Khoa học công nghệ phát triển TP Hồ Chí Minh - Bài cuối: Đổi mới sáng tạo để bứt tốc

Thành phố đặt mục tiêu tiếp tục là trung tâm đổi mới sáng tạo lớn nhất nước, đi đầu trong việc tận dụng các cơ hội của cách mạng công nghiệp lần thứ tư, giữ vững vai trò đầu tàu kinh tế, đi đầu trong thực hiện mô hình tăng trưởng mới, phát triển mạnh kinh tế số, kinh tế chia sẻ, kinh tế tuần hoàn. 

Cái nôi khoa học công nghệ

Thành phố Hồ Chí Minh đã hình thành, phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp, tạo sự lan tỏa mạnh từ cộng đồng doanh nghiệp đến xã hội, được cộng đồng quốc tế ghi nhận. Thành phố luôn nằm trong top 10 thành phố năng động nhất thế giới kể từ năm 2017 đến nay.

Thành phố là địa phương có nhiều hoạt động triển khai hiệu quả Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025” của Thủ tướng Chính phủ, đồng thời là địa phương luôn tiên phong trong hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Giai đoạn 2016 - 2022, Thành phố đã hỗ trợ hình thành 45 cơ sở ươm tạo, hỗ trợ hơn 3.000 dự án khởi nghiệp sáng tạo cho các sinh viên, trí thức trẻ khởi nghiệp sáng tạo và thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học.

Ông Nguyễn Hồ Hải, Phó Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, Thành phố đã chủ động phối hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu để đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực chất lượng cao, đồng thời nghiên cứu, giải quyết các “điểm nghẽn”, vấn đề vướng mắc trong quá trình xây dựng, phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội. Thành phố hình thành một số cơ chế mới trong quản lý khoa học và phát triển công nghệ như cơ chế đặt hàng nghiên cứu khoa học xuất phát từ nhu cầu thực tế, đổi mới cơ chế đầu tư, quản lý tài chính đối với các hoạt động khoa học công nghệ.

Các Đề án: “Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh trở thành đô thị thông minh giai đoạn 2017 - 2020, tầm nhìn đến năm 2025”; Hình thành và phát triển Khu đô thị sáng tạo tương tác cao phía Đông thành phố giai đoạn 2020 - 2035; Chương trình chuyển đổi số của Thành phố Hồ Chí Minh đã được đã ban hành.

Ông Nguyễn Việt Dũng, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo phát triển bền vững, tạo môi trường thuận lợi cho ươm tạo và phát triển các ý tưởng đổi mới sáng tạo là yếu tố then chốt để phát huy vai trò của khoa học công nghệ trong phát triển kinh tế - xã hội thành phố. Thành phố đã ban hành, thực thi nhiều chính sách đa dạng, đồng bộ nhằm thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp. Nhờ đó, hoạt động khởi nghiệp sáng tạo của Thành phố được đánh giá là đang đi đầu trong cả nước, đồng thời đang hình thành các mối liên kết với các cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo trong khu vực và thế giới.

Các chính sách giúp cho Thành phố trở thành cái nôi của cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp và là một trong những địa phương thu hút nguồn vốn đầu tư mạo hiểm cho các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cao nhất cả nước. Hợp tác quốc tế trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo được Thành phố quan tâm với nhiều bản ghi nhớ thỏa thuận hợp tác với các đối tác quốc tế như Phần Lan, Hàn Quốc, Canada, Singapore, Israel, Tập đoàn Lotte… Điều này nhằm phối hợp hỗ trợ phát triển các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo và tiếp cận thị trường, các nguồn tài chính quốc tế.

Theo Chủ tịch UBND Thành phố Phan Văn Mãi, những nỗ lực trong suốt những năm qua giúp Thành phố Hồ Chí Minh hiện nằm trong top 200 hệ sinh thái năng động nhất toàn cầu. Năm 2022, Thành phố ở vị trí 111 tăng 68 bậc so với năm 2021. Thành phố xếp thứ 3 về chuyển đổi số toàn quốc năm 2021 (tăng 2 bậc so với năm 2020). Kinh tế số Thành phố năm 2022 chiếm 15,38% GRDP thành phố (vượt so với chỉ tiêu đặt ra là 15%).

Sáng tạo cho phát triển

Bên cạnh những kết quả đạt được, nhiệm vụ phát triển khoa học và công nghệ vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Dù có nhiều giải pháp nhưng phát triển khoa học và công nghệ vẫn chưa theo kịp yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và chưa thực sự trở thành động lực phát triển. Đầu tư của nhà nước và xã hội cho lĩnh vực khoa học và công nghệ vẫn chưa tương xứng tiềm năng; cơ chế quản lý khoa học và công nghệ đã có đổi mới nhưng chưa theo kịp cơ chế thị trường; một số chính sách để thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ còn hạn chế, bất cập.

Nghị quyết 31-NQ/TW của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã xác định mục tiêu đến năm 2030: “Thành phố Hồ Chí Minh trở thành đầu tàu về kinh tế số, xã hội số, trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại, văn hóa, giáo dục, khoa học - công nghệ của cả nước, hội nhập quốc tế sâu rộng, có vị thế nổi trội trong khu vực Đông Nam Á...Kinh tế số đóng góp 40% vào GRDP”.

Để thực hiện được mục tiêu lớn lao đó, Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi cho biết, Thành phố xác định động lực chủ yếu cho phát triển kinh tế - xã hội chính là phát triển khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo. Thành phố tập trung nghiên cứu phát triển các ngành công nghiệp trọng điểm, góp phần vào quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Thành phố sẽ hỗ trợ doanh nghiệp nghiên cứu cải tiến công nghệ, hiện đại hóa thiết bị sản xuất, hỗ trợ đào tạo, tư vấn nâng cao năng suất, chất lượng và quản trị, tạo điều kiện cho doanh nghiệp khẳng định giá trị thương hiệu...

Theo kế hoạch, Thành phố sẽ sắp xếp lại các tổ chức khoa học công nghệ công lập, hình thành Viện công nghệ tiên tiến và đổi mới sáng tạo đóng vai trò kết nối trường viện và doanh nghiệp trong thực hiện hỗ trợ thương mại hóa các kết quả nghiên cứu. Mô hình Viện nghiên cứu phát triển Thành phố sẽ được hoàn thiện để đóng vai trò kết nối trường viện, chuyên gia, nhà khoa học hợp tác nghiên cứu chính sách phát triển Thành phố.

Thành phố sẽ hỗ trợ hình thành mạng lưới các trung tâm chuyển giao công nghệ, các vườn ươm sáng tạo trong các trường đại học, đầu tư các phòng thí nghiệm tại trường đại học theo mô hình liên kết với Viện công nghệ tiên tiến và đổi mới sáng tạo. Thành phố tiếp tục đầu tư, khai thác hiệu quả các trung tâm ươm tạo doanh nghiệp công nghệ tại các trường đại học, Khu công nghệ cao, Khu nông nghiệp công nghệ cao, Công viên phần mềm Quang Trung để hình thành một hệ sinh thái khởi nghiệp bền vững.

Ông Nguyễn Việt Dũng cho biết, Sở Khoa học và Công nghệ đã tham mưu UBND Thành phố phê duyệt Đề án Hỗ trợ phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Thành phố giai đoạn 2021- 2025. Mục tiêu của Đề án là hỗ trợ phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của thành phố phát triển ngang tầm khu vực, từng bước trở thành nền tảng vững chắc hỗ trợ hoạt động đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất chất lượng, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, phát triển sản phẩm chủ lực của thành phố, góp phần nâng cao tỷ trọng đóng góp của yếu tố năng suất tổng hợp (TFP) vào GRDP hàng năm từ 40% trở lên.

“Thành phố tạo lập môi trường thuận lợi để thúc đẩy, hỗ trợ quá trình hình thành và phát triển loại hình doanh nghiệp có khả năng tăng trưởng nhanh dựa trên khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới. Hoàn thiện hệ thống pháp lý hỗ trợ hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo”, ông Nguyễn Việt Dũng chia sẻ.

Cùng với đầu tư của nhà nước, Thành phố sẽ kêu gọi huy động các nguồn lực xã hội để đầu tư hạ tầng khoa học và công nghệ, tăng cường trang thiết bị nghiên cứu, nâng cao hiệu quả hoạt động của các phòng thí nghiệm trọng điểm, phòng thí nghiệm chuyên ngành; phát triển các khu công nghệ cao, khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, khu công nghệ thông tin... để tạo bước phát triển mới.

Phó Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Hồ Hải khẳng định, Thành phố sẽ phát huy vai trò, tầm quan trọng của phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong quá trình xây dựng, phát triển thành phố trong giai đoạn mới. Các cấp ủy chính quyền luôn xác định đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, gắn các mục tiêu nhiệm vụ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo với các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của từng ngành và từng địa phương.