Không bán trực tiếp cho khách hàng Mỹ, các hãng xe Trung Quốc vẫn là mối đe dọa ngày một lớn đối với thị trường ô tô xứ cờ hoa

Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đang đặt ra mối đe dọa ngày càng tăng đối với các đối thủ đến từ Mỹ, ngay cả khi họ không bán trực tiếp cho người tiêu dùng tại xứ cờ hoa.

Doanh số bán xe do Trung Quốc sản xuất đang tăng với tốc độ đáng kinh ngạc ở châu Á, châu Âu và các quốc gia thuộc châu lục khác. Trung Quốc mới đây báo cáo xuất khẩu hơn 5 triệu xe vào năm 2023, vượt Nhật Bản trở thành nước dẫn đầu về xuất khẩu ô tô trên thế giới.

Sản lượng xe của Trung Quốc phần lớn đến từ các công ty thuộc sở hữu chính phủ, có uy tín như SAIC và Dongfeng, cùng những hãng xe như BYD, Nio. Sự vươn lên của các hãng xe Trung Quốc diễn ra trong bối cảnh xuất khẩu xe của Mỹ sụt giảm. Theo theo Cục Phân tích Kinh tế Hoa Kỳ, xuất khẩu ô tô của Mỹ vào năm 2022 đã giảm 25% so với mức đỉnh vào năm 2016.

Theo công ty tư vấn toàn cầu AlixPartners, Mỹ đứng thứ tư toàn cầu về xuất khẩu ô tô trước năm 2020 và tụt xuống vị trí thứ sáu thế giới vào năm ngoái.

Carlos Tavares, Giám đốc điều hành của hãng sản xuất ô tô Stellantis – công ty mẹ của Chrysler, cho biết: “Đối thủ cạnh tranh số 1 của tôi là các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc. Đây sẽ là một cuộc chiến lớn”.

Không chỉ về sản lượng xuất khẩu, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã đặt ra tiêu chuẩn mới về sản xuất và định giá xe. Họ đang tung ra các mẫu xe mới trong thời gian kỷ lục. Nhiều hãng đang sản xuất xe điện một cách hiệu quả và mang lại lợi nhuận.

Sự thống trị của BYD

Các chuyên gia ô tô đã chỉ ra BYD là một ví dụ điển hình về sự trỗi dậy của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc. Công ty được chính phủ Bắc Kinh hậu thuẫn năm ngoái đã vượt qua Tesla để trở thành nhà bán xe điện lớn nhất thế giới.

CEO của Tesla là Elon Musk cho biết các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh lớn nhất đối với công ty của ông.

Rhodium Group ước tính BYD đã nhận được khoảng 4,3 tỷ USD hỗ trợ của nhà nước từ năm 2015 đến năm 2020, theo The Economist. Bắc Kinh cũng đưa ra các khoản trợ cấp để khuyến khích người mua ô tô điện.

Xe điện giá rẻ của BYD cũng đã vượt ra ngoài biên giới. BYD Seagull, một chiếc xe điện nhỏ có giá khởi điểm khoảng 11.400 USD (270 triệu VND) – rẻ hơn đáng kể so với giá xe điện của Mỹ ở mức dưới 15.000 USD (368 triệu VND), ngay cả khi tính đến mức thuế 27,5% của Mỹ đối với hàng sản xuất tại Trung Quốc.

CEO của công ty tư vấn ô tô Caresoft Global là Mathew Vachaparampil ước tính BYD đang kiếm được 1.500 USD từ mỗi chiếc Seagull bán ra. Ít nhất, công ty vẫn sẽ hòa vốn.

Đáng chú ý, thị trường nước ngoài chiếm khoảng 10% trong tổng doanh số hơn 3 triệu chiếc của BYD vào năm 2023, tăng gấp đôi so với đầu năm, theo Bernstein.

Tăng trưởng toàn cầu

Được hậu thuẫn bởi chính quyền địa phương và liên bang, sự tăng trưởng của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc bắt đầu từ quê nhà khi chiếm thị phần từ các liên doanh giữa các nhà sản xuất ô tô trong nước và nước ngoài.

Ví dụ, thị phần của GM tại thị trường Trung Quốc, bao gồm cả các công ty liên doanh, đã giảm mạnh từ khoảng 15% năm 2015 xuống còn 8,6% vào cuối quý 3 năm ngoái.

“Những thương hiệu xe năng lượng mới này đang thống trị tại quê nhà Trung Quốc,” Mark Wakefield, đồng lãnh đạo toàn cầu về ô tô và công nghiệp tại AlixPartners, cho biết. “Chúng chiếm 26% thị phần vài năm trước, tăng lên tới hơn 50% vào năm 2022 và hướng tới mức 2/3 vào cuối thập kỷ này.”

Và sự tăng trưởng không dừng lại ở quê nhà. Wakefield cho biết các công ty Trung Quốc đã bắt đầu mở rộng sang Mexico, châu Âu và các nơi khác với các mẫu xe giá rẻ và xe điện.

Theo Liên minh châu Âu, các công ty Trung Quốc chiếm 8% doanh số bán xe chạy hoàn toàn bằng điện của châu Âu tính đến tháng 9 năm ngoái và có thể tăng thị phần lên 15% vào năm 2025. EU tin rằng giá xe điện Trung Quốc tại thị trường châu Âu đang thấp hơn khoảng 20% so với giá các mẫu xe trong khối sản xuất.

Tại Mexico, thị phần xe do Trung Quốc sản xuất với động cơ đốt trong đã tăng từ 0% lên 20% doanh số bán xe hạng nhẹ của nước này trong 6 năm qua, theo Dziczek của Fed Chicago.

Đến Mỹ

Trong nhiều thập kỷ, các công ty ô tô Trung Quốc từng nói rằng họ sẽ bắt đầu bán xe ở Mỹ dưới thương hiệu riêng của họ, nhưng chưa có hãng nào thành công.

Điều đó không có nghĩa là Trung Quốc không cạnh tranh được ở thị trường Mỹ. Ngoài các mối quan hệ về chuỗi cung ứng lớn, còn có một số thương hiệu ô tô thuộc sở hữu của các công ty Trung Quốc đang hoạt động tại Mỹ, chẳng hạn như Lotus, Volvo (bao gồm cả công ty con của Polestar) và nhà sản xuất xe điện nhỏ Karma.

Bên cạnh những rào cản pháp lý tiềm tàng và các biện pháp bảo hộ, một số người tin rằng các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc có thể thành công trong việc mở rộng sang thị trường Mỹ giống như cách Toyota Motor của Nhật Bản và Hyundai Motor của Hàn Quốc đã từng làm.

“Các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản đến Mỹ vào những năm 70,” Tavares của Stellantis nói. “Họ cần 50 năm để đạt được vị trí dẫn đầu thị trường với một số đối thủ. Tôi không thấy lý do nào khiến điều này không xảy ra với các hãng xe Trung Quốc”, ông nói.