Loại cá bị xem nhẹ bấy lâu hóa ra bổ ngang cá hồi, là “nhân sâm giá rẻ”, Việt Nam rất phổ biến

Khi tiết trời vào thu đông, cá đao hay còn gọi là cá hố bước vào mùa béo ngon nhất. Thịt cá mềm, vị đậm, ngoài một xương sống lớn ở giữa thì hầu như không có xương dăm nhỏ, rất dễ ăn. Giá lại “mềm” hơn nhiều loại cá biển khác nên cá hố từ lâu được xem là món quen thuộc trên mâm cơm gia đình.

Ít ai biết rằng, đằng sau vẻ ngoài bình dân ấy là giá trị dinh dưỡng khiến nhiều loại cá đắt tiền cũng phải dè chừng.

- Giàu đạm, ít béo, ăn kiêng cũng phù hợp

Theo phân tích dinh dưỡng, trong 100g cá hố tươi đã cắt khúc có khoảng 17,6g protein, tương đương thịt đùi gà nhưng thịt mềm và dễ tiêu hóa hơn. Hàm lượng chất béo chỉ khoảng 4,2g trên 100g, thấp hơn đáng kể so với thịt nạc heo. Với mức năng lượng dao động khoảng 108 đến 127 kcal trên 100g, cá hố được xem là lựa chọn khá “dễ chịu” cho người tập luyện thể thao, giảm mỡ hoặc kiểm soát cân nặng.

- Cholesterol thấp, thân thiện với tim mạch

Mỗi 100g cá hố chỉ chứa khoảng 52mg cholesterol, thấp hơn nhiều so với các loại nội tạng và cũng thấp hơn thịt heo nạc, thịt bò thăn hay ức gà. Trong nhóm cá biển phổ biến, cá hố cũng nằm ở nhóm có cholesterol tương đối thấp. Với người trung niên, cao tuổi hoặc người cần kiểm soát mỡ máu, đây là nguồn đạm động vật tương đối an toàn nếu ăn đúng cách.

- DHA không hề thua cá đắt tiền

DHA, axit docosahexaenoic, thường được gọi là “vàng cho não”, lâu nay gắn liền với cá hồi. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cho thấy cá hố, đặc biệt là một số chủng loại nhất định, cũng chứa lượng DHA đáng kể.

Năm 2024, một nghiên cứu công bố trên tạp chí Khoa học và Công nghệ Thực phẩm cho thấy, hàm lượng DHA trong cơ thịt của một số loài cá hố có thể đạt tới 279mg trên 100g, cao hơn nhiều loại cá quen thuộc như cá minh thái, cá trắm, cá chép, cá diếc hay cá chim trắng. Trước đó, một công bố trên tạp chí Thực phẩm và Dinh dưỡng Trung Quốc năm 2020 còn ghi nhận có loại cá hố trắng đạt tới 1.400mg DHA trên 100g, tiệm cận với cá hồi.

Với mức giá dễ tiếp cận, cá hố trở thành lựa chọn bổ sung DHA rất “đáng tiền” cho trẻ em trong giai đoạn phát triển não bộ cũng như người trưởng thành cần bảo vệ tim mạch. Trung bình chỉ cần khoảng 3 khúc cá hố là đã tương đương 100g thịt cá, đủ để đáp ứng nhu cầu DHA hằng ngày.

- “Kho canxi” khiến nhiều người bất ngờ

Điểm nổi bật nhất của cá hố chính là hàm lượng canxi. Trong 100g cá hố cắt khúc có thể chứa tới 431mg canxi, cao gấp khoảng 4 lần so với cùng lượng sữa tươi. Chỉ với 100g cá hố, người trưởng thành đã có thể đáp ứng hơn một nửa nhu cầu canxi khuyến nghị mỗi ngày.

Không chỉ vậy, cá hố còn giàu vitamin D, khoảng 8,1 microgam trên 100g. Vitamin D giúp tăng hấp thu canxi và giảm thất thoát canxi qua nước tiểu, nhờ đó có lợi cho xương và hệ cơ. Đây là lý do cá hố đặc biệt phù hợp với trẻ đang lớn và người cao tuổi cần phòng ngừa loãng xương.

- Kali và selen giúp cơ thể vận hành ổn định

Mỗi 100g cá hố cung cấp khoảng 361mg kali, khoáng chất quan trọng giúp duy trì hoạt động thần kinh cơ, ổn định huyết áp và cân bằng dịch trong cơ thể. Ngoài ra, cá hố còn chứa khoảng 26,6 microgam selen, một vi chất có tác dụng chống oxy hóa mạnh, hỗ trợ chức năng tuyến giáp và hệ miễn dịch.

- Giàu dưỡng chất nhưng lại nhiều purin

Dù có nhiều ưu điểm, cá hố không phải ai cũng nên ăn thường xuyên. Với người bị tăng axit uric máu hoặc bệnh gút, đây là loại thực phẩm cần đặc biệt thận trọng.

Purin khi chuyển hóa trong cơ thể sẽ tạo ra axit uric. Nếu lượng axit uric tăng cao và không được đào thải hiệu quả, các tinh thể có thể lắng đọng ở khớp, gây cơn đau gút. Cá và hải sản nói chung thường giàu purin, trong đó cá hố là một ví dụ điển hình. Có số liệu cho thấy cá hố trắng chứa tới gần 292mg purin trên 100g, thuộc nhóm thực phẩm giàu purin.

Điều này không đồng nghĩa người bị gút phải kiêng tuyệt đối, nhưng cần kiểm soát rất chặt. Trong giai đoạn cấp, nên tránh hoàn toàn. Khi bệnh ổn định, nếu muốn ăn, nên luộc cá, bỏ nước, chỉ ăn phần thịt và giới hạn số lượng.

Một số nghiên cứu cho thấy, luộc, hấp hay chiên đều có thể làm giảm purin trong cá, trong đó luộc cho hiệu quả rõ rệt nhất vì purin hòa tan vào nước trong khoảng 20 phút đầu. Ngoài ra, bảo quản đông lạnh dài ngày cũng có thể giúp giảm tổng lượng purin nhờ làm chậm hoạt động của các enzyme liên quan đến chuyển hóa purin.

Ăn cá hố sao cho an toàn hơn

Khi chọn mua, nên ưu tiên nơi bán uy tín, cá không có mùi lạ ngoài mùi tanh tự nhiên của biển. Cá hố thường được đông lạnh nên cần chú ý màu sắc thịt không xỉn, không chảy nước bất thường.

Mùi tanh của cá hố chủ yếu đến từ lớp bạc trên da, chất nhầy và màng đen trong bụng cá. Việc làm sạch kỹ lớp bạc, bóc bỏ màng đen và ướp cá với rượu nấu ăn, giấm, nước cốt chanh hoặc gừng, hành trong khoảng 15 đến 30 phút có thể giúp giảm mùi tanh đáng kể.

Về chế biến, cá hố chiên ngập dầu tuy ngon miệng nhưng lại không có lợi cho sức khỏe vì làm tăng năng lượng và phá hủy chất béo không bão hòa. Nếu vẫn thích vị giòn, có thể cân nhắc nồi chiên không dầu. Một nghiên cứu so sánh cho thấy cá hố chế biến bằng nồi chiên không dầu giữ được tỷ lệ axit amin thiết yếu cao hơn so với chiên truyền thống.

Tuy nhiên, cách được khuyến nghị nhất vẫn là hấp hoặc luộc. Đây là những phương pháp giúp giữ lại dưỡng chất, kiểm soát năng lượng và với một số nhóm đối tượng còn giúp giảm bớt nguy cơ liên quan đến purin.

Nguồn và ảnh: CCTV