Không chỉ là mệnh lệnh, lãi suất có thể giảm trên quy mô rộng

Sau phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 9 vừa qua, cùng nghị quyết vừa ban hành với nội dung đáng chú ý liên quan đến phấn đấu giảm lãi suất cho vay, các ngân hàng thương mại bắt đầu lên kế hoạch giảm lãi suất.

Vietcombank, VietinBank và BIDV đều công bố cho vay ngắn hạn với mức lãi suất tối đa chỉ 6%/năm đối với 5 lĩnh vực ưu tiên của Chính phủ: Phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn; thực hiện phương án, dự án sản xuất - kinh doanh hàng xuất khẩu; phục vụ sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp nhỏ và vừa; phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ; phục vụ sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao.

Các mức lãi suất giảm khá mạnh với bình quân khoảng 1% so với hiện nay, một số nhóm đối tượng được xem xét giảm sâu hơn. Đây là mặt bằng lãi suất cho vay thấp được nhóm "ông lớn" duy trì từ nay đến cuối năm để hỗ trợ tốt nhất cho doanh nghiệp, tập trung vào các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, các ngành nghề Chính phủ ưu tiên phát triển, góp phần quan trọng thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2016.

Trước đó, ở khối các ngân hàng cổ phần, HDBank cũng thông báo sẽ giảm lãi suất cho tất cả các khách hàng. Theo đó, khách hàng cá nhân vay mới, nhà băng này giảm lãi từ mức tối đa 11,5%/năm (lãi suất hiện hành) xuống 10,5%/năm. Khách hàng doanh nghiệp vay ngắn hạn lãi suất chỉ từ 6,5%/năm, trung và dài hạn cố định năm đầu tiên chỉ từ 9,69%/năm. Ngân hàng này cho biết sẽ dành hẳn 18.000 tỷ đồng để cho doanh nghiệp vay với lãi suất này.

Tiếp sau, LienVietPostBank cũng thông báo giảm lãi suất cho vay từ 1%/năm đến 1,5%/năm đối với các khoản vay ngắn hạn mới, ưu tiên các khoản cho vay hộ gia đình, hộ kinh doanh tại khu vực nông thôn và các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Trước đó, ngân hàng này đã hạ lãi suất huy động dưới 1 năm bằng mức hạ của 4 ngân hàng thương mại Nhà nước.

Việc tiếp tục giảm lãi suất cho vay lần này thể hiện nỗ lực của các ngân hàng trong việc nghiêm túc thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước, tạo điều kiện tối đa cho doanh nghiệp tiếp cận với nguồn vốn tín dụng ngân hàng cũng như các sản phẩm, dịch vụ đa dạng của ngân hàng hiện đại với chi phí hợp lý nhất.

Chính phủ đề nghị NHNN tiếp tục điều hành giữ ổn định mức lạm phát cơ bản dưới 2% như hiện nay; tiếp tục chỉ đạo bằng mọi biện pháp giảm lãi suất cho vay bằng việc cân đối nguồn vốn và sử dụng vốn, ổn định lãi suất huy động, tiết giảm chi phí hoạt động của ngân hàng.

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, tính đến ngày 20/9 huy động vốn tăng 12,02%, trong khi tăng trưởng tín dụng của nền kinh tế chỉ mới tăng 10,46%. Ủy ban giám sát tài chính quốc gia nhận định để đạt mục tiêu tăng trưởng cả năm 18-20%, tín dụng cần tăng nhanh hơn trong quý IV/2016.

Trong khi đó, theo số liệu thống kê, hiện tại vẫn có đến gần 70% doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn khó tiếp cận vốn vay ngân hàng. Như vậy, việc các ngân hàng đồng loạt giảm lãi suất được xem là giải pháp tối ưu để kích thích nhu cầu vay vốn sản xuất của doanh nghiệp lẫn nhu cầu vay vốn tiêu dùng của người dân trong thời điểm này.

Mặc dù số ngân hàng thương mại tuyên bố hạ lãi suất cho vay chưa nhiều và phần lớn tập trung ở các lĩnh vực ưu tiên, song có thể kỳ vọng đây là các động thái ban đầu, chuẩn bị cho việc hạ lãi suất diễn ra trên quy mô rộng hơn ở nhóm các ngân hàng thương mại.

Lãnh đạo một trong số những ngân hàng công bố hạ lãi suất cho biết các ngân hàng sẽ tạo một mặt bằng lãi suất mới cho thị trường. Hiện đang có nhiều yếu tố ủng hộ các ngân hàng giảm lãi suất.

"Xét góc độ vĩ mô, khả năng lạm phát giữ ở mức ổn định có tác động tích cực đến mặt bằng lãi suất. Trong khi đó, NHNN cũng đang điều hành rất nhịp nhàng thông qua tạo mặt bằng lãi suất liên ngân hàng ở mức thấp, thanh khoản trên hệ thống rất dồi dào… Đây là những điều kiện thuận lợi để các ngân hàng giữ được mặt bằng lãi suất ổn định hoặc giảm lãi suất", ông cho biết.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia kinh tế hiện vẫn còn nhiều khó khăn, rủi ro tiềm ẩn khiến việc hạ lãi suất cho vay đồng loạt ở các ngân hàng từ nay đến cuối năm diễn ra không suôn sẻ, trong đó có thể kể đến như biến động bất lợi về tỷ giá, lạm phát, quy mô nợ xấu...

"Chi phí huy động vốn đầu vào khó giảm, nên lãi suất cho vay không thể đi xuống như kỳ vọng của thị trường. Tuy nhiên, từ nay tới cuối năm, mặt bằng lãi suất cho vay khó có xu hướng giảm nhiều song cũng sẽ không chịu sức ép tăng lãi suất vào cuối năm như thông lệ mọi năm", một chuyên gia trong ngành nhận định.

Chưa kể, các ngân hàng lớn đang có thanh khoản dồi dào nhưng các ngân hàng nhỏ vẫn đang đứng trước áp lực phải chuẩn bị nguồn vốn để đáp ứng các tiêu chuẩn mới của Thông tư 06 về giảm dần vốn ngắn hạn từ mức 60% xuống còn 50%.