Lấy đâu 230.000 tỷ xây đường bộ cao tốc Bắc - Nam?

Vì sao là 230.000 tỷ?

Bộ Giao thông vận tải vừa trình Chính phủ đề án đầu tư tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông đoạn Hà Nội - TP.HCM với tổng chiều dài 1.372 km.

Bộ này cho biết, hiện đang triển khai một số dự án cao tốc, dự kiến đến năm 2020 sẽ đưa vào khai thác 470 km. Do vậy, để thông toàn tuyến cao tốc Bắc - Nam dài khoảng 1.800 km, sẽ phải đầu tư thêm 1.372 km từ nay đến 2020.

Dự án sẽ được thực hiện theo hình thức BOT có sự tham gia hỗ trợ đầu tư của Nhà nước. Trong đó, các đoạn có dự báo nhu cầu vận tải đến năm 2030 trên 30.000 - 35.000 xe/ngày đêm sẽ đầu tư với quy mô cao tốc 4 làn xe hoàn chỉnh, nền đường rộng tối thiểu 22m, các đoạn có nhu cầu vận tải thấp hơn sẽ phân kỳ đầu tư 4 làn xe hạn chế với nền đường rộng 17m.

Phương án này có kinh phí đầu tư khoảng 229.800 tỷ đồng, nhà đầu tư huy động khoảng 136.300 tỷ đồng và Nhà nước hỗ trợ 93.500 tỷ đồng (chiếm tỷ lệ 40%).

Bộ Giao thông vận tải khẳng định, đây là phương án có chi phí thấp nhất so với các phương án khác và đáp ứng được nhu cầu vận tải trong thời gian đến năm 2030, đồng thời thuận lợi cho công tác quản lý quỹ đất và hạn chế chi phí giải phóng mặt bằng.

Trao đổi với báo chí, Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Nhật cho biết: Quốc lộ 1 không thể mở rộng thêm. Còn nếu xây đường sắt tốc độ cao đoạn Hà Nội - TP.HCM, kinh phí đầu tư toàn tuyến vào khoảng 55 tỷ USD, cao gấp khoảng 4 lần tuyến đường bộ cao tốc 4 làn xe hoàn chỉnh.

"Hơn nữa, việc xây dựng và khai thác tuyến đường sắt tốc độ cao Hà Nội - TP.HCM sẽ phải thực hiện trong thời gian dài khoảng 10 - 15 năm, công nghệ trong nước chưa làm chủ được, phải dựa vào nước ngoài, trong khi đó việc xây dựng đường bộ cao tốc chúng ta có thể dựa vào nội lực trong nước", ông Nhật nói.

Ông Nhật khẳng định, việc lựa chọn đầu tư tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông đoạn Hà Nội - TP.HCM trong giai đoạn trung hạn 2016 - 2020 hiện rất cấp bách.

Có quá sức?

Liên quan đến dự án trên, Bộ Tài chính cho biết, số vốn ngân sách Nhà nước (NSNN) hỗ trợ lên tới 93.534 tỷ đồng (tương đương 2% GDP) là rất lớn so với kế hoạch đầu tư công trung hạn đang được xây dựng và chưa phù hợp với quy định của Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách Nhà nước (2015).

Theo Bộ Tài chính, khung dự kiến tài chính - ngân sách đã được xây dựng với các yếu tố rất sát mức trần (như tỉ lệ nợ công, khả năng thu, cân đối chi, mức bội chi...) nên việc huy động thêm các nguồn lực (huy động nguồn vốn trái phiếu chính phủ, ODA, vay ưu đãi) là không khả thi.

Cũng theo Bộ Tài chính, trường hợp không cân đối được nguồn vốn NSNN như dự kiến trong đề án thì phải nghiên cứu lùi thời điểm thực hiện.

Về vấn đề này, Thứ trưởng Nguyễn Nhật cho biết, các dự án trên tuyến cao tốc Bắc - Nam có kinh phí đầu tư rất lớn, nếu chỉ thu phí các phương tiện sẽ không thể hoàn vốn đầu tư, để dự án khả thi về mặt tài chính, bắt buộc phải có phần hỗ trợ của Nhà nước.

Ông Nhật khẳng định, đây là điều kiện tiên quyết để đảm bảo khả năng thu hút được các nhà đầu tư tham gia đầu tư dự án. Vì vậy, Bộ đã kiến nghị Chính phủ bổ sung vốn ngân sách nhà nước trong kế hoạch đầu tư công trung hạn 2016-2020 bao gồm: trái phiếu Chính phủ, vốn vay ưu đãi nước ngoài, ngân sách nhà nước tham gia như là phần vốn góp để đầu tư các tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông.

Với tổng số vốn Nhà nước tham gia đầu tư khoảng 93.534 tỷ đồng, Bộ Giao thông vận tải đã tính toán và đưa ra phương án dự kiến về cơ cấu hỗ trợ của nguồn vốn Nhà nước, trong đó, chi phí giải phóng mặt bằng khoảng 24.772 tỷ đồng; Chi phí tư vấn, quản lý dự án và chi phí khác khoảng 18.214 tỷ đồng; Chi phí hỗ trợ xây lắp khoảng 34.692 tỷ đồng và chi phí dự phòng khoảng 15.866 tỷ đồng.