Lập trung tâm dữ liệu ‘soi' doanh nghiệp gian lận hoá đơn

Tổng cục Thuế cho biết, sau 1 năm triển khai hệ thống hoá đơn điện tử trên cả nước, đến nay có 4 tỷ hóa đơn đã được phát hành. Qua theo dõi, ngành thuế phát hiện một số tổ chức, cá nhân gian lận trong việc phát hành, sử dụng hoá đơn điện tử nhằm chiếm đoạt tiền thuế. Vì vậy, Tổng cục Thuế triển khai Trung tâm Cơ sở dữ liệu hoá đơn điện tử. Trung tâm này có chức năng phân tích dữ liệu, phục vụ công tác quản lý rủi ro về hoá đơn điện tử trong toàn ngành thuế.

Theo đó, trung tâm sẽ tự động đối chiếu giữa tờ khai thuế theo nghĩa vụ phát sinh và số hoá đơn điện tử đã lập. Sau đối chiếu, hệ thống sẽ lập danh sách người nộp thuế có số liệu chênh lệch giữa giá trị kê khai và giá trị thực tế trên hóa đơn đã lập.

Với người nộp thuế trong danh sách này, cơ quan thuế sẽ kiểm tra tại bàn, thanh tra, kiểm tra tại trụ sở người nộp thuế. Trường hợp cần thiết, cơ quan thuế chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra hành vi gian lận (nếu có).

Hàng tháng, hệ thống tự động của cơ quan thuế sẽ đánh giá dữ liệu như hóa đơn điện tử mua vào bán ra, hoặc so sánh đánh giá dữ liệu hóa đơn để tìm sự tăng giảm đột biến.

Nhằm ngăn việc gian lận hoàn thuế qua xuất khẩu (bằng cách nâng khống giá hàng hóa xuất khẩu gấp hàng chục lần), ngành thuế áp dụng công nghệ mạng Bayes. Theo đó, sẽ thiết lập được chuỗi doanh nghiệp phát sinh giao dịch mua bán cùng mặt hàng. Trên cơ sở chuỗi giao dịch này, cơ quan thuế truy được nguồn gốc của hàng hóa và giá trị gia tăng giữa các khâu.

“Trên cơ sở phân tích dữ liệu, cơ quan thuế tìm chuỗi có đặc điểm bất thường như: có nút đầu và nút cuối trùng nhau; chuỗi chỉ có mua, không có bán; chuỗi có nhiều doanh nghiệp bỏ địa điểm kinh doanh… Từ đó, ngành thuế tìm ra đầu mối nghi ngờ có hành vi mua bán hóa đơn bất hợp pháp. Với chuỗi nghi ngờ, cơ quan thuế bổ sung vào kế hoạch thanh tra, kiểm tra”, Tổng cục Thuế cho biết.

Ông Mai Xuân Thành - Quyền Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế - cho biết, việc thành lập Trung tâm Cơ sở dữ liệu hoá đơn điện tử giúp cơ quan thuế đẩy mạnh áp dụng phân tích dữ liệu lớn (big data) và trí tuệ nhân tạo (AI) để quản lý thuế, quản lý hóa đơn góp phần kiểm soát, phát hiện nhanh người nộp thuế gian lận về hóa đơn.