Không phải đồng tiền chung, đây có thể đáp án cho tham vọng phi đô la hoá của BRICS

Tại hội nghị thượng đỉnh BRICS tại Johannesburg vào tháng 8/2023, Brazil đã kêu gọi tạo ra một loại tiền tệ chung cho các quốc gia thành viên, làm dấy lên những tranh luận về phi đô la hoá.

Đây không phải là vấn đề mới. Trong những năm gần đây, nhiều quốc gia chuyển sang giao dịch bằng các loại tiền tệ khác ngoài đồng USD. Kể từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, sức mạnh của đồng USD có phần bị lung lay. Song, đồng bạc xanh vẫn chiếm đa số trong dự trữ ngoại hối toàn cầu.

Phi đô la hoá là quá trình giảm sự phụ thuộc đồng USD trong dự trữ, giao thương trong nền kinh tế toàn cầu. Một số quốc gia tìm cách phi đô la hoá để có thể duy trì kiểm soát tốt hơn chính sách tiền tệ của mình, hoặc giảm sự phục thuộc vào các chính sách của Mỹ.

Mặc dù Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva không chỉ rõ loại tiền tệ chung này là gì hoặc tạo ra thế nào, nhưng hầu hết các chuyên gia đều đồng ý rằng các lựa chọn thay thế sẽ nằm trong rổ tiền tệ của các quốc gia thành viên BRICS, hoặc sử dụng vàng làm chốt cho một loại tiền tệ tiềm năng, hoặc thậm chí là tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương.

Dù dưới hình thức nào, các chuyên gia đều đồng ý rằng sẽ khó tạo ra được một đồng tiền chung so sự khác biệt cả về kinh tế và chính trị giữa cả 5 thành viên BRICS.

Tại hội nghị thượng đỉnh BRICS, các nhà lãnh đạo ít nhắc đến lời kêu gọi của Brazil. Nhưng liệu ý tưởng về một loại tiền kỹ thuật số cho BRICS có khả thi không? Quả thật, để thực hiện điều này thì BRICS phải đối mặt với nhiều thách thức. Các quốc gia sẽ cần thành lập một liên minh ngân hàng và liên minh tài chính, đồng thời đạt được điểm chung trong kinh tế vĩ mô.

Theo Tiến sĩ Oriol Caudevilla, thành viên danh dự của Viện Luật Tài chính Quốc tế Châu Á, ý tưởng khả thi hơn là mỗi quốc gia thuộc BRICS sẽ ra mắt loại tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương riêng mình và hướng đến khả năng trao đổi, tương tác.

Tiến sĩ Caudevilla nảy ra ý tưởng này là vì một số dự án đã thử nghiệm khả năng tương tác của đồng tiền kỹ thuật số này. Ví dụ, Ngân hàng Thanh toán Quốc tế đã triển khai Dự án mBridge để khám phá cách kết nối các nền kinh tế thông qua các loại tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương. Các ngân hàng trung ương tham gia dự án bao gồm Thái Lan, Hồng Kông (Trung Quốc), Trung Quốc đại lục và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất. Mục đích dự án là xây dựng nền tảng chung cho thanh toán kỹ thuật số xuyên biên giới một cách hiệu quả.

Vì hầu hết các quốc gia trên thế giới vẫn chưa có loại tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương riêng mình, nên ý tưởng này vẫn chỉ là vấn đề của tương lai. Song Trung Quốc có thể đóng góp cho quá trình này. Vì quốc gia này đã cho ra mắt đồng nhân dân tệ kỹ thuật số. Điều này có thể thúc đẩy, mở đường cho các quốc gia khác áp dụng theo.

Tóm lại, Tiến sĩ Caudevilla nhận định xu hướng phi đô la hoá ngày càng gia tăng, nhưng hiện tại chưa phải là thời điểm chín muồi để tạo ra một loại tiền tệ chung cho BRICS.

Tham khảo SCMP