi là kiến trúc "chồng diêm hai tầng tám mái". Đây cũng chính là công trình giữ được nguyên vẹn nhất từ khi xây dựng. Và cho đến nay còn được lấy làm biểu tượng của tỉnh Hưng Yên. Hai bên Tam quan có 2 bục loa, khi xưa được sử dụng để xướng danh sĩ tử và thông báo những quy định trong các kỳ thi hương.

Cận cảnh cổng Tam quan

Bước tiếp vào khu vực trong sân, ở 2 bên hông, du khách sẽ thấy lầu chuông và lầu khánh. Không giống như các Văn Miếu khác, sử dụng trống là vật để đưa ra tín hiệu, thông báo, ở đây lại là chuông.

Quả chuông cổ, đúc bằng đồng, còn chiếc khánh bằng đá. Cả 2 lần lượt được đúc và dựng lần lượt vào năm 1804 và năm 1803. Sách sử kể lại, mỗi khi tiếng chuông và tiếng khánh nơi đây vang lên, cũng là lúc báo hiệu giờ thi đã bắt đầu hoặc kết thúc. Tiếng chuông, tiếng khánh cũng là âm thanh thể hiện sự biết bơn, tri ân những bậc hiền nho trong mỗi dịp nơi đây tổ chức lễ hội.

Hai dải vũ là phần tiếp theo, là 2 dãy nhà, được xây theo kiến trúc nhà 5 gian xưa. Đây là nơi thường để các quan để cỗ kiệu, sửa soạn mũ áo, trước khi vào lễ Khổng Tử. Ngày nay, hai dải vũ này trở thành khu vực trưng bày hình ảnh về giáo dục và du lịch tỉnh Hưng Yên.

Dải vũ nằm thiết kế theo kiểu nhà 5 gian xưa (Ảnh Trần Việt Anh)

Cuối cùng là khu vực tòa chính và tháp thờ của Văn Miếu. Trong đó, tòa chính được thiết kế theo kiểu chữ Tam, bao gồm Tiền tế, Trung từ và Hậu cung. Ngoài ra là hệ thống mái liên hoàn, còn mặt chính của tòa thì quay về hướng Nam. Bên trong tòa chính thờ Khổng Tử - người sáng lập ra đạo Nho cùng các học trò giỏi của ông như Mạnh Tử, Tăng Tử, Tử Tư, Nhan Tử; thầy giáo Chu Văn An - vị hiệu trưởng đầu tiên của Văn Miếu Quốc Tử Giám, đồng thời là người được lịch sử tôn vinh là "ông tổ đạo Nho". Tô điểm cho không gian còn là hệ thống các đại tự, câu đối, cửa võng và các trụ, kèo, được sơn son thếp vàng, phủ kim đẹp mắt.

Văn Miếu Xích Đằng được đánh giá là còn lưu giữ nhiều hiện vật quý giá. Trong đó, nổi bật nhất là 9 tấm bia đá khắc tên tuổi, quê quán và chức vụ của 161 vị đỗ đại khoa ở trấn Sơn Nam xưa. Năm 1992, toàn bộ công trình cũng được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng là di tích lịch sử văn hóa quốc gia.

Những bia đá còn lưu lại bên trong Văn Miếu Xích Đằng

Nên đến Văn Miếu Xích Đằng vào thời gian nào?

Văn Miếu Xích Đằng xưa có 2 màu lễ hội. Trọng hội là ngày 10/2 và ngày 10/8. Tuy nhiên giờ đây, lễ hội chủ yếu được tổ chức vào dịp mồng 4 mồng 5 Tết hàng năm. Chính vì vậy, du khách khi tới thăm Văn Miếu vào thời điểm này, bên cạnh việc thăm quan, sẽ được tham gia vào các hoạt động đặc sắc khác nữa.

Các hoạt động đa phần đều thể hiện tinh thần hiếu học hoặc tôn sư trọng đạo. Có thể kể tới như cho chữ đầu xuân, tế lễ, dâng hương, triển lãm thư pháp, hát ca trù...

Ngoài dịp lễ hội, vào những dịp gần kỳ thi, thanh thiếu niên trong địa phương cũng thường được tổ chức những buổi tham quan tới Văn Miếu Xích Đằng để cầu mong một kỳ thi thuận lợi, tốt đẹp cũng như có được sự nghiệp học hành phát triển, thăng thiến.

Văn Miếu Xích Đằng tấp nập dịp đầu năm (Ảnh Báo Xây Dựng)