Mòn mỏi chờ sửa đổi Nghị định 20, doanh nghiệp lo chờ được mạ thì má đã sưng

Kể từ khi được ban hành vào đầu năm 2017, Nghị định 20 về quản lý thuế đối với các doanh nghiệp có giao dịch liên kết, vốn có nhiều quy định về thuế ảnh hưởng nhiều nhất đến doanh nghiệp, đã gây ra nhiều vướng mắc trong việc triển khai kinh doanh.

Cụ thể, khoản 3, điều 8 quy định: "Tổng chi phí lãi vay phát sinh trong kỳ của người nộp thuế được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp không vượt quá 20% của Tổng lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh cộng với chi phí lãi vay, chi phí khấu hao trong kỳ của người nộp thuế" - tức 20% EBITDA. Khi đó, phần chi phí lãi vay vượt quá 20% sẽ bị coi là chi phí không hợp lý và bị tính thuế.

Rất nhiều trường hợp đặc thù được các doanh nghiệp đưa ra nhưng phía cơ quan thuế cũng chưa đưa ra được câu trả lời cụ thể ngoài việc áp dụng đúng như nội dung của thông tư.

Tại hội nghị sơ kết ngành tài chính tháng 7/2019, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đã nhận định công tác xây dựng thể chế, ban hành văn bản của ngành Tài chính vẫn còn chậm, có văn bản không rõ ràng, gây khó khăn cho doanh nghiệp. Ngành cũng chưa kịp thời trình Thủ tướng, Chính phủ bãi bỏ hoặc trình cấp có thẩm quyền xem xét sửa đổi bổ sung các văn bản đang có vướng mắc.

Phó Thủ tướng đã dẫn ra vấn đề khống chế lãi vay đối với các doanh nghiệp liên kết quy định tại Nghị định số 20 như là một ví dụ.

"Thủ tướng 3 lần đều nhắc đến chuyện này rồi", Phó Thủ tướng cho biết. Ông cũng thông tin rằng Bộ Tài chính đã có văn bản gửi lên và Văn phòng Chính phủ sắp tới sẽ cho ý kiến thẩm định thêm về nội dung khống chế lãi vay.

"Nếu chờ sửa đổi bổ sung theo Luật quản lý thuế thì chậm, nên chăng vướng đâu gỡ đó", Phó Thủ tướng nói và nhấn mạnh các doanh nghiệp "kêu" rất nhiều.

Ban đầu, quy định trần lãi vay được đưa ra với mục tiêu hạn chế việc chuyển thu nhập của các Doanh nghiệp có FDI tại Việt Nam đến một doanh nghiệp khác (trong cùng Tập đoàn đa quốc gia) tại vùng lãnh thổ/quốc gia có thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp thấp hơn so với Việt Nam để tối đa hóa lợi nhuận và tối thiểu hóa nghĩa vụ thuế phải nộp tại Việt Nam.

Tuy nhiên, các chuyên gia lại chỉ ra thực tế ngược lại: Đối tượng bị ảnh hưởng nặng nền nhất theo quy định này là các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp đang đầu tư vào những ngành trọng điểm cần số vốn rất lớn.

Từ khi được ban hành đến nay, nhiều doanh nghiệp lớn như EVN, Vinacomin, Vicem, Lilama, hiệp hội Bất động sản Việt Nam đã liên tục gửi đơn kiến nghị. Nếu không sớm sửa đổi quy định tính lãi vay theo quy định tại Nghị định 20, doanh nghiệp sẽ lâm vào phá sản. Và có sửa thì phải làm tận gốc nghĩa là kể cả khoản thuế từ năm 2017 cũng không phải nộp. Do văn bản không hợp lý này, nếu vẫn nộp thì doanh nghiệp vẫn khó sống được do khoản thuế lên đến hàng nghìn tỷ đồng, được vạ thì má đã sưng.

Như trường hợp của Công ty Cổ phần Hoàng Anh Gia Lai mới đây cũng cho biết về khả năng có thể lỗ thêm gần 500 tỷ đồng tiền thuế nếu thực hiện theo quy định của Nghị định 20 dù rằng doanh nghiệp này đã gặp khó khăn và hầu như không có lợi nhuận từ nhiều năm nay.

Với việc chưa phân bổ khoản thuế TNDN theo như quy định tại Nghị định 20 cho thấy Ban lãnh đạo HAGL kỳ vọng Nghị định 20 sẽ không chỉ được sửa đổi mà sẽ còn được hồi tố (miễn trừ thực hiện) do hàng loạt bất cập của quy định đã được mổ xẻ.

Đây cũng là mong ước chung của mọi doanh nghiệp chịu tác động lớn từ quy định này, bởi rõ ràng, khoản 3 điều 8 Nghị định 20 đang không phù hợp với Luật doanh nghiệp về nguyên tắc tự do kinh doanh, cũng như Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp về cách xác định chi phí.

Cụ thể, điều 7 Luật doanh nghiệp qui định quyền của doanh nghiệp là được "tự do kinh doanh trong các ngành nghề mà pháp luật không cấm", tuy nhiên, qui định giới hạn về chi phí lãi vay của Nghị định 20 lại không tôn trọng quyền tự do kinh doanh, đồng thời triệt tiêu sự đầu tư và phát triển sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Việc quy định khống chế chi phí được trừ đối với lãi vay không vượt quá 20% lợi nhuận trước chi phí lãi, khấu hao áp dụng cho toàn bộ các khoản vay (từ bên liên kết và bên độc lập, ngân hàng thương mại) cũng là một quy định hoàn toàn mới không được quy định tại Luật Thuế TNDN. Đặc biệt, Nghị định 20 là văn bản Qui định về quản lý thuế với doanh nghiệp có giao dịch liên kết, tuy nhiên khoản 3 Điều 8 lại không có hướng dẫn cụ thể về giao dịch liên kết đặc thù dẫn đến việc áp dụng khống chế chi phí lãi vay theo Nghị định 20 cho tất cả các doanh nghiệp có giao dịch liên kết, kể cả trường hợp không có giao dịch vay vốn từ các bên liên kết.

Do vậy, nếu không sớm có quyết định sửa đổi và miễn trừ thực hiện cho khoản thuế phát sinh từ khi Nghị định có hiệu lực đến nay, các doanh nghiệp sẽ khó có thể yên tâm đầu tư phát triển kinh doanh. Thậm chí, các chuyên gia cho rằng cần xem xét bãi bỏ ngay Nghị định 20 bởi văn bản này đang đi ngược với Quy định của Luật Doanh nghiệp, Luật Thuế TNDN cũng như thông lệ quốc tế.