Muốn hết ùn, phải tăng giá giữ ô tô!

Tại hội nghị giới thiệu kết quả nghiên cứu thiết kế và triển khai hệ thống đỗ ô tô tự động tổ chức hôm 22-9 ở TP HCM, nhiều mô hình được xem là hữu hiệu để giải quyết tình trạng khan hiếm bãi đậu xe ở các TP lớn như Hà Nội và TP HCM. Tuy nhiên, nhiều ý kiến lo ngại với mức đầu tư cao, trong khi phí thu chỗ đậu ô tô ở TP HCM lại quá thấp khiến nhà đầu tư không mặn mà.

Tiết kiệm quỹ đất

Hệ thống xếp xe tự động bắt đầu được nghiên cứu thị trường từ năm 2004 và sau đó 2 năm, Bộ Khoa học - Công nghệ chính thức giao nhiệm vụ, tài trợ kinh phí để thực hiện một cách khoa học do nắm bắt nhu cầu cấp thiết phải thực hiện. Tính toán ở nhiều mô hình, trên cùng một diện tích đất, số lượng ô tô đỗ theo kiểu tự động có thể tăng từ gấp đôi đến 20 lần so với số lượng ô tô đỗ theo kiểu tự lái thông thường. Đồng thời, từng công trình cụ thể, các mô hình đỗ xe tự động cũng dễ dàng thiết kế phù hợp, tháo lắp hoặc có thể lắp đặt nổi trên mặt đất hay ngầm bên dưới.

Tại TP HCM, theo thống kê của Sở Giao thông Vận tải (GTVT), diện tích đất dành cho giao thông hiện chỉ khoảng 7.841 ha, trong khi theo quy hoạch là 22.305 ha. Thực trạng này dẫn đến nhiều hệ lụy, mà trong đó nghiêm trọng nhất là sự khan hiếm bãi đậu xe, đặc biệt là ở khu vực trung tâm - nơi có nhu cầu rất lớn. Diện tích bãi đậu taxi tại TP hiện chỉ có khoảng 5,17 ha (đạt 17,95% so với quy hoạch), dẫn đến thiếu hụt so với nhu cầu. Còn những bãi đậu xe ở các tòa nhà, phạm vi bán kính 500 m khu vực trung tâm TP hiện có khoảng 59 công trình cao tầng từ 1 đến 5 tầng hầm để xe. Tuy nhiên, trong số này chỉ chiếm phần nhỏ là công trình phức hợp từ 3 đến 5 tầng hầm đỗ xe, còn lại đều có khả năng chứa thấp. Sở GTVT TP cho biết những bãi đậu xe này chỉ có thể đáp ứng chỗ đậu cần thiết cho các tòa nhà và khoảng 20% nhu cầu đậu xe công cộng.

Bãi đỗ ô tô ở khu vực trung tâm TP HCM đang rất khan hiếm, khiến tình trạng ùn tắc thêm căng thẳng

Bãi đậu thiếu, cộng với lượng phương tiện cá nhân tăng một cách chóng mặt nên hệ lụy dễ thấy nhất là các phương tiện buộc phải chiếm dụng mặt đường hoặc chạy lòng vòng tìm chỗ đậu, dẫn đến kẹt xe càng trở nên trầm trọng. "Vì vậy, việc xây dựng các hệ thống đỗ ô tô tự động được xem là phù hợp và cấp bách cho giao thông TP hiện nay" - Sở GTVT TP khẳng định.

Bà Nguyễn Thị Bảo Quỳnh, Chủ tịch Công ty TNHH Sản xuất Cơ khí và Cầu trục NMC (Công ty cơ khí cầu trục NMC), cho rằng việc tăng số lượng đỗ xe mà không cần tăng diện tích đất sẽ giúp tiết kiệm chi phí đầu tư mua đất. Đồng thời, việc sử dụng hệ thống xếp xe tự động cũng sẽ giảm bớt diện tích sàn xây dựng so với loại hệ thống tự lái, giảm diện tích đào ngầm và từ đó tiết kiệm chi phí xây dựng.

Phải tăng giá giữ ô tô

Tuy nhiên, bà Quỳnh cho rằng sở dĩ mô hình bãi đỗ xe tự động ở TP HCM thấp hơn Hà Nội là mức giá trông giữ ô tô mà Hà Nội đang áp dụng hợp lý, sát với thị trường hơn TP HCM nên thu hút được nhiều nhà đầu tư bỏ vốn xây bãi đỗ xe tự động. Bà Quỳnh dẫn chứng, TP HCM đang áp dụng quy định khống chế mức phí giữ xe thấp hơn nhiều so với giá thị trường. Trong khi hệ thống bãi đỗ xe tự động có chi phí đầu tư lớn nên việc áp dụng mức thu phí như trên sẽ khiến các dự án khó hoàn vốn, làm giảm tính cạnh tranh và khó thu hút nhà đầu tư.

Cũng theo bà Quỳnh, nếu vẫn áp dụng mức phí như trên, TP tiếp tục đối mặt với tình trạng ùn tắc giao thông trầm trọng bởi khi làm các dự án, nhà đầu tư sẽ chỉ tập trung phát triển thương mại, ít chú trọng tới xây dựng các bãi đậu xe. "Dưới góc độ kinh tế, chỉ cần không lỗ thì nhà đầu tư sẽ tập trung xây dựng. Việc định giá giữ ô tô khá thấp tại TP HCM ngoài việc khó thu hút đầu tư còn gây tắc đường, khó giải quyết tình trạng ô tô đậu tràn lan, lấn chiếm lòng lề đường do thiếu bãi đậu" - bà Quỳnh nói.

Tuy nhiên, với các mô hình đỗ xe tự động được trình bày tại hội nghị, nhiều ý kiến cho rằng cũng cần xem xét và cân nhắc từng mô hình trước khi áp dụng. Theo đó, việc lựa chọn loại hệ thống cần được tính toán khi lập thiết kế cơ sở cho dự án, trong đó kích thước, tải trọng xe và mục đích sử dụng dự án là những yếu tố quan trọng. Cụ thể như đối với các văn phòng, hội nghị,... lượng xe ra vào các tòa nhà thường cùng một thời điểm nên nhất thiết phải tính toán đến không gian chờ cho các phương tiện. Còn với các công trình nhà ở, siêu thị, các bãi xe công cộng… người sử dụng thường ít khi gửi hoặc lấy xe cùng thời điểm nên với từng dự án có mục đích sử dụng khác nhau. Phải lựa chọn kỹ hệ thống đỗ xe tự động mới có thể phát huy hiệu quả.

Ngoài ra tại hội nghị, nhiều ý kiến đánh giá việc cấp phép xây dựng công trình, các sở - ngành liên quan cần xem xét kỹ đến hạng mục bãi đậu xe, nhất là cần có không gian chờ cho các phương tiện bởi qua đánh giá, rất nhiều công trình đang thiếu yếu tố này.