Kinh tế Việt Nam cần cảnh giác trước những bất ổn toàn cầu

Ngân hàng Thế giới vừa công bố bản cập nhật Tình hình Kinh tế vĩ mô Việt Nam tháng 6 năm 2023.

Sản xuất công nghiệp tiếp tục suy yếu

Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới, chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) chỉ tăng 0,1% (so với cùng kỳ) trong tháng 5 năm 2023, giảm từ mức 0,5% (so với cùng kỳ) trong tháng 4. IIP suy yếu phần lớn là do sản xuất bị thu hẹp trên diện rộng - bao gồm may mặc, giày dép, gỗ và giấy, điện tử, máy móc, xe có động cơ và đồ nội thất - phản ánh tình trạng xuất khẩu tiếp tục suy yếu.

Doanh thu bán lẻ tiếp tục tăng ở mức 11,5% (so với cùng kỳ) trong tháng 5 năm 2023, tương đương với tốc độ tăng trưởng trong hai tháng trước đó và so với giai đoạn trước đại dịch. Doanh thu bán hàng hóa được cải thiện từ 9,7% (so với cùng kỳ) trong tháng 4 lên 10,9% (so với cùng kỳ) trong tháng 5. Trong khi đó, tốc độ tăng trưởng doanh thu của dịch vụ giảm từ 19,2% (so cùng kỳ) trong tháng 4 xuống còn 7,6% (so với cùng kỳ) trong tháng 5.

Ngân hàng Thế giới cho biết, sự suy giảm này chủ yếu là do sự tăng trưởng chậm lại của các dịch vụ du lịch (40,3% so với cùng kỳ trong tháng 5, so với 86% so với cùng kỳ trong tháng 4) và dịch vụ khách sạn (12,1% so với cùng kỳ trong tháng 5, so với 21,1% so với cùng kỳ trong tháng 4). Khoảng 4,6 triệu lượt khách quốc tế đến Việt Nam kể từ tháng 1/2023, tăng 11,6% so với cùng kỳ 5 tháng năm 2022, nhưng thấp hơn 37% so với thời kỳ trước đại dịch.

Cũng theo báo cáo, mặc dù xuất khẩu hàng hóa đã tăng 4,3% trong tháng 5 so với tháng 4, nhưng vẫn thấp hơn 6% so với một năm trước do nhu cầu bên ngoài yếu. Hầu hết tất cả các lĩnh vực sản xuất chính tiếp tục bị thu hẹp xuất khẩu trong tháng 5.

Xuất khẩu hàng may mặc và giày dép (các ngành sản xuất thâm dụng lao động chính của Việt Nam) lần lượt giảm 16,7% và 5,4% (so với cùng kỳ), trong khi xuất khẩu máy tính, máy móc và điện thoại thông minh (các ngành sản xuất công nghệ chủ chốt của Việt Nam) tương ứng giảm 11,4%, 6,4% và 5,2% (so với cùng kỳ năm 2022).

Trong khi đó, nhập khẩu giảm 18,4% (so với cùng kỳ) trong tháng 5 năm 2023, so với mức giảm 23,1% (so với cùng kỳ) trong tháng 4, phản ánh nhu cầu đối với đầu vào nước ngoài của cả doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước tiếp tục giảm.

Sự sụt giảm chủ yếu là do nhập khẩu nguyên liệu dệt may giảm (-37,5%, so với cùng kỳ), điện tử và linh kiện máy tính (-10%, so với cùng kỳ), máy móc (-17,3%, so với cùng kỳ) và điện thoại thông minh (-56%, so với cùng kỳ). Sự sụt giảm liên tục của các yếu tố đầu vào nhập khẩu có thể cho thấy khu vực doanh nghiệp dự đoán hoạt động xuất khẩu sẽ còn suy yếu trong những tháng tới.

Bất ổn toàn cầu đang có tác động bất lợi đến nền kinh tế

Ngân hàng Thế giới cho biết, nhu cầu bên ngoài tiếp tục yếu và những bất ổn toàn cầu đang có tác động bất lợi đến nền kinh tế, dẫn đến xuất khẩu và nhập khẩu bị thu hẹp, và sản xuất công nghiệp chậm lại. Trong khi tiêu dùng trong nước (thể hiện qua doanh thu bán lẻ) vẫn khá vững và có thể so sánh với mức tăng trước đại dịch, tăng trưởng tín dụng tiếp tục chậm lại, phản ánh nhu cầu tín dụng yếu.

“Trường hợp điều kiện tài chính toàn cầu thắt chặt hơn, nhu cầu bên ngoài có thể suy yếu hơn nữa. Miền Bắc Việt Nam bắt đầu bị thiếu điện tiêu dùng và sản xuất vào cuối tháng 5, nếu không được giải quyết kịp thời có thể ảnh hưởng đến nền kinh tế”, Ngân hàng Thế giới cảnh báo.

Cũng theo Ngân hàng Thế giới, khi lạm phát có dấu hiệu giảm dần, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã nới lỏng các chính sách tiền tệ để hỗ trợ nền kinh tế. Tuy nhiên, cơ quan điều hành chính sách tiền tệ sẽ cần theo dõi chặt chẽ sự khác biệt trong xu hướng điều hành chính sách tiền tệ của Việt Nam so với các nước khác, điều mà có thể tạo ra áp lực lên dòng vốn và tỷ giá.

Đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công (bao gồm cả các Chương trình mục tiêu quốc gia) sẽ hỗ trợ tổng cầu và tăng trưởng kinh tế trong ngắn hạn. Đồng thời, ưu tiên đầu tư vào công nghệ kỹ thuật số và công nghệ xanh, cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực sẽ giúp thúc đẩy sự phát triển bền vững lâu dài.

“Trong khi hoạt động xuất khẩu chế biến, chế tạo chậm lại và việc làm trong lĩnh vực sản xuất bị ảnh hưởng, điều quan trọng là phải nhanh chóng xác định và hỗ trợ những người lao động và các hộ gia đình bị ảnh hưởng thông qua hệ thống bảo trợ xã hội. Hợp lý hóa các thủ tục hành chính và loại bỏ các rào cản pháp lý sẽ giúp thúc đẩy các hoạt động kinh doanh và đầu tư cần thiết cho tăng trưởng kinh tế”, Ngân hàng Thế giới khuyến nghị.