Lần đầu tiên ở Việt Nam: Phẫu thuật thay xương bả vai cho bệnh nhi nhỏ tuổi nhất

Với việc phẫu thuật thay xương bả vai toàn bộ bằng vật liệu PEEK với công nghệ in 3D cho bệnh nhi nam 12 tuổi, cậu bé này đã trở thành bệnh nhân nhỏ tuổi nhất Việt Nam thực hiện cuộc phẫu thuật này.

Ung thư xương bả vai khá hiếm gặp nhưng lại là thách thức rất lớn với các bác sỹ trong điều trị, không chỉ đơn thuần là điều trị ung thư cắt bỏ khối u triệt để mà còn phục hồi hoặc thay thế các phần chi thể đảm bảo chức năng vô cùng quan trọng của xương bả vai trong vận động khớp vai, thẩm mỹ cơ thể và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Sự hiếm gặp của tổn thương u xương bả vai kèm theo cấu trúc phức tạp về giải phẫu và chức năng làm cho việc cân nhắc tạo hình lại xương bả vai cho các bệnh nhân ung thư đôi khi đi vào bế tắc và không có giải pháp.

Trên thế giới, việc tạo hình xương bả vai được thực hiện từ khá lâu và một điểm thú vị là các thiết kế cũng khá đa dạng, điều đó phản ánh thực tế là không có thiết kế nào chuẩn mà tuỳ biến theo các tính toán của các bác sỹ.

Tại châu Á, có khoảng hơn 10 ca được thay thế xương bả vai nhân tạo sau mổ cắt bỏ xương bả vai do ung thư trong đó có 1 ca được thực hiện thành công tại Việt nam đầu năm 2020.

Sự khó khăn cho phẫu thuật là xương bả vai nhân tạo không sẵn có do cấu trúc giải phẫu mỗi người khác nhau vì vậy phẫu thuật phục hồi lại đòi hỏi việc sản xuất riêng theo thông số của bệnh nhân mà khả năng ở Việt Nam trước đây chưa thể đáp ứng ngay được.

Sau khi ca đầu tiên thay toàn bộ xương bả vai bằng vật liệu PEEK với công nghệ 3D và công bố trên Y văn tháng 9 năm 2018 cho 1 bệnh nhân 16 tuổi được thực hiện ở Trung Quốc.

Cho tới ngày 17/8/2020, tại Bệnh viện K Tân Triều, Việt Nam bệnh nhân 12 tuổi bị ung thư xương bả vai được thực hiện phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ xương bả vai và thay thế bằng xương bả vai nhân tạo bằng vật liệu PEEK in bằng công nghệ 3D được sản xuất hoàn toàn trong nước. Đây là ca thứ 2 trên thế giới áp dụng công nghệ này.

Bệnh nhân là cậu bé 12 tuổi, xuất hiện đau âm ỉ vai trái, sưng nhẹ vai trái từ 1/2020. Khi đi khám được phát hiện u xương vai. Sau đó cậu đến khám tại bệnh viện K, kết quả chi tiết hơn là có khối sưng nề vùng vai trái, ấn đau tại chỗ, hạn chế vận động vai trái do đau. Sau khi sinh thiết ngày 14/2/2020 cho thấy giải phẫu bệnh là: u nguyên bào thần kinh loại kém biệt hoá.

Trên cộng hưởng từ phát hiện khối ngấm thuốc mạnh, mất liên tục bỏ xương, xâm lấn phần mềm lân cận, kích thước 5 x 10 cm.

Kết quả xạ hình xương: chưa phát hiện tổn thương di căn xa.

Cậu bé được chuyển về khoa Nhi điều trị hoá chất 4 chu kì. Sau điều trị khối u co nhỏ, cậu đã đỡ đau, vận động vai tốt và được xếp lịch phẫu thuật ngày 17/8.

Ca mổ được thực hiện bởi PGS.TS Trần Trung Dũng và ekip các bác sỹ Trung tâm Phẫu thuật Khớp và Y học thể thao Bệnh viện Tâm Anh và các bác sỹ bệnh viện K thực hiện với việc cắt bỏ toàn bộ xương bả vai và khối u và thay thế bằng xương bả vai nhân tạo được in 3D với vật liệu PEEK.

Ngay ngày thứ nhất sau mổ, BN đã ngồi dậy, vận động vai thụ động nhẹ nhàng theo hướng dẫn. Tiến triển các ngày sau mổ thuận lợi, không có biểu hiện nhiễm trùng, biên độ vận động cải thiện dần.

Giáo sư Trịnh Bình, Viện trưởng Viện nghiên cứu vật liệu y sinh, công ty cổ phần công nghệ y sinh Ngọc Bảo cho biết: "Vật liệu PEEK được sử dụng từ những năm cuối của thập kỷ 70 và đến năm 1997 thì chính thức được FDA Mỹ cấp phép sử dụng như 1 vật liệu sinh học sử dụng trong y học với hàng loạt các ứng dụng như nẹp, vít, đoạn xương nhân tạo, khớp nhân tạo, mảnh vá hộp sọ, đốt sống nhân tạo... với những ưu điểm như độ cứng, độ đàn hồi, trọng lượng tương tự như xương người; và quan trọng hơn nữa, với nhiệt độ nóng chảy của PEEK vào khoảng 400 độ C nên khả năng in 3D dễ phổ biến và đạt hiệu quả cao."

PGS.TS Trần Trung Dũng, giảng viên trường Đại Học Y Hà Nội, Giám đốc Trung tâm Phẫu thuật Khớp và Y học thể thao, Bệnh viện Tâm Anh cho biết thêm: "Kết quả bước đầu khả quan với các yêu cầu về giải phẫu và thẩm mỹ cũng như chức năng."

Như vậy, cùng với việc tạo hình các đoạn xương, sự phát triển vượt bậc về công nghệ 3D trong Y học đã, đang và sẽ đáp ứng hiệu quả nhu cầu của người bệnh tại Việt Nam với chất lượng và chi phí phù hợp nhất và quan trọng hơn là tạo nên sự sẵn có của sản phẩm giúp cho việc can thiệp cho bệnh nhân sớm nhất là bệnh nhân ung thư khi thời gian can thiệp sớm được coi như vàng.

Tại Việt Nam, năm 2012, vật liệu PEEK chính thức được Bộ Y tế cấp phép sử dụng như 1 vật liệu dùng trong lĩnh vực y sinh.

Công nghệ in 3D với vật liệu PEEK đã được Viện thực hiện với nhiều sản phẩm khác nhau như mảnh ghép hộp sọ, lồi cầu xương hàm dưới, các mảnh ghép cho vùng hàm mặt tuy nhiên đây là lần đầu tiên công ty thực hiện 1 sản phẩm giải phẫu hoàn chỉnh với độ phức tạp của thiết kế và yêu cầu của độ chính xác cao hơn rất nhiều.

Việt Nam đã làm chủ công nghệ in 3D để tạo ra các sản phẩm từ vật liệu sinh học phục vụ cho phẫu thuật tạo hình xương khớp.