Một mức giá điện mặt trời: Lo kém cạnh tranh, quá tải lưới điện

Vẫn thu hút nhà đầu tư

Trong Dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời tại Việt Nam mới nhất, Bộ Công Thương kiến nghị Thủ tướng xem xét, phê duyệt Quyết định theo phương án 1 giá điện áp dụng trên toàn quốc thay cho phương án chia thành 2 vùng giá hay 4 vùng giá trước đó (theo cường độ bức xạ). Cụ thể, dự án điện mặt trời mặt đất có giá 1.620 đồng/kWh, tương đương 7,09 UScents/kWh. Giá mua với dự án điện mặt trời nổi là 1.758 đồng/kWh, tương đương 7,69 UScents/kWh. Dự án điện mặt trời mái nhà là 2.156 đồng/kWh, tương đương 9,35 UScents/kWh.

Đồng tình với phương án 1 mức giá điện mặt trời mà Bộ Công Thương đề xuất, ông Phan Ngọc Ánh, Giám đốc Công ty TNHH Công nghệ năng lượng Alena phân tích: "Giá điện có giảm như dự thảo thì vẫn đảm bảo lợi nhuận cho nhà đầu tư. Miền Nam sinh ra điện mặt trời tốt hơn thì phải làm sao để khuyến khích khu vực này phát triển tốt. Tại khu vực miền Bắc, nếu nâng giá lên để khuyến khích đầu tư sẽ gây ra tình trạng kém hiệu quả, lãng phí đầu tư bởi suất đầu tư không thay đổi".

Thứ hai, do tập trung nhiều dự án điện mặt trời tại các khu vực tiềm năng bức xạ tốt nên có nguy cơ quá tải lưới truyền tải. Do các dự án điện mặt trời chỉ tập trung tại một vùng nên khả năng vận hành điều độ hệ thống truyền tải, công tác đền bù, giải phóng mặt bằng cũng ngày càng khó khăn hơn.Trong tâm thế của DN đang đợi chờ mức giá điện mặt trời mới áp dụng cho thời điểm sau ngày 30/6/2019 (khi Quyết định 11/2017/QĐ-TTg về cơ chế khuyến khích phát triển các dự án điện mặt trời hết hiệu lực), ông Vincent Chan, Giám đốc bán hàng của Công ty Công nghệ Clenergy bày tỏ quan điểm: Trước đây, giá điện mặt trời ở mức 9,35 UScents/kWh là khá cạnh tranh. Sau thời điểm ngày 30/6/2019, dù giá FIT (mức giá áp dụng cho điện sản xuất từ các nguồn năng lượng tái tạo để bán lên lưới hoặc sử dụng tại chỗ nhằm giảm tải cho lưới điện-PV) mới cho điện mặt trời có thấp hơn một chút thì cũng rất tiềm năng và hấp dẫn các nhà đầu tư.

Lo tiếp diễn quá tải lưới điện

Trái ngược với những quan điểm nêu trên, dành sự quan tâm nhiều hơn cả tới các dự án điện mặt trời mặt đất, ông Lê Anh Tùng- Chủ tịch Công ty CP Ecotech Việt Nam tính toán: Theo dự thảo, mức giá cho điện mặt trời mặt đất chỉ ở mức 7,09 UScent/kWh, nghĩa là giảm khoảng 32% so với giá cũ (được quy định tại Quyết định 11/2017/QĐ-TTg). Điều này đồng nghĩa với lợi nhuận của nhà đầu tư cũng giảm tương ứng. Trong khi đó, việc vay vốn cho các dự án năng lượng ngày càng khó khăn với điều kiện thắt chặt hơn. Với mức giá thấp vậy, nếu xảy ra tình trạng quá tải lưới điện, bị cắt giảm công suất, nhà đầu tư có thể dẫn tới phá sản.

"Với phương án 1 giá điện, nhà đầu tư sẽ lựa chọn vùng nào có tiềm năng nhất để đầu tư. Điều đó có nghĩa là đầu tư điện mặt trời sẽ dồn vào các tỉnh Tây Nguyên hiện đang quá tải lưới điện, không khuyến khích được đầu tư vào các tỉnh phía Bắc hay miền Trung. Như vậy, tình trạng quá tải lưới điện sẽ tiếp tục diễn ra", ông Tùng nhấn mạnh.

Xung quanh câu chuyện phát triển điện mặt trời, Hiệp hội Năng lượng Việt Nam (VEA) mới đây đã có văn bản 48/HHNL-VP gửi Thủ tướng Chính phủ với nhiều đề xuất, kiến nghị về cơ chế khuyến khích phát triển các dự án điện mặt trời tại Việt Nam. Văn bản của Hiệp hội này nêu rõ: Cường độ bức xạ của Việt Nam thay đổi nhiều theo các vùng. Các tỉnh miền Bắc có bức xạ thấp nhất, bình quân khoảng 3,7 kWh/m2/ngày, trong khi các tỉnh phía Nam, khu vực Nam Trung bộ và Tây Nguyên có bức xạ bình quân lên đến 4,8 - 5,1 kWh/m2/ngày (gấp gần 1,4 lần). Điều này dẫn đến các dự án điện mặt trời nối lưới đang phát triển tập trung tại một số địa phương có cường độ bức xạ lớn, gây quá tải cục bộ, ảnh hưởng đến an toàn cung cấp điện của hệ thống. Nhằm khắc phục hiện tượng này, Hiệp hội đề nghị thực hiện giá mua điện từ các dự án điện mặt trời nối lưới theo nhiều vùng (2 - 4 vùng) thay cho giá mua điện chung trong cả nước như hiện nay.

"Giá mua điện mặt trời theo nhiều vùng đã được nhiều quốc gia áp dụng. Việc áp dụng giá mua điện theo nhiều vùng sẽ mang lại một số mặt hiệu quả như tạo điều kiện cho các cơ quan quản lý, các đơn vị vận hành hệ thống điện có nhiều lựa chọn trong việc tích hợp nguồn điện mặt trời với các loại hình nhà máy điện khác trong khu vực nhằm mang lại hiệu quả cao nhất", ông Trần Viết Ngãi, Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam chia sẻ.