Lo ngại việc cấp phép mỏ khoáng sản 'rộng cửa' xin - cho

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam ( VCCI ) VCCI vừa có văn bản gửi Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội góp ý vào dự thảo Luật Địa chất và Khoáng sản.

Trong văn bản góp ý, VCCI lo ngại quy định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản sẽ tạo không gian rất rộng để cho hình thức xin - cho. Cơ quan này dẫn chứng báo cáo tổng kết 10 năm thi hành Luật Khoáng sản 2010 của Bộ Tài nguyên và Môi trường, chỉ có 6 giấy phép được cấp theo hình thức đấu giá trên tổng số 421 giấy phép khai thác khoáng sản do bộ này cấp, chiếm tỷ lệ 1,4%.

Đối với các giấy phép do UBND cấp tỉnh cấp, có 394 trên tổng số 4279 giấy phép được cấp theo hình thức đấu giá, chiếm tỷ lệ 9.2%. Tỷ lệ rất thấp cho thấy đa số các mỏ khoáng sản vẫn được cấp phép theo hình thức xin - cho.

Dự thảo còn quy định các khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản (nếu khoáng sản đã được quy hoạch là nguồn nguyên liệu cho các dự án chế biến ra sản phẩm công nghiệp).

Theo VCCI, quy định này có nội hàm rất lớn, bao trùm nhiều loại khoáng sản quan trọng, đặc biệt là nhóm khoáng sản kim loại như quặng bauxite, quặng titan, quặng sắt… Đây đều là những loại khoáng sản còn nhiều tiềm năng khai thác , giá trị thương mại lớn. Khi đó, các mỏ này đều có thể chuyển thành cơ chế không đấu giá, tiếp tục thực hiện cơ chế xin - cho.

Trong khi đó, hiệu quả của công tác đấu giá đã được ghi nhận trên thực tế. Giá trúng đấu giá của 6 giấy phép do Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp cao hơn giá khởi điểm 76%. Như vậy, nếu mở rộng các trường hợp đấu giá, VCCI cho rằng lợi ích rất lớn cho ngân sách sẽ rất lớn, đồng thời tạo môi trường kinh doanh minh bạch, lành mạnh cho doanh nghiệp.

Do vậy, VCCI đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu, cân nhắc quy định theo hướng tất cả các quyền khai thác khoáng sản phải được cấp thông qua đấu giá (hoặc đấu thầu).

Liên quan vấn đề tài chính, theo VCCI, thời gian qua, lĩnh vực khoáng sản của Việt Nam không thu hút được các dự án đầu tư lớn, bài bản. Luật pháp chưa có được cơ chế bảo hộ thích đáng đối với doanh nghiệp đầu tư dự án quy mô lớn, thời gian thu hồi vốn kéo dài.

Theo phản ánh của doanh nghiệp, một trong những nguyên nhân lớn nhất hạn chế đầu tư lớn trong lĩnh vực khoáng sản là rủi ro chính sách. Sự thay đổi chính sách thường xuyên, liên tục theo chiều hướng bất lợi đối với các dự án khoáng sản đã đi vào hoạt động đã tác động rất tiêu cực đến môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam.

"Có doanh nghiệp phản ánh tình trạng các nghĩa vụ tài chính đối với ngân sách đã tăng gấp gần ba lần so với các quy định vào thời điểm cấp giấy phép khai thác khoáng sản, như tăng thuế tài nguyên, tiền cấp quyền khai thác khoáng sản , phí bảo vệ môi trường đối với khai thác khoáng sản, thuế xuất khẩu khoáng sản", VCCI phản ánh.

Trước tình hình này, VCCI đề nghị nghiên cứu bổ sung cơ chế bảo đảm đầu tư đối với các dự án khoáng sản lớn. Nhà nước đảm bảo ổn định môi trường đầu tư về các nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp với ngân sách. Trong trường hợp pháp luật có sự thay đổi, nhà đầu tư không bị áp dụng các thay đổi bất lợi trong toàn bộ, hoặc 50% thời gian đầu của dự án.