Lĩnh vực “ngân hàng bóng tối” ở Trung Quốc gặp trục trặc: Những câu hỏi lớn

Trong nhiều năm qua, các nhà quản lý Trung Quốc đã nỗ lực tìm cách kiểm soát ngành công nghiệp ủy thác trị giá 2,9 nghìn tỷ USD của nước này – một phần của lĩnh vực ngân hàng bóng tối (shadow banking) vốn mang lại lợi nhuận cao gấp nhiều so với gửi tiền vào ngân hàng thông thường nhưng ẩn chứa nhiều rủi ro.

Và lĩnh vực này đang nhận được sự quan tâm rất lớn. Trong tháng 8, một công ty ủy thác có liên kết với gã khổng lồ tài chính Zhongzhi Enterprise Group Co. bị cáo buộc lỡ hạn thanh toán. Điều này xảy ra vào thời điểm nhạy cảm, khi các nhà đầu tư đã bày tỏ lo lắng về sức khỏe của nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới.

Những công ty ủy thác là gì?

Chúng là những công ty được quản lý lỏng lẻo, tập hợp tiền tiết kiệm của các hộ gia đình để cho vay và đầu tư vào bất động sản, cổ phiếu, trái phiếu và hàng hóa. Không có loại hình công ty tài chính nào khác ở Trung Quốc hiện diện trong tất cả các lĩnh vực này. Các công ty ủy thác từng được coi là nơi trú ẩn an toàn với những người Trung Quốc giàu có để đặt tiền và thu về những khoản lợi nhuận khổng lồ.

Tuy nhiên, các công ty ủy thác đã vỡ nợ đối với các sản phẩm đầu tư trị giá hàng tỷ USD trong những năm gần đây và ngành này đã giảm khoảng 20% so với mức đỉnh năm 2017 – thời điểm các cơ quan quản lý Trung Quốc thực hiệ kiểm soát chặt chẽ các hoạt động của ngân hàng bóng tối.

Zhongzhi là doanh nghiệp như thế nào?

Đây là một gã khổng lồ trong lĩnh vực ngân hàng bóng tối, có lợi ích trong các công ty ủy thác, quản lý tài sản và đầu tư tư nhân. Công ty này có trụ sở tại Bắc Kinh, Trung Quốc, được thành lập năm 1995 bởi Xie Zhikun. Trải qua hơn 2 thập niên, công ty này đã là một đế chế tài chính khổng lồ.

Xie qua đời năm 2021 vì một cơn đau tim – thời điểm đại dịch Covid-19 đã tạo ra những biến động to lớn ở thị trường tài chính Trung Quốc và thế giới.

Hiện tại, Zhangzhi quản lý khoảng 138 tỷ USD tài sản. Một trong những khoản đầu tư quan trọng nhất của họ là 33% cổ phần Zhongrong Trust, công ty có 270 sản phẩm đầu tư với tổng giá trị 39,5 tỷ tệ dự kiến đáo hạn trong năm nay. Lợi tức trung bình của các sản phẩm đầu tư này lên tới 6,88%, cao hơn nhiều so với lãi gửi tiết kiệm trung bình mà các ngân hàng Trung Quốc trả là 1,5%.

Xảy ra vấn đề gì với Zhongzhi and Zhongrong?

Đã có 3 công ty thông báo hôm 11/8 rằng họ không nhận được các khoản thanh toán cho các sản phâm được phát hành bởi các công ty liên kết với Zhongzhi, bao gồm cả Zhongrong. Trong khi đó, Zhongrong gần như không tiết lộ gì nhiều về tình hình của mình cho công chúng ngoại trừ bác bỏ tính xác thực của một bức thư được lan truyền trên mạng xã hội, nói về việc công ty không còn khả năng hoạt động. Công ty cho biết họ đã trình báo vụ việc với chính quyền.

Trong bức thư chưa được xác thực mà Zhongrong bác bỏ, một người tự xưng là nhà quản lý tài sản tại Zhongzhi đã xin lỗi khách hàng, nói rằng công ty quản lý tài sản của tập đoàn đã quyết định trì hoãn thanh toán cho tất cả các sản phẩm kể từ giữa tháng 7. Theo bức thư, vụ việc liên quan đến hơn 150.000 nhà đầu tư với các khoản đầu tư chưa thanh toán có tổng giá trị 230 tỷ tệ. Chứng khoán Trung Quốc sụt giảm và động nhân dân tệ mất giá xuống mức thấp nhất trong năm nay.

Các nguồn thạo tin cho biết, Cục Quản lý Tài chính Quốc gia, cơ quan quản lý các ngân hàng Trung Quốc, đã thành lập một đội chuyên trách để đánh giá nợ tồn đọng và rủi ro tại Zhongrong. Nguồn tin nói rằng cơ quan quản lý đã yêu cầu Zhongrong báo cáo kế hoạch thanh toán trong tương lai cũng như thống kê các tài sản hiện có có thể được xử lý để đối phó với cuộc khủng hoảng thanh khoản.

Vì sao điều này đáng quan tâm?

Trung Quốc đang nỗ lực hỗ trợ nền kinh tế trong bối cảnh nhiều nhà đầu tư lo ngại về tốc độ phục hồi của nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới hậu Covid-19 cũng như những vấn đề dai dẳng trong lĩnh vực bất động sản. Hiện tại, các khoản vay mà các ngân hàng của Trung Quốc gia hạn đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2009 vào tháng 7 vừa qua, một dấu hiệu cho thấy nhu cầu của doanh nghiệp và người tiêu dùng đang suy yếu.

Trong khi đó, thêm một gã khổng lồ trong lĩnh bất động sản của Trung Quốc là Country Garden Holdings Co. đang đối mặt với nguy cơ vỡ nợ, giống với những gì từng xảy ra với Evergrande vài năm trước.

Nếu xảy ra với vấn đề với Zhongzhi, người ta lo ngại lĩnh vực này không được chuẩn bị đầy đủ để đối phó với biến cố. Hậu quả là nó có thể lây lan sang các lĩnh vực khác và gây ra những hậu quả to lớn hơn.

Tham khảo: Bloomberg