Lãi suất khó có điều chỉnh

Theo đánh giá tại Báo cáo Thị trường tài chính tiền tệ Việt Nam tháng 10/2018 của SSI, lãi suất VND trên thị trường liên ngân hàng sau một thời gian tương đối bình ổn đã tăng lên trên 4,5%. Trong đó, lãi suất qua đêm tăng mạnh nhất, đạt đỉnh 4,533%, tăng 1,93% so với cuối tháng 9.

Việc lãi suất trên thị trường liên ngân hàng tăng nhanh được giới chuyên môn nhận định là do thanh khoản của các ngân hàng trở nên eo hẹp hơn. Tuy nhiên, TS. Lê Xuân Nghĩa – thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia cho rằng, thanh khoản của các ngân hàng vẫn đang ở mức ổn định. Theo đánh giá của ông, chưa giai đoạn nào ngân hàng có thanh khoản vững như giai đoạn này. Mặc dù lãi suất trên thị trường liên ngân hàng có dao động, nhưng biến động không quá lớn, mà chỉ diễn ra theo chu kỳ. Theo đó, giai đoạn cuối năm nhu cầu vay vốn của khách hàng nhiều hơn, ngân hàng sẽ phải sử dụng vốn cho vay nhiều và đương nhiên thanh khoản không được dư dả như những tháng trước.

Ngoài lý do trên, TS. Lê Xuân Nghĩa cho biết thêm, thời gian gần đây nhiều DN chuyển sang vay tiền đồng hơn do lo ngại tỷ giá tăng, khiến nhu cầu tiền đồng càng tăng cao hơn.

Đồng tình với quan điểm này, một chuyên gia khác bổ sung, hiện tỷ giá vẫn đang chịu nhiều áp lực do đồng USD trên thế giới đang có xu hướng tăng cao trước kỳ vọng Fed sẽ tiếp tục tăng lãi suất thêm 1 lần nữa vào cuối năm và 3 lần trong năm 2019. Để giảm bớt áp lực lên tỷ giá, cần phải duy trì lãi suất VND chênh lệch ở một mức độ nhất định so với lãi suất USD.

Câu hỏi đặt ra, liệu việc lãi suất trên thị trường liên ngân hàng tăng có tác động đến lãi suất trên thị trường 1 không. Theo nhận định của một chuyên gia ngân hàng thì nếu kéo dài cũng có thể tác động nhất định lên lãi suất trên thị trường 1 nhất là về tâm lý kỳ vọng. Tuy nhiên, thường lãi suất liên ngân hàng chỉ biến động trong thời gian ngắn và khi có sự “can thiệp” của NHNN sẽ giảm nhanh trở lại.

Thực tế hồi cuối tháng 8 lãi suất liên ngân hàng cũng vượt 4%/năm sau đó giảm dần, đến đầu tháng 10/2018 lãi suất liên ngân hàng lại giảm xuống chỉ còn hơn 2%/năm và bắt đầu tăng nhanh từ cuối tháng 10 đến nay. Vì thế không đáng lo về diễn biến trên thị trường liên ngân hàng. Thậm chí, theo nhận định của SSI trong bối cảnh hiện nay, động thái lãi suất liên ngân hàng tăng lại có tác động tích cực nhất định đến thị trường.

“Sự ổn định của lãi suất USD khiến cho chênh lệch lãi suất giữa USD và VND tiếp tục được giãn rộng lên mức 2,37%, hỗ trợ phần nào cho sự ổn định tỷ giá”, SSI nhận định.

Trên thị trường 1, cách đây vài tháng, một số ngân hàng đã rục rịch điều chỉnh tăng lãi suất huy động ở cả kỳ ngắn hạn, trung, dài hạn. Tuy nhiên từ đó đến nay dù bước vào tháng cao điểm huy động vốn, nhưng cũng chỉ thêm rất ít ngân hàng điều chỉnh tăng lãi suất chứ không phải tất cả các ngân hàng đều có động thái này.

Việc không tạo ra làn sóng tăng lãi suất, theo nhìn nhận của TS. Nghĩa, là do thanh khoản của hệ thống ngân hàng hiện đang rất vững nên dù có những thời điểm trong năm một số ngân hàng điều chỉnh tăng lãi suất trên thị trường 1 cũng không tạo ra cuộc chạy đua lãi suất như trước đây.

Có được kết quả này, bên cạnh việc các ngân hàng chủ động quản lý thanh khoản, NHNN đã kịp thời có những biện pháp can thiệp thị trường đáp ứng nhu cầu thanh khoản cao của hệ thống ngân hàng. Theo thống kê của SSI, trong tháng 10, NHNN cho vay OMO lên tới 44.544 tỷ đồng – mức cao nhất trong những tháng từ đầu năm 2018 đến nay. Về tín phiếu, chỉ có 15.170 tỷ đồng được phát hành trong khi có tới 62.691 tỷ đồng đáo hạn. Tính chung cả tháng 10/2018, NHNN đã bơm ròng 92.065 tỷ đồng. “Lần đầu tiên kể từ tháng 2/2018, khối lượng OMO lưu hành đã vượt khối lượng tín phiếu, đánh dấu sự trở lại của thời kỳ bơm tiền sau một thời gian dài NHNN hút tiền thông qua phát hành tín phiếu khối lượng lớn”, SSI nhận định.

Động thái bơm mạnh tiền qua kênh OMO của NHNN được giới chuyên gia đánh giá là phù hợp trong giai đoạn này. “NHNN đang điều hòa cung tiền khá hợp lý, một mặt vẫn bơm ròng tiền vào trong lưu thông để giữ ổn định, hỗ trợ thanh khoản, giảm sức ép tăng lãi suất cho các ngân hàng. Mặt khác, NHNN vẫn rất dè chừng hút tiền về để đảm bảo lượng tiền đưa vào lưu thông không quá lớn ảnh hưởng đến lạm phát”, một chuyên gia bình luận.

Ngoài hỗ trợ thanh khoản của NHNN, bản thân các NHTM cũng đang cố gắng thực hiện các giải pháp để giữ mặt bằng lãi suất. Tổng giám đốc một NHTMCP trong TP. Hồ Chí Minh cho biết, mặc dù điều chỉnh tăng nhẹ lãi suất huy động, nhưng ngân hàng không tăng lãi suất cho vay mà sẽ tiếp tục giữ ổn định từ nay đến cuối năm. Theo đó, ngân hàng sẽ tiết giảm chi phí hoạt động khác để bù đắp vào khoản chi phí lãi suất huy động tăng.

Trao đổi với phóng viên, nhiều ngân hàng cũng khẳng định, chưa có kế hoạch tăng lãi suất cho vay, nhất là lãi suất cho vay đối với các nhóm lĩnh vực ưu tiên, nhóm sản xuất kinh doanh được giữ ổn định để tránh làm biến động giá cả hàng hóa dịp Tết 2019 sắp tới. Thậm chí nếu điều kiện cho phép, ngân hàng sẽ tính toán giảm lãi suất cho vay ở một số lĩnh vực ưu tiên.

Lúc này, theo quan điểm của một thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia không nên đặt nặng vấn đề giảm lãi suất, quan trọng là giữ ổn định kinh tế vĩ mô, cũng như giá trị đồng VND. “Dù các ngân hàng có giữ được lãi suất hay điều chỉnh lên một chút, đều chấp nhận được trong bối cảnh kinh tế thế giới đầy biến động, áp lực lạm phát gia tăng…”, vị này nhấn mạnh. SSI cũng chung quan điểm khi nhận định, mùa cao điểm cuối năm cộng hưởng với nhu cầu bảo vệ VND trong bối cảnh CNY tiếp tục mất giá nên xu hướng lãi suất VND trong những tháng tới sẽ khó giảm.